بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ي بین سبک هاي مقابله با استرس با تعارضات زناشویی زنان مبتلا به ناباروري بود . بدین منظور 346 نفر از زنان مبتلا به ناباروري تحت درمان در مرکز ناباروري - - IVF بیمارستان پیامبران تهران به عنوان نمونه ي پژوهش انتخاب شدند. روش پژوهش توصیفی-همبستگی بود. داده ها ي حاصل از اجراي پرسشنامه ها با روش رگرسیون چند متغیره مورد تحلیل قرار گرفت و نتایج بیانگر این بود که سبک هاي مقابله با استرس حدود 33/1 درصد از تغییرات مربوط به سازگاري زناشویی زنان مبتلا به ناباروري را تبیین می کنند.
کلمات کلیدي: سبک هاي مقابله با استرس، تعارضات زناشویی، ناباروري
.1مقدمه
تغییرات ناباروري در سراسر جهان و در همه ي فرهنگ ها به عنوان یک تجربه ي استرس زا، بحرانی و تهدید کننده ي ثبات فردي، زناشویی، خانوادگی و اجتماعی شناخته شده است - کاوینگتون و هامر،. - 2007 سازمان بهداشت جهانی - WHO - از ناباروري به عنوان یک معضل بهداشت عمومی در سراسر دنیا نام برده است - بویوین و همکاران،2007؛ به نقل از حسن زاده لیف شاگرد و همکاران،. - 1392هنگامی که در چرخه زندگی، خانوادهها از نقاط گذار عبور می کنند، هیچ خانواده اي از این تغییرات بدون مشکل عبور نمی کند و در این راستا دچار فشار روانی و تعارضات زناشویی می شود. در این راستا دیویس 2001 - ؛ به نقل از بهادري و همکاران، - 1390 بیان می دارد که تعارضات زناشویی در روابط وقتی بروز می کند که رفتار یک شخص با توقعات شخص دیگر همسو نباشد.
وجود تعارض در زندگی، بخش اجتناب ناپذیر هستی انسان را تشکیل می دهد که در اغلب موارد از رفتارها و خصوصیتهاي شخصیتی طرفین نشأت می گیرد. در این راستا براون 2004 - ؛ به نقل از بهادري و همکاران، - 1390 بیان می دارد که طلاق می تواند ابزاري براي مدیریت تعارض باشد که موجب آرامش خاطر شده و به ناراحتی و خصومت خاتمه می دهد. فروپاشی روابط زوجین شایع ترین جلوه تعارضات زناشویی است و شواهد نشان می دهد که حدود نیمی از ازدواجهاي امروزي به طلاق می انجامد - یانگ و لانگ، . - 2007یکی از متغیرهایی که به نظر می رسد با تعارضات زناشویی ارتباط داشته باشد و در این پژوهش قصد بررسی آن را داریم سبک هاي مقابله با استرس افراد است.
سبک هاي مقابله با استرس به عنوان متغیري میانجی، می تواند پیامد هاي استرس را تحت تأثیر قرار دهد. افراد مختلف براي مقابله با استرس در زندگی خود از سبک هاي مقابله با استرس متفاوتی استفاده می کنند . همان طور که هرن و میشل - 2003؛ به نقل از جدیدي و همکاران، - 1394 بیان کرده اند، سبک هاي مقابله اي 1 سه دسته اند: سبک هاي مقابله اي مسأله مدار2 شیوه هایی را توصیف می کنند که بر اساس آن فرد اعمالی را که باید براي کاستن یا از بین بردن یک تنیدگی انجام دهد، محاسبه می کند. سبک هاي مقابله اي هیجان مدار3 شیوه هایی را توصیف می کند که بر اساس آن فرد به خود متمرکز شده و تمام تلاش او متوجه کاهش احساسات ناخوشایند خویش است و سرانجام سبک هاي مقابله اي اجتنابی1 مستلزم فعالیت ها و تغییراتی شناختی است که هدف آن ها اجتناب از موقعیت استرس زا است.
از سوي دیگر روان پزشکان، فردي را از نظر روانی سالم می دانند که تعادل بین رفتارها و کنترل خود در مواجهه با مشکلات و استرس هاي اجتماعی را داشته باشد.به نظر می رسد افراد نرمال - غیر افسرده - بیشتر از شیوه ي مسأله مدار و افراد افسرده بیشتر از شیوه ي هیجان مدار و اجتنابی در مواجهه با حوادث استرس زا استفاده نموده اند. طبق گفته ي آندو به نظر می رسد که افراد با نمره ي پایین انگیختگی، از راهبردهاي مقابله اي هیجان مدار استفاده کنند و دچار اضطراب و ملالت باشند، در حالی که افراد با نمره ي بالا ي انگیختگی، راهبردهاي شناخت محور را استفاده کنند و سلامت عمومی خوب و فعالیت هاي اجتماعی قابل قبولی را داشته باشند.
از سوي دیگر به کارگیري شیوه هاي مقابله اي ناکارآمد هیجانی منجر به افزایش علایم جسمانی، اضطراب، اختلالات خواب، اختلال در کنش اجتماعی و افسردگی شدید در افراد می شود - به نقل از فریدونی ولاشجردي،. - 1394در نهایت با توجه به این که ابتلا به ناباروري براي زوجین و به خصوص زنان تجربه ي بسیار تنش زایی به حساب می آید و شیوه هاي برخورد با این تنش از اهمیت خاصی برخوردار است چرا که این شرایط می تواند با علایم روان شناختی از جمله استرس و اضطراب همراه باشد و در نهایت مشکلاتی مثل تعارضات زناشویی را به وجود بیاورد لذا پرداختن به متغیر هاي مربوط به ناباروري ضروري به نظر می رسد بنابر این هدف از پژوهش حاضر پاسخ دادن به این سوال است که آیا سبک هاي مقابله با استرس می توانند پیش بینی کننده ي تعارضات زناشویی در زنان مبتلا به ناباروري باشند؟
.2تئوري و پیشینه ي تحقیق
زنان نابارور اغلب ناباروري را تنش زاترین حادثه ي زندگی خود دانسته و دوره هاي درمان را به عنوان دوره هاي بحران، توصیف می کنند - اسچمیت،. - 1998 برخی گزارش داده اند که جمعیت نابارور در مقایسه با جمعیت عادي از عزت نفس پایین تر - هینز و همکاران 1992، کدم و همکاران، 1990، کالان، - 1981 و رضایت جنسی و زناشویی پایین تر - اندروز و همکاران،1992، هیرچ و هیرچ، 1988 و چاندرا و همکاران، - 1991 برخوردار بوده اند. البته برخی هم تفاوت معناداري در عزت نفس - ادل من و همکاران، - 1994 و رضایت زناشویی و جنسی - شاور و همکاران، - 1992 پیدا نکرده اند - به نقل از، کرم نوري،. - 1379 مطالعات زیادي ناباروري را به عنوان یک منبع براي آشفتگی هاي روانی مطرح می کنند . به طور کلی مطالعات توصیفی، ناباروري را به عنوان یک تجربه ي وحشتناك به خصوص براي زنان مطرح می کند.
به عنوان مثال در مطالعه ي ماهلسدت و همکاران - - 1987 که بر روي زنان و مردان نابارور انجام شد نتیجه آن بود که 96 درصد احساس ناکامی، 81 درصد احساس نا امیدي، 82 درصد احساس پریشانی و 65 درصد احساس خشم داشتند. همچنین نا باروري فرد را دچار احساس درماندگی می کند و همزمان احساس گناه و مسؤولیت پذیري بیشتري را بر می انگیزد. نا باروري کاهش کنترل بر بدن ایجاد نموده و موجب بروز احساس بی ارزشی فرد شده و نا امنی و تصویر ذهنی منفی ایجاد می کند - علیزاده و همکاران،. - 1384به نظر می رسد افراد نرمال - غیر افسرده - بیشتر از شیوه ي مسأله مدار و افراد افسرده بیشتر از شیوه ي هیجان مدار و اجتنابی در مواجهه با حوادث استرس زا استفاده نموده اند. طبق گفته ي آندو به نظر می رسد که افراد با نمره ي پایین انگیختگی، از راهبردهاي مقابله اي هیجان مدار استفاده کنند و دچار اضطراب و ملالت باشند، در حالی که افراد با نمره ي بالا ي انگیختگی، راهبردهاي شناخت محور را استفاده کنند و سلامت عمومی خوب و فعالیت هاي اجتماعی قابل قبولی را داشته باشند.
از سوي دیگر به کارگیري شیوه هاي مقابله اي ناکارآمد هیجانی منجر به افزایش علایم جسمانی، اضطراب، اختلالات خواب، اختلال در کنش اجتماعی و افسردگی شدید در افراد می شود - به نقل از فریدونی ولاشجردي، . - 1394 غضنفري و قدم پور - - 1387 در پژوهش خود نتیجه گرفتند که هرچه افراد از راهبرد هاي مقابله اي مسأله مدار استفاده کنند، از سلامت بالاتري برخوردار خواهند بود و در مقابل راهبرد هاي هیجان مدار سبب افزایش علایم جسمانی، اضطراب، اختلال در عملکرد اجتماعی و افسردگی می شود به عبارتی بهداشت روانی افراد در زمینه هاي جسمانی،روانی و اجتماعی تحت تأثیر شیوه ي مقابله ي فرد با مسایل قرار می گیرد؛ شیوه ي هیجان مدار در کاهش بهداشت روانی و شیوه ي مساله مدار در افزایش آن نقش دارد.
.3 مواد و روش ها
روش مورد استفاده در این پژوهش از نوع کمی، توصیفی - غیر آزمایشی - و از نوع همبستگی است. داده ها نیز با اجراي پرسشنامه هاي مرتبط با متغیرهاي پیش بین و ملاك جمع آوري شدند. جامعه آماري این پژوهش متشکل از کلیه زنان مبتلا به ناباروري تحت درمان در مرکز ناباروري - - IVF بیمارستان پیامبران شهر تهران بود که تعداد آن ها 3500 نفر بود و از میان آن ها 346 نفر با استفاده از جدول تعیین حجم نمونه مورگان و کرجسی به روش نمونه گیري تصادفی انتخاب شدند. با توجه به افت آزمودنی ها پرسشنامه هاي 358 نفر به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفت. براي تحلیل داده ها ي پژوهش از آمار توصیفی - میانگین و انحراف معیار - و از آمار استنباطی - تحلیل رگرسیون چند متغیري - با استفاده از نرم افزار spss استفاده شد. همچنین براي جمع آوري داده ها از پرسشنامه هاي زیر استفاده شد:
پرسشنامه سبک هاي مقابله با فشار روانی اندلر و پارکر - : - CISS اندلر و پارکر - - 1990 این پرسشنامه را با هدف ارزیابی انواع سبک هاي مقابله اي افراد در موقعیت هاي استرس زا به سه صورت سبک هاي مقابله اي مساله مدار، هیجان مدار و اجتنابی طراحی کردند. این آزمون شامل 48 سوال است که هر 16 سوال به یکی از ابعاد مقابله مربوط است. ضریب پایایی این مقیاس توسط اندلر و پارکر براي سبک هاي مقابله اي مساله مدار، هیجان مدار و اجتنابی به ترتیب براي نمونه ي پسران 0/92، 0/82 و 0/85 و براي نمونه ي دختران 0/90، 0/85 و 0/82 به دست آمد - حق شناس و همکاران، - 1392 این آزمون در ایران براي اولین بار توسط دکتر اکبرزاده ترجمه، هنجاریابی و براي بررسی سبک هاي مقابله با فشار روانی نوجوانان تهران در دهه ي 1361-71 به کارگرفته شده است همچنین در چندین پژوهش از جمله طباطبایی - - 1377 و وقري - - 1379 پایایی این آزمون مورد تایید قرار گرفته است - به نقل از بهادري و خیر،. - 1391
همچنین ضریب پایایی این مقیاس در پژوهش بهادري و خیر - - 1391 براي سبک هاي مقابله اي مساله مدار، هیجان مدار و اجتنابی به ترتیب 0/67، 0/71 و 0/79 به دست آمده است.پرسشنامه تعارضات زناشویی : - 1MCQ - به منظور بررسی میزان بروز تعارضات زناشویی نیز از پرسشنامه 42 ماده ایی MCQاستفاده شد. در این پرسشنامه براي گزینه هاي پاسخ سوالات بر اساس طیف لیکرت، 5 طیف به صورت"همیشه"، " اکثرا"، "گاهی اوقات"، " به ندرت" و "هرگز" در نظر گرفته شده است که به ترتیب به گزینه همیشه، نمره 5 و گزینه هرگز، نمره 0 داده شده است. پایایی این ابزار توسط براتی - 1375 - برابر با 0/52، و توسط فرحبخش 0/69 - 1384 - بدست آمده است. نمره پایین حاکی از تعارض کم و نمره بالاتر نشانه شدت تعارض است.
.4نتایج و بحث
در این بخش پیش از پرداختن به فرضیه ي پژوهش ابتدا شاخص هاي توصیفی متغیر هاي مورد بررسی در جدول یک نمایش داده شده اند.
جدول .1میانگین و انحراف استاندارد سبک هاي مقابله با استرس و تعارضات زناشویی
