بخشی از مقاله
چکیده
روند فعلی مصرف انرژی در جهان، بشر را با دو بحران بزرگ آلودگی محیط زیست و شتاب فزاینده در تهی نمودن منابع انرژی روبهرو نموده است. آلودگیهای زیست محیطی ناشی از مصرف سوختهای فسیلی و همچنین محدود بودن ذخایر این نوع سوختها سبب شده است که انرژی حاصل از سوختهای زیستی، بیش از پیشمورد توجّه قرار گیرد. روش تحقیق مقاله حاضر، توصیفی و با استفاده از شیوه کتابخانهای است. نتیجه تحقیق بیانگر آن است که امروزه توسعه به عنوان یک فرآیند، مهمترین بحث کشورها میباشد. در واقع پایداری مجموعهای از ابعاد اکولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی است که در تعامل و تقابل این ابعاد، پایداری یا عدم پایداری تحقق مییابد. لذاتوجّه به حفظ محیط زیست پیش شرط ضروری برای دستیابی به توسعه پایدار میباشد. که در این میان پرداختن به مسئله سوختهای زیستی به عنوان منابع پایدار انرژی به عنوان یکی از عوامل مهم حفظ محیط زیست حائز اهمیت میباشد.
.1 مقدمه
امروزه عرضه و تقاضای انرژی به طور مداوم افزایش یافته است و زندگی روزمره مردم مشروط به تولید انرژی است .[26] روند فعلی مصرف انرژی در جهان، بشر را با دو بحران بزرگ آلودگی محیط زیست و شتاب فزاینده در تهی نمودن منابع انرژی روبه رو نموده است. آلودگی محیط زیست، پدیده تغییر اقلیم و تجدید ناپذیری که از چالش های اصلی استفاده از منابع انرژی فسیلی به شمار می روند در اثر توسعه ناپایدار، الگوهای نادرست مصرف انرژی، افزایش جمعیت و غیره در سال های اخیر با شدت بیشتری ادامه داشتهاند .>15@ محیط زیست محل زندگی و تأمین کننده اصلیترین نیازهای انسان است و پدیدهای میباشد که هر روز بر اهمیت آن افزوده میگردد. اما متأسفانه انسان در دوران سلطهاش بر این کره خاکی به استفاده بیرویه و بدون برنامهریزی از منابع طبیعی، ایجاد آلودگیهای خطرناک در خاک، آب و هوا و از بین بردن توان زیست آن، پرداخته است .>19@ بسیاری از تهدیدات مطرح علیه جوامع بشری، از مسائل زیست محیطی سرچشمه میگیرند. این تهدیدات، هرچند ظاهری غیرامنیتی داشته وصرفاً تهدیداتی طبیعی جلوه مینمایند، لیکن در عمل امنیت جامعه و در نتیجه امنیت ملی کشورهای محل وقوع را تحت تاثیر قرار داده و گاهی آثار و تبعات بسیار بیشتر و چشمگیرتری از جنگها را به همراه میآورند .>20@ مشکلات محیط زیستی در کشورهای توسعه یافته ناشی از توسعه گسترده و لجام گسیختهای است که موجب تخریب محیط زیست گردیده و در کشورهای در حال توسعه ناشی از افزایش جمعیت و در نتیجه بهرهبرداری بیش از ظرفیت از زمین و منابع آن میباشد .>12@ نگرشی گذرا بر وضعیت محیط زیست در جهان در دو دهه گذشته نشان میدهد که نه فقط اثرات مخرب انسانی بر محیط زیست کاهش نیافته بلکه مسائل حاد و بغرنج جدیدی مانند آلودگی شدید جو، کاهش تنوع زیستی، پارگی لایه ازون، پدیده گلخانهای و گرم شدن کره زمین، افزایش سطح آب اقیانوسها، تغییرات شدید اقلیمی و اثرات مختلف و متعدد بروز نموده است .>11@ توسعه پایدار به معنای مدیریت و برنامهریزی استفاده از منابع طبیعی، انسانی و اقتصادی در کنار حفاظت از محیط زیست است، به گونهای که پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و سیاسی جوامع را به دنبال داشته باشد و ابعاد مختلف توسعه انسانی، به ویژه افزایش پایدار و مستمر رفاه ناخالص، برای نسل امروز و آینده بشر را به ارمغان آورد در نتیجه منابع انسانی، فرهنگی و یا اقتصادی - اجتماعی همراه با منابع زیست بوم تشکیل دهنده منابع زیست محیطی به شمار میروند .
.2 مفهوم محیط زیست
واژه محیط زیست از دهه 1960 میلادی که همزمان با افزایش آلودگیها و تخریب منابع طبیعی بوده، رایج و معمول گشت محیط زیست عبارت است از محیطی که فرایند حیات را فرا گرفته و با آن برهم کنش دارد. محیط زیست، از طبیعت، جوامع انسانی و نیز فضاهایی که با فکر و به دست انسان ساخته شده اند، تشکیل یافته است و کل فضای زیستی کره زمین، یعنی زیستکره را فرا میگیرد .>9@ دانشمندان و کارشناسان محیط زیست معتقدند که محیط زیست به دو بخش تقسیم می شود؛
- محیط زیست طبیعی: به آن بخش از محیط زیست اطلاق میگردد که در تشکیل آن بشر نقشی نداشته و شامل جنگلها، مراتع، کوهها، دشتها، رودخانهها، دریاها، باتلاقها، چشماندازها و ... میگردد. عوامل تشکیلدهندهی محیط زیست طبیعی، شامل عوامل جاندار - گیاهان و جانوران - و عوامل بیجان - خاک، آب و هوا - میباشد
- محیط زیست انسانی: به آن بخش از محیط زیست اطلاق میگردد که به دست بشر ساخته شده و زاییدهیتفّکر او میباشد.
3. توسعه پایدار2 و اهداف آن
اصطلاح توسعه پایدار برای اولین بار به طور رسمی توسط کمیسیون برانتلند - 1987 - 3 میلادی در گزارش "آینده مشترک ما" مطرح شد .[25] این واژه به مفهوم گستردهی آن، اداره و بهرهبرداری صحیح و کارا از منابع پایه، طبیعی و مالی و نیروی انسانی برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب توام با به کارگیری امکانات فنی و ساختار و تشکیلات مناسب در جهت رفع نیاز نسل امروز و آینده به طور مستمر و قابل رضایت شامل میشود .>21@ توسعه پایدار به معنی وجود یک زندگی با کیفیت در حال حاضر برای همه افراد با حفظ منابع برای نسل آینده است. با توجه به چشم انداز بلندمدت توسعه، ادغام اهداف کوتاهمدّت وبلندمدّت در جهت حفظ منابع زیست محیطی در سطح جهان ضروری میباشد. با توجه به چنین دیدگاهی از توسعه، که جامعه را به عنوان یک کل در نظر میگیرد، صرفا با سیاست و سیاستگذاری تامین نمیشود، بلکه باید کل جامعه در تبین اصول آن مشارکت داشته باشند. [28] اهداف توسعه پایدار به صورت شکل ذیل میباشد.
شکل - 1 - ، اهداف توسعه پایدار
.4 مفهوم سوخت زیستی
منابع انرژی فسیلی - نفت، گاز و زغال سنگ - سوخت اصلی اقتصادهای صنعتی و جوامع مصرف کننده به شمار می روند ولی تبعات منفی انتشار گازهای گلخانهای در محیط را نیز به دنبال دارند. به علاوه، این منابع پایدار نبوده و به سرعت رو به اتمامند. در دنیای امروز سوختهای زیستی از لحاظ مسایل اقتصاد کلان، محیط زیست، بهداشت و درمان، بیوتکنولوژی ایجاد توازن در بخش کشاورزی و اقتصاد انرژی حائز اهمیت است .>14@ سوخت زیستی نوعی از سوخت است که از منابع زیست توده5 به دست میآید که از منابع زیست توده میتوان به زائدات و ضایعات کشاورزی و جنگلی، فاضلابها و فضولات دامی اشاره داشت. ماهیت سوخت زیستی به گیاهانی برمیگردد که فقط چند ماه و یا چند سال از برداشت آنها میگذرد. اتانول مایع، متانول، بیودیزل و سوختهای دیزل گازی مانند هیدروژن و متان از انواع سوختهای زیستی هستند .>22@ سوختهای زیستی را میتوان از هر منبع کربن مثل گیاهان که به سرعت جایگزین میشود بدست آورد. بسیاری گیاهان مختلف و مواد مشتق شده از گیاهان برای تولید سوخت زیستی استفاده میشود .>8@از موارد قابل توجّه در مورد سوخت زیستی میتوان به عرضه این منبع در هر سه حالت جامد، مایع و گاز اشاره داشت. که در ذیل به تشریح دو مورد از انرژهای حاصل از زیست توده پرداخته میشود.
.1.4 تولید اتانول6 سوختی به عنوان یک منبع انرژی
سوختهای زیستی منبع بالقوهای را برای انرژی تجدیدپذیر فراهم میکند و بازارهای جدید را برای تولیدکنندگان کشاورزی امکانپذیر میکند .>5@ بر اساس گزارش همایش جهانی اقتصاد در داوس- سوئیس ژانویه 2012، جمعآوری و بهره برداری صحیح و اصولی از زائدات محصولات کشاورزی7 و سایر منابع لیگنوسلولزی که بدون نیاز به تغییر کاربری زمینهای کشاورزی و منابع طبیعی و بدون تداخل با زنجیره غذایی مردم صورت میگیرد، خواهد توانست تولید بیواتانول سوختی نسل دوم - از مواد سلولزی - را در این مناطق به طور قابل توجهی افزایش دهد. بیواتانول الکلی است که اغلب از تخمیر کربوهیدراتهایی که در محصولات قندی یا نشاستهای تولید میشود مانند ذرت و نیشکر ساخته میشود. اتانول می-تواند در شکل خالصش به عنوان سوخت وسایل نقلیه مورد استفاده قرار گیرد
