بخشی از مقاله
مقدمه:
قرن بیستم و خصوصا" نیمه دوم آن قرنی سرشار از تحوﻻت سریع و بی سابقه در محیط زیست جهان بود. اثرگذاری انسان بر طبیعت اطرافش به جایی رسیده که دارای ماهیت و اهمیت جهانی شده و متاسفانه این تاثیرات از سرعت سرسام آوری نیز برخوردار گردیده است. دیگر تقریبا" هیچ زیستگاه یا اکوسیستم طبیعی در سطح زمین وجود ندارد که ﻻاقل اندکی دست خوش تغییر نگردیده باشد. اما تحوﻻت زیست محیطی زاییده فعالیت های بشری، اگرچه از دیر باز آغاز گردیده است اما هیچ گاه به اندازه چند سال گذشته مورد توجه نبوده و قبﻻ" به هیچ عنوان نگرانی های مجامع بشری در این رابطه این قدر با بدبینی عجین نشده بود.
در هر حال امروزه اغلب مسایل و مشکﻻت و تنگناهای زیست محیطی دیگر بعنوان یک موضوع محلی و یا حتی ملی به شمار نمی آیند و با توجه به وابستگی متقابل و غیر قابل تفکیک محیط زیست با مباحث کﻻن انسانی از جمله اقتصاد، فرهنگ ، توسعه، سیاست و بویژه نوع خاص آن یعنی ژئوپلتیک، اخﻻق، فلسفه وعرفان و بسیاری دیگر از جنبه های مادی و معنوی حیات انسانها، در واقع هر مشکل زیست محیطی در هر اندازه و حتی محدود در داخل مرزهای قراردادی یک کشور مشکلی برای کل جهان و نوع بشر بشمار می آید.((7 در ابتدا باید با سه مفهوم مهم و کلید ی در این مقاله آشنا شویم
محیط زیست : محیط زیست ، طبیعت بی جان و کلیه موجودات زنده را شامل می شود. این محیط در فعالیت ها و زندگی انسان تاثیر می گذارد و خود نیز تحت تاثیر اقدامات انسان قرار می گیرد.
توسعه: در معنای لغوی به معنی رشدو پیشرفت در هر زمینه ای می باشد.((5
مفهوم توسعه پایدار : (sustainable developmentl) ایجاد تعادل میان توسعه و محیط زیست است.
در سال 1980 برای نخستین بار نام توسعه پایدار در گزارش سازمان جهانی حفاظت از منابع طبیعی (IUCN) آمد. این سازمان در گزارش خود با نام استراتژی حفظ منابع طبیعی این واژه را برای توصیف وضعیتی به کار برد که توسعه نه تنها برای طبیعت مضر نیست بلکه به یاری آن هم می آید. پایداری می تواند 4 جنبه داشته باشد:
پایداری در منابع طبیعی پایداری سیاسی پایداری اجتماعی پایداری اقتصادی
در حقیقت توسعه پایدار تنها بر زیست محیطی اتفاقی تمرکز ندارد بلکه به جنبه های اجتماعی و اقتصادی آن توجه می کند . توسعه پایدار محل تﻻقی جامعه، اقتصاد و محیط زیست است (8).
محیط زیست از منظر دین اسﻻم
تردیدی وجود ندارد که هیچ مکتبی مانند اسﻻم به طبیعت و محیط زیست اهمیت نداده است. قرآن کریم در بسیاری از آیات انسان ها را به مطالعه طبیعت و عناصر آن فراخوانده است. هم چنین بسیاری از سوره های قرآن کریم به نام یکی از عناصر طبیعت خوانده می شود مانند سوره شریفه بقره، رعد و ...خداوند منان، سرنوشت بشر را به گونه ای رقم زده است که در دامان طبیعت رشد کند و به آن نیازمند باشد. طبیعت به شکلی خلق شده است که در خدمت انسان باشد و نیازهای او را برطرف کند. با در نظر گرفتن این نکته که به حکم قرآن کریم همه چیز در جهان آفرینش بر پایه نظم و عدالت استوار است و هر چیزی به اندازه ﻻزم آفریده شده است (سوره شریفه قمر آیه(49 این نتیجه به دست می آید که نابسامانی های موجود در طبیعت و آلودگی های زیست محیطی ناشی از بهره وری نادرست از طبیعت و منابع آن است. فعالیت های انسان برای رسیدن به رفاه و توسعه اقتصادی و اجتماعی، خود باعث تخریب محیط زیست شده است. شرایط به وجود آمده به حدی وخیم است که امروزه از آن به عنوان(( بحران محیط زیست )) یاد می شود. برای رهایی از این بحران، باید به اصول اخﻻقی و متون دینی به ویژه اسﻻم مراجعه کنیم، زیرا مبنای پیدایش بحران زیست محیطی کنونی، بحران اخﻻق در میان انسان ها است. در قرآن کریم از نابود کردن و تخریب محیط زیست به عنوان اعتداء (تجاوز) نام برده شده است و بر این اساس کسانی که رفتار ناشایست نسبت به محیط زیست داشته باشند، از رحمت و محبت خداوند محروم خواهند بود. (سوره شریفه مائده آیه(86 درست است که خداوند طبیعت را مقهور انسان آفریده است و انسان را به عنوان جانشین خود در زمین قرار داده است، اما این به آن معنا نیست که او آزاد باشد تا هر گونه که مایل است رفتار کند. (9)
تاثیر رشد جمعیت و توسعه اقتصادی بر محیط زیست
در واکنش به رشد جمعیت و توسعه اقتصادی، انسان بسرعت اقدام به از بین بردن آخرین محیطزیست طبیعی زمین کرده و بدین ترتیب بخش عمدهای از گونههای گیاهی و جانوری جهان را به نابودی کشانده است. این نابودی اقتصادی، زیستی، فکری و معنوی برای نسلهای آینده مشکلآفرین خواهد بود.
امروزه پیشرفتهای فنی، بهره برداری را در بیشتر نقاط جهان افزایش داده است؛ اما قیمت ذخایر طبیعی جهان بسرعت روبه کاهش است. صید ماهی از اقیانوس به حدود 90 میلیون تن در سال رسیده؛ اما چندین شرکت ماهیگیری بزرگ از جمله یکی از ثروتمندترین آنها در شمال غرب ساحل آتﻻنتیک ورشکست شده اند. مهمتر از این، کاهش سرانه زمین مزروعی در جهان است که به علل فرسایش خاک، کمبود آب و رشد جمعیت صورت گرفته است. بیشک این نابودی تا حدی ناشی از نقض تعهدات اخﻻقی و مذهبی ما نسبت به سیارهمان است.((4
×اثرات توسعه انسانی بر 3 رکن اصلی در کره زمین: ×آب و آلودگی آن
منظور از آلودگی آب تباهی و فرو افت کیفیت آن است در تعریف آلودگی آب عموما توجه ما به موارد استفاده ی مورد نظر، اینکه آب تا چه اندازه
×از وضعیت عادی خود خارج شده ، تاثیرش بر سﻻمت عمومی و نیز آثار بوم شناختی آن، متمرکز است.
آﻻینده های آب شامل فلزات سنگین، برخی از ایزوتوپ های پرتو زای معین، باکتری های کلیفرم مدفوع ، فسفر، ازت، سدیم، و سایر عناصر مفید )× و حتی ضروری ) به عﻻوه ی برخی از باکتری ها و ویروسهای بیماریزاست.
به عنوان یک اصل اساسی می توان گفت که کیفیت آب تعیین کننده ی موارد استفاده ی بالقوه ی آن است. موارد استفاده ی عمده ی کنونی آب عبارتند از: کشاورزی فرآیند های صنعتی و عرضه ی خانگی. (3)
