بخشی از مقاله
چکیده:
برای رسیدن به نرخ رشد اقتصادی بالا باید عوامل مهم اقتصادی را که اثرگذار بر اقتصاد هستند مورد بررسی قرار داده و شناخت کافی از این عومل داشته باشیم. رشد اقتصادی از نشانههای مهم رفاه هر جامعه میباشد. جمعیت هم از عوامل تأثیرگذار بر رفاه اقتصادی میباشد. این مطالعه تأثیر رشد جمعیت را بر تولید ناخالص سرانه در سال 1370-1393 با رهیافت خودرگرسیون برداری با وقفه توزیعی - ARDL - بررسی میکند. نتایج نشان میدهد که رشد جمعیت تأثیر مثبت و معناداری بر تولید ناخالص سرانه و سطح رفاه دارد. همچنین ضریب تصحیح خطا نشان میدهد که در هر سال حدود 84 درصد از عدم تعادل کوتاه مدت برای دستیابی به تعادل بلند مدت تعدیل میشود.
کلید واژه: رشد جمعیت ، ARDL ، رشد اقتصادی ، تولید ناخالص داخلی سرانه
مقدمه:
در هر کشوری رشد اقتصادی بیانگر رشد مداوم تولید است که بیشتر با افزایش جمعیت و معمولاً با تغییرات زیربنایی همراه است. بر اساس آمار و اطلاعات اداره کل آمار آمریکا منتشر شده در ژوئن سال 2010، نرخ رشد جمعیت جهان به دلیل کاهش میزان مرگ و میر، به میزان 1/5 درصد سالیانه از سال 1950 افزایش و به نقطه اوج خود - بیش از2 درصد - در اوایل دهه 1960 رسیده است. مطالعات زیادی در رابطه با تأثیر رشد جمعیت بر رشد اقتصادی وجود دارد.
برای آزمون تجربی رابطه بین سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه یا R&D با رشد اقتصادی و مدلهای رشد اقتصادی درونزا مطالعات تجربی زیادی توسط اقتصاددانان مختلف صورت گرفته به نحوی که منکیو، رومر و ویل - - 1991، بارو - - 1991، بایومی،کو و هلپمن - 1996 - ، هلپمن وکو - 1995 - ، و هلپمن، کو و هاف مایستر - 1994 - رابطه مثبت و معنی دار را تأیید کرده اند. ضمناً مطالعات موردی نیز توسط گورا در مورد اقتصاد کامرون - 1997 - و کشورهای صحرای آفریقا و هاز وخان - 1996 - در مورد چین صورت گرفته که همگی بر نقش سرمایه انسانی و بهره وری عوامل تولید در رشد اقتصادی تأکید کردهاند.
دارات وال یوسف - 1999 - ، نیز برای بیست کشور درحال توسعه با استفاده از داده ها ی سالانه دوره 1950-1996 میان جمعیت و رشد اقتصادی به رابطهای بلندمدت دست یافتند. نتا یج مطالعه آنان نشان میدهد که در بیش از نیمی از کشورهای بررسی شده، جمعیت سبب تحریک رشد اقتصادی میشود.
دانته - 2001 - ، برای بررسی رشد اقتصادی در فیلیپین از اطلاعات دوره زمانی 1994-1985 استفاده کرد تا میزان تأثیر رشد جمعیت سرمایه انسانی، سرمایه گذاری و پس انداز را روی رشد اقتصادی کشور فیلیپین نشان دهد. نتایج پژوهش وی نشان میدهد که افزایش در میزان پس انداز، سرمایهگذاری و سرمایه انسانی و کاهش در رشد جمعیت، تأثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی کشور فیلیپین داشته است.
حسن - 2010 - ، مقالهای با عنوان رابطه بلندمدّت بین جمعیّت و رشد درآمد سرانه در چین به نگارش درآورده است. اطلاعات این مقاله به صورت سالانه مربوط به دوره 1952-1998 میباشد. این مطالعه به بررسی خواص هم انباشتگی و علیت گرنجر بین دو متغیر جمعیت و درآمد سرانه در چین با یک مدل اتورگرسیو برداری چند متغیره میپردازد. نتایج این مطالعه بیانگر شواهدی از یک روند تصادفی مشترک بین جمعیت و درآمد سرانه است که نشان دهنده رابطه بین این دو متغیر در بلندمدت است. نتایج تجربی نشان میدهد که یک رابطه بلندمدت منفی از درآمد سرانه به جمعیت وجود دارد. بردسال و لاندائو - 1997 - ، در مطالعهای درباره دادههای مقطعی از 43 کشور جهان، استدلال میکنند که انحراف استاندارد سرمایههای انسانی با رشد سرانه رابطه منفی دارد.
ساواس - - 2008، در پژوهشی تحت عنوان »ارتباط بین تولید ناخالص داخلی سرانه و جمعیت درکشورهای آسیای مرکزی طی سال های « - 1989-2007 - رابطه بلند مدت مثبت و قوی بین جمعیت و درآمد سرانه را تأیید کرد. عباس خان و همکاران - 2013 -
تأثیر رشد جمعیت و تورم را بر شاخص تولید ناخالص داخلی در کشورهای در حال توسعه مورد بحث قرار دادهاند که به این نتیجه رسیدهاند یک درصد افزایش در نرخ رشد جمعیت منجر به0/807 درصد افزایش در تولید ناخالص داخلی شده است.
ساموئلسن - 1972 - ، در مورد نرخ بهینه جمعیت مطالعه کرده است. ساموئلسن تلاش میکند که در قالب یک الگوی نسلهای تداخلی، نرخ بهینهای برای رشد جمعیت که رفاه نسلها را حداکثر میکند، بیابد.
بخشی دستجردی و خاکی نجف آبادی - 1390 - ، در تحقیقی به بررسی تأثیر جمعیت بر رشد اقتصادی در چارچوب الگوی رشد بهینه در اقتصاد ایران از سال 1350-1386 با روش الگوریتم ژنتیک پرداختهاند و به این نتیجه رسیدهاند که چنانچه در دوره مورد مطالعه جمعیت کشور رشد نمیکرد، سطوح واقعی مصرف سرانه، پس انداز سرانه، سرمایه سرانه و محصول ملی سرانه که در طول سالهای گذشته اتفاق افتاده است، در جایگاه پایینتری قرار میگرفت.
اسد زاده و همکاران - 1394 - ، در مطالعه خود به بررسی و تجزیه وتحلیل تأثیر جمعیت بر تولید ناخالص داخلی سرانه در کشور ایران در بازه زمانی 1360-1390 با استفاده از روش خود رگرسیون با وقفههای توزیع شونده - ARDL - میپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن می-باشد که اثرگذاری تمام ضرایب متغیرهای مدل مطابق با تئوریهای اقتصادی بوده و در بلندمدت نرخ زاد و ولد اثری مثبت و معنادار بر رفاه کشور دارد. همچنین ضریب تصحیح خطا نشان میدهد که در هرسال حدود 33 درصد از عدم تعادل کوتاه مدت برای دستیابی به تعادل بلندمدت تعدیل میشود.
شجاعی و لطفعلی پور - - 1394، در پژوهش خود تحت عنوان »بررسی اثر رشد جمعیت ، آلودگی محیط زیست بر رشد اقتصادی در ایران« از سال 1355 - 1390 با استفاده از روش ARDL به این نتیجه رسیدهاند که در بلند مدت رابطه مستقیمی بین رشد جمعیت و رشد اقتصادی در کشور ایران وجود دارد. یعنی در ایران با افزایش رشد جمعیت، رشد اقتصادی نیز افزایش مییابد و برعکس.
محرابیان و سیگارچی - 1389 - ، تأثیر جمعیت را بر رشد اقتصادی در156 کشوردر چهار گروه درآمدی طی سالهای - بالا، متوسط رو به بالا، متوسط رو پایین و پایین - مورد ارزیابی قرار دادهاند و نتایج حاکی از آن بوده است که در کشورهای با درآمد متوسط رو به پایین تأثیر نرخ زاد و ولد بر رشد اقتصادی بستگی به برآیند دو اثر مستقیم و غیر مستقیم دارد. لذا به طور قطع نمیتوان گفت که با افزایش نرخ زاد و ولد در این گروه از کشورها رشد اقتصادی در بلند مدت افزایش می یابد یا کاهش. ولی نتیجه در سایر گروه های درآمدی کاملا مشخص است. در کشورهای با درآمد متوسط رو به بالا بین نرخ زاد و ولد و رشد اقتصادی رابطه مثبت و در دو گروه دیگر یعنی کشورهای دارای درآمد پایین و بالا این ارتباط منفی است.
حیدری و همکاران - - 1391، در مطالعه خود به ارتباط میان رشد جمعیت و رشد اقتصادی با تأکید بر مخارج دولت بر گروههای سنی گوناگون جمعیت با استفاده از روش خودرگرسیون برداری با وقفههای توزیعی - ARDL - و مدل تصحیح خطا - - ECM برای تخمین ضرائب بلند مدت و کوتاه مدت پرداختهاند و به این نتیجه رسیدهاند که ارتباط مثبت و معناداری میان رشد درصد جمعیت با بازه سنی 15 تا 64 سال و رشد اقتصادی در ایران برقرار است.
