بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش بهصورت تجربی به تجزیه و تحلیل یکپارچگی بین توسعه بازار مالی - رشد شاخص های بورس اوراق بهادار - و رشد شاخص های اقتصادی با استفاده از دادههای سری زمانی از 1384 تا 1393 به صورت ماهانه در ایران پرداخته است. متغیرهای جایگزین رشد شاخص های بورس اوراق بهادار: رشد حجم مبادلات، رشد ارزش معاملات و رشد شاخص کل بورس و متغیرهای رشد شاخص های اقتصادی: تولید ناخالص داخلی، رشد حجم سرمایه، رشد درآمد سرانه، ایجاد فرصت های شغلی می باشد. جهت بررسی رابطه علیت کوتاهمدت و بلندمدت از روش تصحیح خطای برداری استفاده شده است. نتایج آزمون علیت گرنجری بین رشد تولید ناخالص داخلی و رشد شاخص های بورس اوراق بهادار نشان می دهد که رابطه علیت یک طرفه در کوتاه مدت و بلندمدت از رشد تولید ناخالص داخلی به رشد شاخص های بورس اوراق بهادار - رشد حجم مبادلات، رشد ارزش معاملات و رشد شاخص کل بورس - وجود دارد. نتایج آزمون علیت گرنجری بین رشد حجم سرمایه و رشد شاخص های بورس اوراق بهادار نشان می دهد که در کوتاه مدت هیچ رابطه علیت بین رشد شاخص های بورس اوراق بهادار - رشد حجم مبادلات، رشد ارزش معاملات و رشد شاخص کل بورس - و رشد حجم سرمایه وجود ندارد. آزمون علیت گرنجری بلند مدت نشان می دهد که یک رابطه علیت از رشد حجم سرمایه به رشد حجم مبادلات و رشد ارزش معاملات وجود دارد. نتایج آزمون علیت گرنجری بین رشد درآمد سرانه و رشد شاخص های بورس اوراق بهادار نشان می دهد که در کوتاه مدت تنها یک رابطه علیت از رشد درآمد سرانه به رشد ارزش معاملات وجود دارد. آزمون علیت گرنجری بلند مدت نشان می دهد که تنها یک رابطه علیت از رشد درآمد سرانه به رشد ارزش معاملات وجود دارد. نتایج آزمون علیت گرنجری بین ایجاد فرصت های شغلی و رشد شاخص های بورس اوراق بهادار نشان می دهد که در کوتاه مدت هیچ رابطه علیت بین ایجاد فرصت های شغلی و رشد شاخص های بورس اوراق بهادار - رشد حجم مبادلات، رشد ارزش معاملات، رشد شاخص کل بورس - وجود ندارد. آزمون علیت گرنجری بلند مدت نشان می دهد که یک رابطه علیت از ایجاد فرصت های شغلی به رشد حجم مبادلات و رشد ارزش معاملات وجود دارد.
مقدمه
یکی از مهمترین بخش های اقتصاد هر کشور بازار سرمایه می باشد. رشد اقتصادی می تواند باعث توسعه و رونق بیشتر بازار سرمایه شود. به عبارتی دیگر، رسیدن به رشد و توسعه اقتصادی مطلوب بدون تجهیز منابع مالی امری غیر ممکن است. به منظور تجهیز منابع مالی از طریق فرآیند و سازوکار بازار سرمایه، توجه به جایگاه و نقش کلیدی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. با توجه به اینکه بازار سرمایه یکی از مهمترین اجزای بخش مالی در اقتصاد کشورها محسوب می شود، رشد آن احتمالا توام با رشد اقتصادی کشور است. از طرف دیگر، فعالیت و پویایی بیشتر بازار سرمایه وبخش مالی در اقتصاد ممکن است سبب رشد بیشتر اقتصادی گردد - اکبریان و نجاتی، . - 1380 امروزه اقتصاددانان رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته و بخش عمده ای از تحولات اقتصاد جهانی را به توسعه مالی نسبت می دهند و در طرف مقابل، رشد کند کشورهای در حال توسعه را ناشی از عدم کارایی بازارهای مالی در این کشورها به دلیل دولتی بودن بخش بزرگی از بازارهای مالی،کمبود منابع و وجود ساختار دو گانه بخش مالی - رسمی و غیر رسمی - تلقی می کنند - سلمانی و امیری،. - 1388
مطالعات تجربی متنوعی رابطه غیر خطی میان توسعه مالی و رشد اقتصادی را مورد بررسی قرار داده اند که در دو طیف کلی قرار می گیرند. طیف اول مربوط به مطالعاتی هستند که توسعه مالی را عامل ایجاد رابطه غیر خطی تلقی می کنند و طیف دوم از مطا لعات، شاخص های توسعه اقتصادی را دلیل ایجاد روابط غیر خطی در نظر گرفته اند. بازارهای مالی که در آن منابع مالی تامین می گردد می توان به جهات گوناگون همانند نوع ابزارهای مالی و نهادهای فعال در آنها طبقه بندی نمود. شناخته شده ترین طبقه بندی بازارهای مالی، تفکیک آن به بازار پول و بازار سرمایه است. در بازار پول، منابع مالی کوتاه مدت تامین می گردد و در مقابل، در بازار سرمایه، دادوستدهای منابع مالی بلندمدت مورد توجه است. منظور از بلندمدت، مبادلات مالی با سررسید بیش از یک سال می باشد. وقتی یک بنگاه اقتصادی، اوراق بهادار منتشر می کند برای مدت طولانی بهره می پردازد قاعدتا" سرمایه گذاری را دارد تا سرمایه اش به ثمر بنشیند و از بازده آن،بدهی خود را پرداخت نماید. به این ترتیب است که بازارهای مالی بلند مدت را بازار سرمایه گویند. بازارهای سرمایه از دو گروه بازارهای اوراق بهادار اولیه و ثانویه تشکیل می گردد.
بازارهای مالی اولیه دارای دو ویژگی عمده و متمایز می باشد: اولا" در آن تشکیل سرمایه صورت می گیرد،ثانیا"اوراق بهادار منتشر شده برای اولین بار در بازار عرضه می شوند. بازار ثانویه اوراق بهادار شامل آن بخش از بازار سرمایه می شودکه در آن،اوراق بهادری که قبلا" به بازار عرضه شده اند مجددا" و به دفعات مورد دادوستد قرار می گیرد. وجود بازار ثانویه باعث تسهیل نقل و انتفالات
مالکیت اوراق بهادار می شود. وجود این بازار،ضمانت اصلی برای ییوستگی،دوام و انسجام بازار مالی را فراهم می آورد.
خصوصیات یک بازار سرمایه مطلوب عبارتند از:
الف - انتقال وجوه را در زمان های مختلف و بین افراد مختلف با سهولت و حداقل هزینه ممکن نماید.
ب - ارزش دارایی های سرمایه ای بر اساس بازدهی حاصله انحراف نداشته باشد.
ج - ابزارهایی متنوع را برای مدیریت مالی فراهم نماید.
د - تجمیع و تخصیص منابع مالی اعم از بزرگ و کوچک را میسر کند.
ه - اطلاعات کامل را در دسترس همه شرکت کنندگان قرار می دهد.
و - در بازار سرمایه رقابت کامل وجود داشته باشد و هیچ یک از شرکت کنندگان در بازارٍ، قدرت تعیین قیمت را نداشته باشد به عبارت دیگر،همه قیمت پذیر باشند.
ز - از حداقل ریسک برخوردار باشد.
نهادهای عمده فعال در بازار سرمایه عبارتند از :بانک های سرمایه گذاری، کارگزاران،شرکت های سرمایه گذاری،شرکت های بیمه،صندوق بازنشستگی، بورس،خزانه داری و بورس های بین المللی - ختایی و سیفی پور - . بازار بورس اوراق بهادار، مهم ترین بخش بازار سرمایه کشوراست. نقش اصلی بورس اوراق بهادار به عنوان رکن اساسی بازار تشکیل سرمایه ، جذب و هدایت نقدینگی سرگردان و پراکنده جامعه به مسیرهای بهینه است، به طوری که بخش عمده ای از سرمایه ها،جذب سودآورترین فعالیت ها و پروژها می شود. برای رسیدن به این هدف بورس اوراق بهادار باید کارا باشد. می توان گفت رونق بازار بورس شماری از کشورها نه تنها اقتصاد ملی، یلکه اقتصاد جهان را نیز تحت تاثیر قرار خواهد داد. بنابراین بین تحولات بورس رابطه معنی داری وجود دارد - علی ×پور،پدرام و دزفولی . - 1390
روش تحقیق
با توجه به هدف کاربردی و ازنظر ماهیت و روش از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل شاخص های کل، حجم مبادلات و ارزش معاملات بورس اوراق بهادار تهران و برخی از شاخص های اقتصادی طی ده سال اخیر از سال 1384-1393 در ایران است.برای دستیابی به این هدف با استفاده از اطلاعات سری زمانی دادههای ماهانه مورد مطالعه سال .1393-1384 آزمون های مورد استفاده شامل آزمون دیکی فولر و آزمون علیت گرنجری می باشد. در این تحقیق،پژوهشگر از طریق مطالعات کتابخانه ای ، مقالات و تحقیقات دیگران در دسترس به تدوین مبانی نظری و پژوهشی تحقیق پرداخته است و از روش میدانی داده های تحقیق حاضر از طریق بورس اوراق بهادار تهران و اطلاعات مندرج در بانک های اطلاعاتی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و مرکز آمار ایران جمع آوری شده است.
