بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور بررسی اثر پایه بر برخی از صفات برگ، ریشه و تبادلات گازي پیوندکانگور رقم بیدانه سفید پیوند شدهبر پایه هاي رشه و 1103-P و غیر پیوندي - خود ریشه - در شرایطتنش خشکی صفر - -0/1MPa - ، متوسط - -1MPa - و
شدید - -2MPa - در سال 1394 این آزمایش اجرا گردید. در این آزمایش نهالهاي یک ساله انگور پیوندي و خود ریشه پس از رشد کافی به گلدانهاي 28 لیتري حاوي خاك لومی-شنیمنتقل شدند. اعمال تنش خشکی پس از رشد کافی نهال ها طی تیر و مرداد ماه صورت پذیرفت. بر اساس نتایج بدست آمده پایداري غشاء سلولی در هر دو سطح تنش کاهش داشت. نسبت وزن خشک برگ به سطح برگدر تنش متوسط کاهش و در تنش شدید در پایه رشه کمی افزایش داشت.
میزان سطح ویژه برگ در تنش متوسط افزایش و در تنش شدید تغییري نداشت. وزن خشک ریشه با شروع تنش کاهش و در تنش شدید تغییري نشان نداد. میزان فتوستنز نیز در هر دو سطح متوسط و شدید نسبت به تنش صفر کاهش داشت. CO2زیر روزنه اي نیز با افزایش شدت تنش روند افزایشی داشت. میزان تعرق در هردو سطح تنش متوسط و شدید روند کاهشی نشان داد.
واژگان کلیدي:پایه هاي انگور، تنش خشکی، صفات برگ، تبادلات گازي.
مقدمه:
انگور گیاهی است که در برابر شرایط نامناسب مقاوم بوده و حتی در محلهایی که بعضی از درختان میوه قادر به رویش نمیباشند، این گیاه رشد کرده و محصول تولید میکند و با دامنه وسیعی از انواع خاكها و اقلیمها سازگار بوده ولی براي بدست آوردن محصول بهینه باید در شرایط مناسب پرورش یابد - بداغی، . - 1382 تنش خشکی یکی از مهمترین فاکتورهاي محیطی بوده که باعث کاهش تولید گیاهان می شود - جونس، . - 1983از جمله فاکتورهاي فیزیولوژیکی که در خشکی تحت تأثیر قرار می گیرد می توان به بازدارندگی فتوسنتز و در نهایت کاهش تولید در نواحی مدیترانه اي اشاره نمود - چاوس و همکاران، . - 2002 لاولور و کورنیک - 2004 - گزارش کرده اند که با کاهش محتواي نسبی آب برگ، میزان هدایت روزنه اي، فتوسنتز و فرآوري CO₂کاهش پیدا می کند.از نظر تاریخی در اوایل قرن بیستم پایه هاي انگور جهت دوري از آسیب هاي وارده ناشی از فیلوکسرا گسترش یافت.
سپس آنها را بر اساس مقاومتشان به فیلوکسرا، همچنین سایر ویژگی هاي اساسی از قبیل مناسب بودن جهت پیوند گزینش کردند. به هر حال احتمال بالا رفتن کمبود آب ناشی از تغییر اقلیم و محدودیت هاي آبیاري باعث جستجو براي پایه هاي داراي مقاومت بیشتر به خشکی به عنوان یک هدف کلی مورد توجه واقع می شود - سرا، . - 2013 یکی از راههاي ممکن جهت سازگارکردن موکاري به تغییرات آب و هوایی - بخصوص از آنجا که دوره هاي طولانی مدت خشکی نگران کننده هستند - ، اصلاح و انتخاب پایه هاي داراي تحمل بالا به خشکی می باشد - فلاکسس و همکاران، 2010؛ کامس و همکاران، 2010؛ واندلور و همکاران، . - 2009
پایهها قادرند سازگاري انگورها را به انواع خاكها و شرایط گوناگون از قبیل نامناسب بودن زهکشی، شوري خاكها و کم یا زیاد بودن pH افزایش دهند و تحمل به خشکی بیشتري را در انگورها القاء کنند - شافر و همکاران، . - 2004نتایج تحقیقات قبلی در ارتباط با ارزیابی تحمل به خشکی در تعدادي از ارقام انگور ایرانی، منجر به معرفی ارقام چفته، ملایی و سیاه انگور از قزوین - رسولی و گل محمدي، - 2009، یاقوتی از فارس - ربیعی و همکاران، - 2004 خوشناو از کردستان - قادري و همکاران، 2009؛ ربیعی و همکاران، - 2004، فرخی، رشه - خوشناو - از آذربایجان شرقی و غربی - عزیزي و همکاران، 2009؛ حسابی و ولیزاده، - 2000، رشه و سرخک قوچان از استان خراسان شمالی، سیاه معمولی زرقان و قلاتی شیراز از استان فارس - حدادي نژاد و همکاران، - 1392 شده است.
هدف از این تحقیق، مطالعه اثر تیمارهاي کم آبی بر برخی خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی در انگور رقم بیدانه سفید به دو صورت خود ریشه و پیوندي بر روي دو پایه ایرانی کاندید متحمل به خشکی در سه سطح تنش صفر، تنش متوسط و تنش شدید بود.
مواد و روشها:
جهت انجام پژوهش حاضر، قلمه هاي رقم انگور سفید بیدانه جهت ریشه دار نمودن و استفاده به عنوان پیوندك و قلمههاي رقم انگور رشه از ایستگاه تحقیقاتکشاورزي کهریز ارومیه و پایه 1103-P از باغ تحقیقاتی پردیس کشاورزي و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در کرج جهت انجام پیوند بر روي آنها در دي ماه سال 1393 تهیه گردیدند. پیوندكهاي رقم بیدانه سفید بر روي قلمههاي ارقام پایه رشه و 1103-P توسط دستگاه پیوند زن دستی بصورت امگا متصل و بلافاصله به محیط ریشه زایی حاوي پیت و پرلایت منتقل شده و در دماي 25œC به مدت 20 روز ریشه دار گردیدند. جهت تسهیل در ریشه زایی از هورمون NAAبا غلظت 100 ppmاستفاده شده و بمنظور تشکیل کالوس محل پیوند، بستر ریشه زایی هر روز آب پاشی گردید.قلمههاي ریشه دار ابتدا در گلدانهاي 2 لیتري پلاستیکی کاشته شده و بعد از رشد کافی در اوایل اردیبهشت به گلدانهاي اصلی با ظرفیت 28 لیتر خاك لومی-شنی منتقل شدند. در اوایل اردیبهشت جهت برآورد F.Cو پتانسیل آب خاك توسط سیلندرهاي نمونه برداري از خاك اطراف ریشه چندین گلدان نمونه گیري و به آزمایشگاه خاکشناسی دانشگاه ارومیه منتقل شدند. بعداز قراردهی نمونهها در دستگاه صفحه فشار و رسیدن به تعادل توسطنرم افزار RETCزمان رسیدن خاك گلدانها به تنشهاي مورد نظر تعیین گردید. آزمایش با دو پایه فوق و در سه تیمار با سطوح تنش صفر - -0/1MPa - ، تنش متوسط - -1MPa - و تنش شدید - -2MPa - و در 4 تکرار به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی تحت شرایط گلخانه اي انجام شد. اندازهگیري پایداري غشاء سلولی، با روش سایرام و همکاران - 2001 - صورت گرفت. سطح پنج برگ سالم از هر تیمار در چهار تکرار بوسیله دستگاه اندازه گیري سطح برگ ADC Area Meter AM 200تعیین و جهت دستیابی به وزن خشک، پنج برگ داخل پاکت کاغذي قرار داده شد و در آون در دماي 70 درجه سانتی گراد طی 48 ساعت خشک گردید و توسط داده هاي حاصل سطح ویژه برگ - نسبت سطح برگ به وزن خشک برگ - - حدادي نژاد و همکاران، - 1392 و نسبت وزن خشک برگ به سطح برگ، - قادري و همکاران، - 1390 محاسبه گردید.پایداري غشاء سلولی با روش سایرام و همکاران - 2001 - و اندازهگیري وزن خشک ریشه پس از حذف گلدانها و شستشوي کامل خاك بصورت دستی و بادقت بالا صورت گرفت. فتوسنتز خالص - میکرومول CO₂ بر متر مربع بر ثانیه - ، CO₂زیرروزنه اي - میلی مول بر مترمربع بر ثانیه - و تعرق - میلی مول بر مترمربع بر ثانیه - با استفاده از دستگاه ADC BioScientificLCiAnalyserدر ساعت 10 تا 12 صبح و شدت نور بالاي 1000 میکرومول فوتون بر متر مربع بر ثانیه اندازه گیري شد.محاسبات آماري دادهها با استفاده از نرمافزار SAS 9.2 و مقایسه میانگینها با آزمون توکی - HSD - در سطح 5% انجام شد و براي رسم شکلها نیز از نرمافزار Excel 2013 استفاده گردید.
نتایج و بحث:
پایداري غشاء سلولی : - MSI -
نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده تأثیر معنی دار تیمارهاي تنش خشکی، پایهو اثر متقابل تنش و پایه در سطح یک درصد بر روي صفت پایداري غشاء سلولی میباشد - جدول . - 1 بررسی اثر متقابل صفات مورد بررسی نشان داد هر دو پایه پیوندي در هر سه سطح تنش با اختلاف معنی داري نسبت به رقم بیدانه سفید شاهد قرار گرفته و رقم بیدانه سفید با اختلاف معنی داري پایین تر از دو پایه دیگر می باشند - شکل . - 1
جدول -1 نتایج تجزیه واریانس اثر پایه بر تحمل به تنش خشکی در صفات رویشی برگ و تبادلات گازي پیوندك انگور رقم بیدانه سفید
ادامه جدول -1 نتایج تجزیه واریانس اثر پایه بر تحمل به تنش خشکی در صفات رویشی برگ و تبادلات گازي پیوندك انگور رقم بیدانه سفید
