بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و هدف: استئوآرتریت زانو شایع ترین بیماری مفصلی است و درمان های غیردارویی این بیماری اخیراً مورد توجه محققان قرار گرفته است. هدف تحقیق حاضر، اثر دو روش غیر دارویی آب درمانی و فیزیوتراپی بر میزان درد زانو می باشد.
روشکار: این مطالعه به صورت مروری به تحقیقاتی میپردازد در خصوص عملکرد ورزشی و فعالیت های تفریحی ورزشکاران مرد مبتلا به استئوآرتریت زانو . یافتهها: گزارش های اخیر در مورد نتایج بدست آمده نشان میدهد هر دو روش فیزیوتراپی و آب درمانی موجب بهبود میزان درد و همچنین بهبود عملکرد ورزشی ، ورزشکاران مبتلا به استئوآرتریت می شوند.
نتیجهگیری: مرور حاضر مشخص میکند که روش آب درمانی نسبت به روش فیزیوتراپی ،بر عملکرد ورزشی بیماران مبتلا به استئوآتریت اثر بخشی بیشتری دارد .
کلیدواژهها: استئوآرتریت، آب درمانی، فیزیوتراپی، صدمات زانو، پرسشنامه پیامد استئوآرتریت و صدمات زانو - . - KOOS
مقدمه
برای درمان آسیب های ورزشی علاوه بر دارو درمانی، علاقه به درمان های غیردارویی نیز اخیرا بیشتر شده است. اثر آسیب بر توانایی ورزشکار در تمرین مهم است و هدف اصلی درمان، بازتوانی و بازگشت وی به شرایط انجام فعالیت بوده و این هدف با دو رویکرد پیشگیری از کاهشی امادگی عمومی بدن، و بازتوانی محل آسیب برای برگشت بهتر به حالت اولیه و رفع آتروفی و ضعف عضله، خشکی مفصل، محدودیت حرکتی و آسیب های ثانویه؛ دنبال می شود - 29 - مفصل زانو، بزرگترین و پیچیده ترین مفصل بدن است که به دلیل تحمل فشار زیاد، مستعدترین مفصل در ابتلا به استئوآرتریت به شمار می رود - 7 - ؛ از طرف دیگر، آسیب مفصل نسبت به آسیب عضله و استخوان شایع تر است و در بین مفاصل، زانو در معرضی بیشترین خطر آسیب حاد و برخوردی و آسیب ناشی از استفاده زیاد در حین ورزشی قرار دارد - 14 - استئوآرتریت شایع ترین بیماری مفصلی است 11 - ، - 19 که در 60 تا 90 درصد افراد بالای 65 سال ایجاد شده و در اکثر جوامع اصلی ترین علت ناتوانی مزمن است . - 4 - فیزیوتراپی، برنامه درمانی است که باعث کاهش درد، بازیابی قدرت عضله و افزایش دامنه حرکات مفصل می شود و در درمان استئوارتریت متوسط تا شدید نقش مهمی دارد. در فیزیوتراپی، آموزش تمرین ایزومتریک تقویت کننده عضله چهار سر ران و همسترینگ و تکرار مداوم آن توصیه می شود 3 - ، 22، . - 28 هیدروتراپی یا آب درمانی در ابتدا با قرار دادن عضو آسیب دیده در حوضچه آب سرد یا گرم انجام میشد. به مرور زمان، درمان با حوضچه آب گردان به آن اضافه شد. آب درمانی به علت فواید درمانی آن در دو دهه اخیر رشد چشمگیری داشته است. روش های ابتدایی آب درمانی بر انواع شناهای سنتی استوار بود، اما متخصصان فیزیوتراپی دریافتند به کمک خواص آب، حرکاتی که انسان در خشکی قادر به آن نیست، در آب امکان پذیر است؛ بنابراین برنامه های تمرینی سنتی با محیط استخر تطبیق داده شد. امروزه متخصصان فیزیوتراپی، تمرین در اب را برای درمان بسیاری از اسیب هابکار میبرند. ورزشکاران نخبه آسیب دیده، با تمرین در آب و پیشگیری از تحلیل عضلانی، آمادگی خود را حفظ می کنند . - 17 - افراد دارای آرتروز شدید، می توانند از مزیت شناوری و گرمایی آب، برای کاهش اثرات وخیم بیماری، حفظ دامنه حرکتی، بهبود انعطاف پذیری و آمادگی کلی بدن استفاده کنند . - 18 - مهم ترین علت ناتوانی مزمن در افراد مسن کشورهای پیشرفته، آرتروز زانو بوده و در سال 2005، مشخص شد که حدود یکصد هزار نفر از مردم آمریکا به علت ابتلاء به این عارضه، بدون کمک قادر به برخاستن از رختخواب و انجام امورات بهداشتی خود نیستند - 15 - براساس یافته های پرتونگاری در کشورهای غربی، شیوع استئوآرتریت زانو در افراد زیر 45 سال، 2 درصد؛ در افراد 45 تا 64 سال، 35 درصد؛ و در افراد بالای 65 سال، 68 درصد؛ بوده است . - 16 - در کشورهای صنعتی و در حال توسعه، توجه به استئوآرتریت به عنوان یک علت مهم درد و ناتوانی، رو به افزایش است و در ایران نیز به علت عادات خاصی و فشار بیشتر به مفصل زانو استئوآرتریت زانو شایع بوده و در سنین پایین تر ظاهر می شود . - 21 -
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی اساسی درمان دارویی استئوآرتریت زانو است، اما عوارض جانبی زیاد از جمله عوارض گوارشی شدید، مصرف آن ها را با محدودیت جدی مواجه کرده و گذشته از آن، این داروها بندرت علائم بیماری را کاملا رفع کرده و مانع تغییر بیماری و بازگشت آن به وضع طبیعی می شوند 2 - ، . - 5 درمان غیردارویی در صورت اثر مثبت می تواند ابزاری مهم در درمان این بیماران باشد. از جدیدترین روش های غیر دارویی، آب درمانی است که گرچه هنوز در مراحل مطالعه است، ولی نتایج چشمگیر در مورد آن حاصل شده است. روش اب درمانی در صورت مفید بودن، پاسخگوی این سوال علمی - کاربردی است که آیا این روش می تواند در درمان ورزشکاران مرد مبتلا به استئوآرتریت زانو مؤثر باشد و با توجه به کم هزینه و مفرح بودن و به ویژه نداشتن عوارضی جانبی، اثرات قابل توجه و برجسته تری نسبت به فیزیوتراپی دارد؟
گرین و همکاران - 1995 - تفاوت معنی داری بین اثر بخشی آب درمانی و تمرینات خانگی بر عملکرد عینی و ذهنی بیماران مبتلا به استئوآرتریت مفصل زانو مشاهده نکردند . - 12 - همچنین ریلی و همکاران - 1999 - نتایج نشان دادند که میانگین میزان درد و عملکرد جسمانی در گروه تمرین درمانی با 6 هفته تمرین قدرتی، به طور معنی دار بهبود می یابد . - 22 - مقایسه اثر بخشی راه رفتن ایروبیک و تمرینات خانگی تقویت عضله چهارسر در بیماران مبتلا به استئوآرتریت، توسط رودی - 2005 - نیز نشان داد که هر دوی راه رفتن ایروبیک و تمرینات خانگی، بر کاهش درد و بهبود ناتوانی مؤثر است . - 25 -
گایل و همکاران - 2005 - با مقایسه اثر درمانی برنامه تمرینی کلینیکی و برنامه تمرینات خانگی به مدت 4 هفته در بیماران مبتلا به استئوارتریت زانو دریافتند که گروه تمرین کلینیکی نسبت به گروه خانگی، بهبودی بیشتری داشتند و میانگین امتیاز تست قدم زدن هر دو گروه 10 درصد بهبود یافت - 10 - بار و همکاران - 2001 - در تعیین میزان دوام اثرات یک برنامه تمرینی در بیماران مبتلا به استئوآرتریت مفصل زانو بعد از 6 و 9 هفته، 201 بیمار را در دو گروه مطالعه کردند. هر دو گروه در صورت لزوم، آموزش و دارو درمانی را از متخصص عمومی دریافت می کردند؛ اما آزمودنیهای گروه تجربی علاوه بر آن، تمرین درمانی را نیز از متخصص فیزیوتراپی دریافت کردند. طبق نتایج، اثرات مفید برنامه تمرینی بر روی درد و ناتوانی با گذر زمان، کاهش یافت و در پایان هفته نهم از بین رفت - 8 - فولی و همکاران - 2003 - در مقایسه اثربخشی برنامه اب درمانی و برنامه تمرینی ژیمناستیک بر روی قدرت و عملکرد فیزیکی بیماران مبتلا به استئوآرتریت، گزارش کردند که عملکرد و قدرت عضله چهار سر ران در دو گروه آب درمانی و برنامه تمرینی ژیمناستیک نسبت به گروه کنترل به طور معنی دار بهبود می یابد، به گونه ای که بهبود قدرت و سرعت راه رفتن در گروه تمرین ژیمناستیک نسبت به گروه آب درمانی، بیشتر است - 9 - ، هینمن و همکاران - 2007 - نیز در بررسی اثر تمرین در آب بر روی بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو، 71 داوطلب را در دو گروه تجربی تمرین در آب و گروه کنترل به مدت 6 هفته از نظر درد، عملکرد حرکتی، سطح فعالیت بدنی، کیفیت زندگی و قدرت عضلانی بررسی نموده و مشخص کردند که آب درمانی باعث کاهش درد و خشکی صبحگاهی، و افزایش عملکرد حرکتی می شود . - 24 - همچنین در مقایسه آب درمانی و تمرینات خشکی در بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو، سیلوا و همکارانش 64 - 2008 - داوطلب را در دو گروه و به مدت 18 هفته تمرین دادند. قبل از دوره، در هفته 9 و در هفته 18، پرسشنامه WOMAC و مقیاس آنالوگ ویژه - VAS - برای اندازه گیری درد استفاده شد و نتایج نشان داد که با وجود کاهش درد در هر دو گروه تمرینات آب درمانی موثرتر و مناسب تر است. . - 27 -
در بررسی اثر ماساژ درمانی بر کاهش درد، لی - 2006 - ، 84 بیمار مبتلا به استئوآرتریت زانو را در دو گروه کنترل و تجربی قرار داد. روی گروه تجربی در هفته اول تا چهارم، هفته ای دو مرتبه و در هفته پنجم تا هشتم، هفته ای یک جلسه ماساژ استاندارد سوئیسی اجرا شد و گروه کنترل، درمانی دریافت نکردند. بعد از 8 هفته، میزان درد و خشکی صبحگاهی در گروه تجربی به طور معنی دار کم شد و عملکرد جسمانی و دامنه حرکتی در گروه تجربی نسبت به گروه کنترل به طور معنی دار بهبود یافت . - 6 - مرتضوی و همکاران - 1384 - با بررسی اثر لیزر کم توان مادون قرمز در درمان بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو، 60 بیمار را در دو گروه لیزر و لیزرنما قرار دادند و افزایش معنادار عملکرد روزانه و کاهش معنادار درد در زمان استراحت و فعالیت را در گروه لیزر نسبت به گروه لیزرنما، گزارش کردند - 20 - و بالاخره، بازنگری اثرات روش های درمانی اجرا شده بین سال های 2000 تا 2007 بر روی بیماران مبتلا به استئوآرتریت توسطوت و همکاران - 2008 - نشان داد که تمرین و کاهش وزن سبب کاهش دارد و بهبود عملکرد حرکتی می شود. همچنین طب سوزنی و تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست - TENs - و درمان با لیزر کم توان، سبب کاهش درد شده و شواهدی مبنی بر کاهش درد بیماران بر اثر روان درمانی مشاهده شده است.
این مطالعه به صورت مروری به نتایج تحقیقات انجام شده بر گروهی از ورزشکاران مرد مبتلا به استئوآرتریت زانو که تحت آب درمانی و گروه دیگر تحت فیزیوتراپی قرار گرفته اند می پردازد .با توجه به نتایج تحقیقات صورت گرفته، می توان به سهم روش های آب درمانی و تمرین درمانی در درمان بیماری های مشابه که قابلیت کاربرد این قبیل درمان ها را دارند پی برد و با آموزش صحیح این روش ها به افراد مبتلا، اجرای بسیاری از تکنیکها توسط خود فرد به طور مستقل می تواند انجام شود. در تحقیقات مشابه خارجی، روش های مختلفی استفاده شده، اما هنوز اثر مثبت آب درمانی به صورت یک سؤال مبهم باقی مانده و میزان تفاوت اثر آب درمانی با فیزیوتراپی که در رأس درمان های غیر دارویی استئوآرتریت است، هنوز مشخص نیست.
روش شناسی تحقیق
ورزشکاران مرد مبتلا به استئوآرتریت مزمن زانو در رشته های مختلف بودند که بر طبق شاخص های انجمن روماتولوژی آمریکا - ACR - بیماری آنان تشخیص داده شد - - 1 و برای درمان از طرف پزشک به مراکز فیزیوتراپی فرستاده شدند . ابزار اصی تحقیق،پرسشنامه پیامد استئوآرتریت و صدمات زانو - koos - بود که دارای 5 خرده مقیاس درد ، علایم و خشکی صبحگاهی ،فعالیت های روزانه ،عملکرد های ورزشی و فعالیت های تفریحی است - 26 - این پرسشنامه توسط مدجوها پر میگردد تا نوع بیماری شخص تشخیص داده شود. و در نمونه آماری تحقیق 36 ورزشکار مرد مبتلا به استئوآرتریت مزمن
