بخشی از مقاله
چکیده
امروزه مدیران سازمانها بهویژه مدیران بخش حملونقل با توجه به پیچیدگیهای محیطی و فعالیت در محیط عدم اطمینان با چالشها و مسائل بسیاری در تصمیمگیری مواجه هستند یکی از ابزارهای نوین که بهمنظور کمک به اتخاذ تصمیمات بهینه توسط مدیران به کار میرود، بهکارگیری »سامانههای حملونقل هوشمند« میباشد. سامانه حملونقل هوشمند طیف وسیعی از ابزارهای جدید برای مدیریت شبکه حملونقل و ارائه خدمات به کاربران را در بر میگیرد. هدف تحقیق حاضر، بررسی تأثیر سامانه هوشمند حملونقل بر تصمیمگیری مدیران سازمان اتوبوسرانی مشهد است. این تحقیق، به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ ماهیت از نوع تحقیقات توصیفی- همبستگی میباشد. مطالعه بهصورت پیمایشی و با روش نمونهگیری طبق جدول مورگان در بین40 نفر از مدیران عالی، میانی و عملیاتی اتوبوسرانی شهر مشهد با پرسشنامه استاندارد موردسنجش قرار گرفته است. میزان پایایی ابزار تحقیق 0/95 میباشد. برای آزمون فرضیههای تحقیق از ضریب همبستگی نیمههای موازی آزمون اسپیرمن بروان استفاده شده است. نتایج فرضیههای اصلی تحقیق نشان میدهد که با ضریب اطمینان 95 درصد و با سطح معناداری p-value ≥0/05 ، بین متغیر سامانه هوشمند حملونقل و تصمیمگیری مدیران رابطهای مستقیم و معناداری وجود دارد.
واژههای کلیدی: سامانه هوشمند حملونقل، فناوری اطلاعات، تصمیمگیری مدیران، سازمان اتوبوسرانی مشهد
-1مقدمه
در دنیای امروزی یکی از مهمترین نیاز سازمانها، توانایی انطباق و همخوانی با تغییرات و وفق دادن خود با تحولات فراوانی است که نقش بکارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطاتICT 1 از اهمیت و اولویت شایانی برخوردار است. اگر تقسیمکار آدام اسمیت نقطه عطفی برای ارتقاء کارایی سازمانهای قرن نوزدهم باشد، بیشک ورود رایانه در اواسط قرن بیستم به عرصه سازمانها تأثیری کمتر از آن نداشته، بلکه با اثرات چندوجهی خود، زمینههای مختلفی را در جهت رشد، ارتقاء و افزایش کارایی و اثربخشی سازمانها به وجود آورده است .[1]
نقش سیستمهای اطلاعات مدیریتMIS2 و فناوری اطلاعات در سازمانهای نوین نقشی غیرقابلانکار است بهطوریکه به عقیده تعدادی از اندیشمندان و صاحبنظران، تصور سازمانی بدون استفاده از فناوری اطلاعات و سیستم اطلاعات مدیریت در شرایط کنونی تقریباً غیرممکن است. در طول هفتادسالی که از تولید تشکیلات جدید اداری ایران میگذرد، بارها تلاش شده است تا این نظام متحول گردد تا پاسخگویی نیازهای روز جامعه باشد. لیکن هیچگاه این تحول به معنی واقعی کلمه رخ نداده است. دلایل و انگیزههای گوناگونی را میتوان برای تبیین علل نیاز سازمانها به رویکرد تحولات بنیادی و تحول، ارائه نمود. شاید دو عامل اقتضائات محیطی و نارساییهای داخلی سازمان را بتوان در زمره دلایل اصلی نیاز سازمانها به تغییر بنیادی و تحول برشمرد .[2]
از جمله مهمترین فرایندهای مدیریتی همه سازمانها بحث تصمیمگیری است که با توجه به پیچیدگیهای زیاد جهان امروزی بکارگیری رویکردهای سنتی در تصمیمگیری امری دشوار است. لذا بکارگیری فناوری اطلاعات در تصمیمگیری مدیران از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. تصمیمگیری در زمان حال صورت میگیرد و اجرای آن بهمنظور رسیدن به هدفی درآینده است. در همه موقعیتهای مهم تصمیمگیری سازمانی، عناصر ناشناختهای وجود دارند که پیشبینی آینده را مشکل میسازند؛ تغییرات و تحولات اقتصادی، سیاسی و تکنولوژی، کمبود منابع و غیره؛ بنابراین، تصمیمات همواره متضمن درجاتی از عدم اطمینان است. امروزه در هر سازمانی بحث بهکارگیری فناوری اطلاعات و سیستمهای اطلاعاتی مطرح و از سودمندی یا ضرورت استفاده از رایانه سخن در میان است .[3]
یکی از کاربردهای اساسی فناوری اطلاعات، امروزه در بخش حملونقل است. بسیاری در سراسر جهان بر این عقیده اند که تسریع و تعدیل در فرآیند تبادل اطلاعات از طریق فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی - ICT - نقش بسیار کلیدی در بهبود تصمیمگیری مدیران و دستیابی به توسعه زیرساختهای حملونقل ایفا نموده و عامل مهمی در توسعه و رشد حملونقل به عنوان شاهرگ اقتصادی محسوب می شود. سیستمهای حملونقل هوشمند - ITS - یکی از ابزارهای نوینی است که مدیران سازمانهای حملونقلی برای رشد و توسعه فرایندهای سازمانی از آنها بهره میگیرند. در سالهای اخیر برای افزایش مدیریت، کنترل، کیفیت، سرعت و ایمنی حملونقل، از قابلیتهای سیستمهای حملونقل هوشمند - ITS - استفاده شده است.
در این تحقیق به بررسی نقش سیستمهای حملونقل هوشمند - ITS - بر سطوح تصمیمگیری مدیران سازمان اتوبوسرانی مشهد پرداخته میشود.
-2 روش و طرح کلی تحقیق
چون هدف کلی تحقیق حاضر بررسی تصمیمگیری مدیران - در سازمان اتوبوسرانی مشهد - است روش توصیفی پس از وقوع موردتوجه محقق قرار گرفت. انجام تحقیق توصیفی از لحاظ روش گردآوری اطلاعات را میتوان به کتابخانهای، مشاهدهای و پیمایشی تقسیم کرد. در این تحقیق روش پیمایشی جهت گردآوری اطلاعات استفاده شده است، لذا آن را میتوان در زمره تحقیقهای میدانی قرار داد. در این نوع تحقیق به توصیف و تفسیر شرایط و روابط موجود پرداخته میشود و بررسیهای انجام شده بر اساس این روش در سازمانهای واقعی و توسط افراد واقعی صورت می پذیرد و متغیرها در این روش دستکاری نمیشوند و در حالت طبیعی موردبررسی قرار میگیرند و این از برتریهای روش تحقیق توصیفی در مطالعات سازمانی است.
در اجرای تحقیق، مراحل زیر پیگیری شده است:
-1 تدوین چارچوب مفهومی با استفاده از اطلاعات کتابخانهای و بررسی اسناد و مدارک موجود و مشاهده سایتهای اینترنتی مرتبط.
-2 تدوین فرضیههایی با استفاده از مبانی نظری، پیشینه تجربی تحقیق.
-3 مصاحبه با تعدادی از مدیران در خصوص ترکیب و شمای کلی پرسشنامه و نحوه طراحی آن، سؤالات مصاحبه در قالب کلی فرضیهها و سؤالات تحقیق بوده است.
-4 طراحی ابزار پرسشنامه با همکاری و راهنمایی اساتید و مشاوران و سایر صاحبنظران و جمعآوری اطلاعات بر اساس چارچوب نظری و فرضیههای تحقیق.
-3 جامعه، نمونه و حجم آماری
با توجه به قلمرو زمانی و مکانی انجام تحقیق، جامعه آماری این تحقیق کلیه مدیران عالی، میانی و عملیاتی سازمان اتوبوسرانی مشهد هستند که با سامانه هوشمند حملونقل ارتباط دارند. بر این اساس و طبق آمار و اطلاعات دریافتی از سازمان اتوبوسرانی مشهد در حال حاضر تعداد 45 نفر از این مدیران مشغول به فعالیت میباشند.
مدیران عالی؛ شامل مدیرعامل، قائم مقام و معاونین
مدیران میانی؛ شامل مدیران برنامهریزی، واحد بهرهبرداری، فنی و نت، IT و روابط عمومی
مدیران عملیاتی؛ شامل مدیران مناطق، کارشناسان حوزه IT، بهرهبرداری، فنی و نت -
