بخشی از مقاله
خلاصه
يکي از مسائل عمده جمعيتي عموما در کشورهاي جهان مسئله سالخوردگي جمعيت و پيامدهاي ناشي از ان است .
در حال حاضر کشور ايران نيز مرحله انتقال ساختار سني جمعيت از جواني به سالخوردگي را تجربه ميکند.با اينکه جمعيت سالمند سهم کمي از جمعيت کشور رابه خود اختصاص داده است . اما فزوني سرعت رشد جمعيت سالمند در مقايسه با رشد جمعيت کل کشور وپيش بيني افزايش تعداد و سهم سالخوردگان (جمعيت ٦٠سال و بالاتر)در سالهاي اتي لزوم توجه به اين گروه را مورد تاکيد قرار ميدهد.از سويي ديگر، امروز استفاده از اتومبيل شخصي در ايران يکي از روش - هاي رايج ميباشد.اين امرنيز ميتواند براي نسل سالمندان محدوديت هاي ايجاد کند. در اين راستا، توسعه سيستم هاي تخصصي در اتومبيل و راه سازي که با توجه به فن آوريهاي روز صورت گيرد ميتواند به نوبه ي خود موجب کاهش تصادفات جاده اي شود به عبارتي موجب فعال شدن ايمني ميگردد با اين امر، ميتوان ايمني غير فعال را در تصادفات جاده اي کاهش داد. به عبارت ديگر توسعه فني نيز ميتواند موجب افزايش ايمني وسايل نقليه افراد سالمند شود. بنابراين لازم است که با توليد کنندگان همکاريهاي لازمي صورت گيرد تا نواوريهاي فني به صورت قابل دسترس و در اسرع وقت براي طيف گسترده اي از وسايل نقليه انجام گيرد. همچنين براي وسايل نقليه قديمي نيز بايد در جاده ها فن اوريهاي جديد تعبيه کرد عوامل موثر پيشگيري بايد مورد بررسي قرار گيرد. در اين زمينه مجموعه هاي خدماتي و تفريحي و همچنين مراکز کسب و کار نيز ميتواند يک مبحث مهم و منبع ايده هاي بکر مورد توجه طراحان و توليدکنندگان قرار گيرد. طراحي و توسعه برنامه هاي از جمله LVLSو ADSAنيز ميتواند در کاهش تصادفات افراد مسن در جاده ها موثر واقع شود.
کلمات کليدي: سيستم حمل ونقل هوشمند، تغييرات جمعيت شناسي ، افراد مسن ، تحرکپايدار، حمل ونقل شهري، جاده
١. مقدمه
با توجه به تغييرات جمعيتي کشور ايران که افراد مسن ، ان در حال افزايش است به طوري به گزارش ايرنا، مطابق امار از سال ١٣٧٥تا ١٣٩٥حدود ١٠سال به ميانه سني جمعيت اضافه ميشود و متاسفانه هرم جمعيتي ايران به سمت سالمندي پيش ميرود. همچنين افراد معلول که بخش مهمي هستندبراساس نتايج سرشماري سال ١٣٩٠نزديک ١١ميليون نفر افراد کشور را معلولين تشکيل ميدهند. امار معلوليت در طي دو سال گذشته از ١٠درصد به ١٥درصد افزايش يافته است . پيشرفت و توسعه از ارائه خدماتي که اين قشر از افراد جامعه را به خود اختصاص دهد نه به عنوان يک لطف بلکه يک ماده از حقوق بشر است . حمايت و برنامه هاي که چه از بخش دولتي و يا خصوصي صورت گيرد در ان صورت ميتواند موجب بهبود دسترسي شود اين امر به نوبه ي خود منجر به تحرک ايمن ميشود علاوه بر ان نيز ميتواند منافع اقتصادي گسترده اي را به دنبال داشته باشد.
شکل ١: نمودار جمعيتي ايران .
4- مقایسیه هرم های سنی جمعیت ایران در سال های 1385 و 1390
روند جمعيتي نشان ميدهد در طي ساله هاي اينده روند چشمگيري در افزايش ميزان سالمندان کشور وجود دارد ايـن امـر هم حائز اهميت است که همبستگي قوي بين سن و برخي از ناتوانيها وجود دارد.
جدول ١: تغييرات جمعيت سالمندان
با توجه به جدول بالاو تغييرات صورت گرفته ميتوان گفت کشوردر سال ١٤١٥ايران پيرخواهد شد. . و اين رقـم تـا سال ٢٠٥٠به بيش از ٢٤درصد خواهد رسيد.همچنين در حال حاضر سهم معلولين در کشور بيش از ١٥درصـد مـيباشـد.
بدين منظور با توجه به روند تغييرات سني جامعه ،طرح هاي مختلفي براي شناسايي نيازهاي افراد مسن وجـود دارد. چراکـه نسل هاي قديمي نيز ميبايست مورد توجه قرار گيرند چراکه اندازه ان هـا و سـاختارها در طـول زمـان در حـال تغييراسـت .
ساخورگان برحسب نسبت جنسي به دو دسته تقسيم ميشوند زنان که درصد بالاي اين گروه از جمعيت کشـور را تشـکيل ميدهند. گروه ديگر شهروندان کار هستند که غالب افراد ان مردان تشکيل ميدهند که به فعاليـت هـاي مختلفـي مشـغول هستند.
شکل ٢: گرايش هاي مختلف پيري از گروههاي مختلف جنسي:
بطورکلي اين گروه ها اگر در مباحث ضروري با يکديگر مشابه هستند اما از لحاظ ويژگيهاي از جمله سلامت جسمي و رواني بسيار ناهمگن هستند. بنابريان جايگاه و نيازهاي افراد سالمند بيشتر نيز در مقايسه با افرادي که سالم تر هستند.
بايد بيشتر مورد توجه قرار گيرد. در غير اين صورت طول عمر بيشتر اين افراد به غير از درد و رنج افراد و بيشتر شدن مشکلات جامعه امر ديگري به دنبال نخواهد داشت . هدف جامعه به تاخير انداختن پيري وکاهش مشکلات انها ست . در اين راستا از شيوه هاي براي حفظ سلامتي و وضوح ذهني استفاده ميشود. چراکه با افزايش سن ، ضررو زيان اجتناب ناپذير است در راستا هدف پيدا کردن راه حل براي جبران اين ضررها و زيان هاست . به عبارت ديگر به دنبال افزايش توانايي فرد سالخورده براي انطباق با تغييرات رخ داده است تا بتواند فرد مذکور خود را با محيط اطراف وفق داده و براي جامعه خود مفيد واقع شود.
جدول ٢:اميد به زندگي به تفکيک جنس در سال هاي ١٣٨٥-١٣٩٠
پاسخ به سوالات زير بطور خاص از ترديک با کيفيت زندگي افراد مسن جامعه مرتبط است :
- افراد شيوه ي زندگي خود را بر اساس عادات خود به دست اورده اند حال سوال پيش مياد که چه استراتژي ميتواند به عنوان يک شيوه ي موفق تر در مراحل زندگي بعدي به انطباق بهترفرد با جامعه ، منجر شود توصيه ميگردد؟
- چه عواملي ميتواند منجر شود اين افراد خود را با اين واقعيت خود وفق دهند و بتوانند احساس رضايت داشته باشند؟ و همچنين چه اموزش هاي را بايد در نظر گرفت که تا نسل هاي بعدي که وارد سن سالخوردگي ميشود اموزش هاي لازم درا دشته باشند تا بتوانند استفاده اگاهانه داشته باشند؟
- چگونه عواملي اجتماعي نيز ميتواند بيشتر، افراد را براي وفق دادن با پيري تطبيق دهد؟چه زمينه هاي در جامعه وجود دارد که به اين افراد کمک کند؟
٢.تغييرات وابسته سن و ايمني ترافيک
ايمني جاده ها براي رانندگان سن بالا همچنين ايجاد قابليت هاي مربوطه که بتواند اين افراد را بيشتر در معرض خطر هستند را محافظت کند يک بحث انتقادي است که داراي منافع عمومي است . تحقيقات آمريکايي که در اين زمينه توسط افرادي همچون مکوين و همکار در سال ١٩٩٩صورت گرفته شده نشان ميدهد اين مباحث بيشتر در کشورهاي اروپايي است .درکشورهاي اروپايي بيشترين سن تصادفات جاده اي بين ١٨-٢٤سال سن است ولي کاهش عملکرد در رانندگان سن بالا کمتر است .
ايمني ترافيک و مشکلات رانندگان مسن :
- مشکلات در شرايط پيچيده ترافيک
- مشکلاتي از جمله عدم مناسب واکنش در زمان
- مشکلات در استفاده از روش هاي جديد به عبارتي سازگاري کمتر
- مشکلات از جمله الگوهاي و اشکال مختلف مهارت ها
شکل ٣: خطر تصادفات يک در ميليون در ميان افراد سالخورده :
براي رسيدن به ايمني در رانندگي افراد مسن ميتوان استراتژيهاي مختلفي را به کار برد که ميتوان به کار برد که در اين زمينه بسيار موثر باشد از جمله اينکه با تغيير اصول ساخت وساز در اتومبيل ها، با بهبود در عناصر محيط زيست ، تغيير رفتار سالمندان ميتوان نام برد.
در رابطه به تحرک براي شهروندان ارشد ما ممکن است تعدادي از تغييرات در روانشناسي پيري مردم اشـاره کـرد. کـاهش کلي در عملکرد است که در تمام مناطق است . توانايي ها و مهارت هاي خاصي مي تواند، در شرايط مطلوب ، مربوط به سـن باشد. کاهش در عملکرد ذهني خاص تدريجي رخ مي دهد، در برخي ازموارد
