بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تأثیر سطوح گوگرد و ماده آلی بر فراهمی عناصر غذایی در برنج رقم کوهسار آزمایشی با 4 سطح بدون گوگرد، 50، 100 و 200 کیلوگرم در هکتار و بدون کود گاوي، 5، 10 و 15 تن در هکتار به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در 3 تکرار در گلخانه انجام شد. صفاتی همچون وزن هزار دانه، تعداد دانه پوك و پر، اندازه سطح برگ، مقدار کلروفیل، تعداد پنجه، ارتفاع گیاه، طول خوشه، تعداد خوشه و همچنین میزان pH، EC و عناصر قابل جذب خاك مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتیجه تجزیه واریانس دادهها نشان داد تعداد دانه پوك خوشهها با افزایش ماده آلی و گوگرد کاهش یافت. با افزایش سطوح تیمارها میزان فسفر قابل جذب و EC افزایش و همچنین pH و منیزیم قابل جذب نیز کاهش یافت. مقدار گوگرد خاك با ازدیاد مقدار ماده آلی و گوگرد به ترتیب کاهش و افزایش داشته است. پتاسیم خاك نیز با افزایش ماده آلی تا سطح 10 تن کود دامی به بالاترین مقدار رسید و با تیمار 15 تن کود دامی در هکتار اختلاف معنیداري نداشته است.
مقدمه
برنج به عنوان یکی از مهم ترین غلات دنیا بعد از گندم، غذاي اصلی بیش از دو میلیارد نفر را تشکیل میدهد. براي افزایش تولید و تأمین نیاز غذایی باید عوامل موثر بر عملکرد را مدنظر قرار داد. عناصر غذایی، چه به طور طبیعی از خاك و یا مصنوعی از طریق کود در اختیار گیاه قرار گیرد، اصلیترین عامل موفقیت یا شکست سیستم تولید محصول است. بیشتر کشاورزان از نیتروژن به تنهایی استفاده میکنند و دغدغهاي درباره استفاده از دیگر عناصر ماکرو و میکرو که نیاز حیاتی براي بهترشدن محصول و کیفیت آن است، ندارند. در صورتی که براي افزایش تولید برنج نیاز به افزایش دیگر عناصر مثل گوگرد نیز است. در آزمایش سطوح منابع مختلف گوگرد سطحی و اثر باقیمانده روي گندم در سیستم کشت برنج و گندم، دریافتند که بیشترین عملکرد برنج با کاربرد 30 کیلوگرم در هکتار گوگرد با در نظر گرفتن منابع مختلف بدست آمده است . - Khan and khattak, 2008 - هدف از این تحقیق بررسی تأثیر سطوح گوگرد و ماده آلی بر فراهمی عناصر غذایی در برنج رقم کوهسار بود.
مواد و روشها
در این تحقیق تیمارها شامل شاهد - بدون کود - ، 50 ، 100 و 200 کیلوگرم گوگرد و تیمارهاي بدون کود، 5، 10 و 15 تن کود گاوي در هکتار قبل از کشت که با سه تکرار به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی اجرا گردید. خاك مورد استفاده در این آزمایش با بافت لومی از مزرعه موسسه برنج آمل تهیه شد. شاخصهاي رشد شامل صفات تعداد پنجه، کلروفیل، سطح برگ یک ماه بعد از کشت و صفات وزن هزار دانه، طول خوشه، ارتفاع گیاه، تعداد دانه پر، پوك و تعداد خوشه پس از مرحله برداشت و همچنین میزان عناصر فسفر، پتاسیم، گوگرد، کلسیم، منیزیم و آهن در خاك و گیاه و مقدار ماده آلی در پایان فصل اندازهگیري شدند. براي تجزیه تحلیل دادهها از نرمافزار SAS و براي مقایسه میانگینها از آزمون چند دامنهاي دانکن در سطح احتمال 5 درصد استفاده گردید.
نتایج و بحث
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که در صفت تعداد دانه پوك بین سطوح گوگرد و ماده آلی به ترتیب در سطح احتمال 5 و 1 درصد اختلاف معنیدار وجود دارد ولی در دیگر صفات شاخص رشد معنیدار نبوده است - جدول . - 1 مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که کمترین تعداد دانه پوك در خوشههاي یک بوته در تیمار 100 کیلوگرم گوگرد و بیشترین تعداد آن در تیمار شاهد بوده و اختلافی بین تیمارهاي 15 و 10 تن کود دامی و 50 و 200 کیلوگرم گوگرد با شاهد مشاهده نگردید - جدول . - 3 نتایج تجزیه واریانس مربوط به عناصر قابل جذب در خاك نشان داد که بین سطوح گوگرد و ماده آلی در سطح احتمال 5 و 1 درصد اختلاف معنیدار وجود داشته است - جدول . - 2 بیشترین مقدار فسفر قابل جذب و هدایت الکتریکی اشباع و همچنین بیشترین کاهش pH خاك مربوط به تیمار 200 کیلوگرم گوگرد بوده است. اختلاف معنیداري بین 50 و100 کیلوگرم گوگرد با شاهد در pH و فسفر خاك وجود نداشته است. افزایش گوگرد و ماده آلی ضمن تولید اسید سولفوریک و اسیدهاي آلی، pH خاك را کاهش داده و سبب محلول شدن بیشتر فسفر خاك میگردند - نور قلیپور و همکاران، . - 1385 پتاسیم خاك نیز با افزایش ماده آلی تا سطح 10 تن کود دامی به بالاترین مقدار رسید و اختلاف معنیداري میان تیمار 10 و 15 تن کود دامی و همچنین 5 تن کود دامی با شاهد نبوده است. مواد آلی داراي نوسانات عناصر غذایی است و پتاسیم آن نسبت به عناصر دیگر بالاتر میباشد - رسولی و مفتون، . - 1388 منیزیم قابل جذب خاك نیز با افزایش سطح گوگرد تا 100 کیلوگرم اختلاف معنیداري با شاهد نداشته است و مقدار آن در تیمار 200 کیلوگرم گوگرد نسبت به شاهد و 100 کیلوگرم کاهش یافته و اختلاف معنیداري داشته است. بیشترین مقدار گوگرد قابل جذب در تیمار 200 کیلوگرم گوگرد و کمترین مقدار آن در شاهد مشاهده گردید. افزودن گوگرد سبب زیاد شدن عرضه آن بر میکروارگانیسمها و اکسیداسیون بیشتر آن میگردد و بالطبع مقدار گوگرد در دسترس نیز افزایش مییابد - محمديآریا و همکاران، . - 1389 همچنین اختلاف معنیداري میان تیمار 100 و 200 کیلوگرم گوگرد وجود نداشته است. با افزایش مقدار ماده آلی گوگرد کاهش یافته و در 15 تن کود دامی به پایینترین حد رسیده است.
