بخشی از مقاله
مقدمه
میزان بازدهی مطلوب در خاك هاي آهکی همواره با مشکلات فراوانی مواجه بوده است، بخش مهمی از این مشکلات ناشی از وجود غلظت زیاد یون کلسیم و pH بالا میباشد. بعضی از عناصر غذایی در اینگونه خاكها به ترکیبات غیر قابل استفاده براي گیاهان در میآیند
کمبود عناصر غذایی در اراضی کشاورزي به طور عمده در اثر شرایط نامساعد محیطی بوده و کمتر به واسطه کمبود مطلق یک عنصر در خاك میباشد. pH بالاي خاك یکی از عواملی که قابلیت جذب عناصر را در خاك محدود میکند. گوگرد عنصري است که اکسیداسیون آن باعث کاهش اسیدیته محیط اطراف ریشه شده و حداقل بطور موضعی میتواند قابلیت جذب عناصر را افزایش دهد
دلیل این امر اکسیداسیون گوگرد و تولید یون سولفات میباشد - خادم و همکاران، . - 1390 افزودن گوگرد به خاك به منظور تأمین نیاز گیاه به این عنصر یا اصلاح اراضی و یا بهبود وضعیت تغذیه گیاه از طریق آزاد شدن عناصر غذایی مثل فسفر، آهن، روي و... هنگامی مؤثر و نتیجه بخش خواهد بود که گوگرد به میزان قابل توجهی در خاك اکسیده شود .
حضور جمعیت کافی از میکروارگانیسمهاي اکسیدکننده گوگرد در خاك موجبات تشدید اکسیداسیون گوگرد خاك، کاهش pH خاك، افزایش حلالیت عناصر غذایی و در نتیجه افزایش رشد گیاهان را فراهم می کند . باکتریهاي جنس تیوباسیلوس مهمترین میکروارگانیسمهاي اکسیدکننده گوگرد در خاك هستند . - Rupela and Taura, 1973 - در صورتی که جمعیت این باکتريها در خاك پایین باشد، مصرف گوگرد همراه با این باکتريها در خاكهاي قلیایی و آهکی اثرات سودمندي را به دنبال خواهد داشت
به منظور بررسی اثر گوگرد بر خصوصیات شیمیایی و قابلیت دسترسی عناصر غذایی در خاك هاي آهکی، آزمایش گلخانهاي انجام شد که در آن به سه خاك آهکی که از نظر بافت، مقدار آهک، مقدار فسفر و عناصر کم مصرف با یکدیگر تفاوت داشتند، مقادیر مختلف گوگرد اضافه شد. نتایج نشان داد که در هر سه نوع خاك ، pH نسبت به شاهد بطور معنی دار کاهش یافته و مقدار سولفات ، آهن، مس، منگنز و فسفر قابل دسترس ا فزایش معنیداري داشت
اکسیداسیون گوگردرخاك عمدتاً توسط باکتريهاي تیوباسیلوس انجام میشود که جمعیت این باکتريها در خاك هاي ایران بدلیل پایین بودن مواد آلی ناچیز است، در نتیجه افزودن مواد آلی بهعلت اثرات مفیدي که در خاك دارد باعث افزایش فعالیت باکتريهاي تیوباسیلوس وافزایش سرعت اکسیداسیون گوگرد خواهد شد - کریمینیا و شعبانپورشهرستانی، . - 1382 هدف از این آزمایش بررسی تاثیر سطوح گوگرد و تیوبا سیلوس و ماده آلی بر pH خاك در خاك آهکی منطقه امامزاده جعفر گچساران بوده است.
مواد و روش ها
به منظور بررسی اثرات مستقیم و متقابل گوگرد و مایه تلقیح تیوباسیلوس و مواد آلی بر کاهش واکنش خاك آزمایشی در یک خاك آهکی در ایستگاه تحقیقات کشاورزي گچساران به مرحله اجرا درآمد. جهت تجزیههاي شیمیائی- فیزیکی و بیولوژیکی، بهصورت نمونه مرکب بهوسیله آگر - - Auger از عمق صفر تا 30 سانتیمتري قبل از اجراي طرح انتخاب و برداشته شد
مقدار گوگرد خاك با روش مونوکلسیم فسفات اندازهگیري شد. وضعیت pH خاك و میزان عناصر N, P ,K قابل دسترس در هر نمونه تعیین و اقدام به تهیه فرمول کودي مناسب براي هر کرت شد. گوگرد و مایه تلقیح باکتري با توجه به تیمار در سطح کرت پخش شده و با دیسک با خاك مخلوط شد. عناصر ازت، فسفر و پتاسیم بر اساس آزمون خاك استفاده شد. ازت از منبع اوره ، فسفر از منبع سوپر فسفات تریپل و پتاسیم از منبع کلرور پتاسیم قبل از کشت مصرف شد. بذور کلزا در کرتهاي با ابعاد 2 در 6 متر مربع کشت شد .
آزمایش به صورت کرت هاي دو بار خرد شده در قالب طرح پایه بلوكهاي کامل تصادفی با 18 تیمار در سه تکرار به اجرا در آمد بهطوريکه گوگرد - s - در سه سطح صفر، 400 و 800 کیلوگرم در هکتار از گوگرد پودري و مایه تلقیح باکتري تیوباسیلوس تیواکسیدان - Thiobacillus - با سه مقدار صفر و دو و چهار کیلوگرم در هکتار و ماده آلی در دو سطح صفر و20 تن بهصورت کود پوسیده دامی مورد مصرف قرار گرفت.
نحوه کاشت دستی با فاصله خطوط30 سانتیمتر و بهطول شش متر در داخل هر کرت صورت پذیرفت و به منظور جلوگیري از اختلاط و آلودگی کرت ها فاصله هر کرت از همدیگر 60 سانتی متر در نظر گرفته شد. واکنش خاك در مرحله رشد کامل گیاه قبل از گلدهی در تمام تیمارها اندازهگیري شد. نتایج به وسیله نرمافزارهاي SAS وMSTATC بر اساس موازین آماري طرح مورد تجزیه و تحلیل قرارخواهد گرفت و مقایسه میانگینها به روش آزمون چند متغیره دانکن - D.M.R.T - صورت گرفت .
نتایج و بحث
مقایسه میانگین اثر متقابل گوگرد و باکتري بر واکنش خاك نشان داد که ، افزایش سطوح گوگرد و تیوباسیلوس نسبت به تیمار شاهد - S 800Kg+ T 2Kg - بیشترین میزان کاهش واکنش خاك را بهمراه داشته است - نمودار . - 1 گوگرد در خاك و در حضور باکتريهاي تیوباسیلوس به اسید سولفوریک تبدیل شده و موجبات کاهش واکنش خاك را فراهم میآورد
مقایسه میانگین اثرمتقابل ماده آلی و گوگرد بر واکنش خاك نشان داد که با افزایش سطوح گوگرد و ماده آلی، واکنش خاك نسبت به شاهد کاهش یافت . مصرف توأم گوگرد و کودهاي آلی اثري به مراتب بهتر از مصرف گوگرد به تنها یی در بر داشت - نمودار . - 2 این اثر را میتوان به وسیله وجود اسیدهاي آلی متعدد که مانع تثبیت فسفر شده و قادر به جایگزینی فسفر پیوندیافته با سطوح تثبیت کننده هستند، توجیه نمود
مقایسه میانگین اثر متقابل ماده آلی و باکتري تیو باسیلوس بر واکنش خاك نشان داد که حضور ماده آلی به همراه باکتري تیو باسیلوس باعث گردید واکنش خاك کاهش یابد - نمودار. - 3 نتایج این آزمایشات با نتایج تحقیقات - Slaton et al. 2001,Velarde et al. 2004 - . - Naderi Arefi and Bakhshandeh, 2006 - مطابقت دارد.
مقایسه میانگین اثرمتقابل گوگرد ، باکتري تیو باسیلوس و ماده آلی بر واکنش خاك نشان داد - نمودار . - 4 که با افزایش سطوح گوگرد و ماده آلی، واکنش خاك نسبت به شاهد کاهش یافت نتایج آزمایش نشان داده است که اگر گوگرد به همراه مواد آلی و باکتريهاي تیوباسیلوس با روش صحیحی جایگذاري شود و رطوبت نیز در حد مطلوب باشد اکسایش گوگرد انجام گرفته وpH خاك کاهش می یابد، - تیمار 800 کیلوگرم گوگرد 4 + کیلوگرم مایه تلقیح + کود آلی - در مقایسه با خاك اولیه، 0/43 واحد واکنش خاك کاهش یافت. این نتایج با یافته هاي سایر محققین مطابقت دارد
