بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از پژوهش حاضر تعیین میزان تأثیر عوامل ساختاری و فرهنگی بر توسعه ورزش همگانی در خوابگاه های دختران دانشگاه های دولتی جنوب شرق کشور بود. روش تحقیق این پژوهش پیمایشی و به لحاظ هدف کاربردی بود. بر اساس جدول مورگان نمونه آماری، تعداد 364 نفر می باشد. روش نمونه گیری در این پژوهش طبقه ای در دسترس بود. داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته گردآوری شدند. نتایج آزمون تی تک نمونه ای نشان داد که هر دو عامل ساختاری و فرهنگی بر توسعه ورزش همگانی در خوابگاه های دختران دانشگاه های دولتی جنوب شرق کشور تأثیر دارد. با توجه به یافته های پژوهش به طور کلی می توان چنین نتیجه گرفت که با برنامه ریزی و تمرکز روی عوامل تأثیرگذار بر توسعه ورزش همگانی در خوابگاه ها بویژه خوابگاه های دختران می توان شرایطی ایجاد کرد تا دانشجویان با رغبت بیشتری به ورزش همگانی روی آورند.
کلمات کلیدی: عامل ساختاری، عامل فرهنگی، توسعه، ورزش همگانی، خوابگاه های دختران
مقدمه
انسان در هر مرحله از زندگی، برحسب نوع و میزان فعالیت جسمانی نیازهای متفاوتی دارد که باید به آن ها پاسخ داده شود و انسان به عنوان موجودی جامعه گرا بطور عمده در مجتمع های زیستی اعم از روستا یا شهرها گرد یکدیگر جمع می شوند و زندگی می کنند. با ارتقای سطح شهرنشینی، نوع و میزان فعالیت های فیزیکی تغییر یافته و نیاز به فعالیت برای فراهم آوردن امکانات زندگی، کمتر شده است. در نتیجه از کارهای دشوار که با نیروی انسان و با بکار گرفتن دست و پا و دیگر اندام های بدن انجام می شد خبری نیست .[1] ورزش همگانی به عنوان یک ابزار کم هزینه و مفرح و در
عین حال مؤثر که قابلیت اجرای آن برای عموم از حیث ویژگی های فردی و اجتماعی وجود دارد، می تواند به عنوان بخشی از برنامه روزانه زندگی افراد سهم بسزایی در ارتقاء سطح سلامتی جسمانی، روانی و اجتماعی آن ها داشته باشد. بنابراین، مسئولین ورزش، بهداشت و سلامتی باید به بررسی روش هایی بپردازند که سبب افزایش تعداد افراد شرکت کننده در ورزش همگانی شود توجه به تربیت بدنی و ورزش طی دوران تحصیل، می تواند بسیار سازنده و دارای نتایج مثبتی باشد. بنابر این به منظور سازماندهی و برنامه ریزی در امر تربیت بدنی و ورزش دانشجویان، باید به این موضوع توجه ویژه ای شود، زیرا اگر به این مسئله توجه کافی نشود، هدر رفتن نیروی این قشر و ضرر آنی، موجب خسارت آتیخواهد شد و احتمالاً ناهنجاری هایی را به بار خواهد آورد. از این رو باید خاطر نشان کرد که تربیت بدنی و ورزش جایگاه خاصی در زندگی و اوقات فراغت دانشجویان دارد .[13] مدیریت های تربیت بدنی در دانشگاه ها مسئول برنامه ریزی و اجرا و توسعه فعالیت ها ی ورزش همگانی در دانشگاه و خوابگاه ها هستند. در این راستا نیروی انسانی فراوانی فعالیت دارند و بودجه زیادی صرف می شود. بنابراین کیفیت هدف گذاری، برنامه ریزی، و اجرای فعالیت های ورزش همگانی در داخل دانشگاه و خوابگاه ها، اهمیت ویژه ای دارد. از سویی برنامه هایی موفق خواهد بود که متناسب با نیازهای دانشجویان طراحی شده و در اصطلاح نیاز محور باشد، این موضوع استقبال و مشارکت دانشجویانمخصوصاً دانشجویان دختر در برنامه را به دنبال خواهد داشت. [7] اسدی - 1381 - در تحقیقی به این نتیجه رسید که 38 درصد دانشجویانکشور اصلاً ورزش نمی کنند، 57/7 درصد دانشجویان هیچ وقتی را در دانشگاه یا خوابگاه به ورزش اختصاص نمی دهند، 4/9 درصد آن ها عضو تیم های ورزشی خوابگاه و 76/9 درصد عضو تیم ورزشی خاصی نیستند. تنها 29/3 درصد فعالیت های ورزش دانشگاه ها به فعالیت ورزش همگانی و تفریحی اختصاص دارد، درحالی که دانشجویان به ترتیب برنامه های ورزش همگانی و تفریحی 45/4 - درصد - ، آموزش ورزش ها 32 - درصد - و مسابقات مطلوب ورزشی 26/6 - درصد - را در اولویت خواسته هایشان مطرح کردند .[4] همچنین رمضانخانی و همکاران - 1391 - در تحقیق خود به این نتیجه رسیدند که میزان فعالیت پسران نسبت به دختران بالاتر می باشد، که دلیل این امر وجود مزایای بیشتر در خوابگاه پسران و دستگاه ها و تجهیزات و امکانات ورزشی بیشتر و همچنین علاقه مندی پسران به انجام ورزش های گروهی مانند فوتبال می باشد، شاید یکی دیگر از دلایل بیشتر بودن مدت فعالیت جسمانی در پسران، آزادی بیشتر آن ها برای ورزش نمودن و دسترسی بیشتر آن ها باشد [8]حال با توجه به مزایای آشکار و غیرقابل انکار ورزش همگانی در زندگی امروزی و نقش مؤثر آن در حوزه ورزش خوابگاهی دانشگاه ها محقق در این تحقیق بر آن است میزان تأثیر عامل مدیریتی بر توسعه ورزش همگانی در خوابگاه های دانشگاه های دولتی جنوب شرق کشور را از دیدگاه دانشجویان دختر ساکن در خوابگاه مورد مطالعه و ارزیابی قرار دهد.
در بیان بهتر موضوع باید گفت که با ماشینی شدن زندگی بشر و افزایش اوقات بیکاری، تحرک افراد کم شده و در معرض بیماری های خطرناک قلبی - عروقی و چاقی قرار گرفته اند. سلامت و بیماری های تهدید کننده انسان از جمله موضوعاتی است که ذهن محققان را به خود مشغول کرده است. از جمله این بیماری ها، بیماری قلبی - کرونری است که بنا به گزارش های موجود سالانه حدود 12 میلیون نفر به علت ابتلا به آن جان خود را از دست می دهند .[1] فرج اللهی - 1373 - در تحقیقی به این نتیجه رسید که فقط 17 درصد دانشجویان دختر دانشگاه تهران ورزش می کنند. دانشجویان ضعف فوق برنامه ورزشی دانشگاه را علت عدم شرکت در فعالیت ورزشی اعلام کردند.[18] صباغ لنگرودی - 1374 - ضعف امکانات ورزشی دانشگاه اصفهان را به عنوان یکی از عوامل مهم عدم شرکت دانشجویان پسر در فعالیت بدنی اعلام کرد.[12] ولی صفوی زاده - 1381 - در پژوهشی اعلام کرد که هر دو گروه دانشجویان دختر و پسر دانشگاه صنعتی امیرکبیر از امکانات و تجهیزات ورزشی دانشگاه ناراضی اند.[14] صفانیا - 1380 - در پژوهشی به این نتیجه رسید که زمان ورزش کردن دانشجویان دختر دانشگاه آزاد در اوقات فراغت 127 دقیقه در هفته بوده که بیانگر علاقه دانشجویان دختر برای شرکت در فعالیت بدنی در اوقات فراغت است.[13]
بنابراین به نظر می رسد که گسترش ورزش همگانی نیازمند افزایش سطح آگاهی از طریق آموزش و همچنین برنامه ریزی و مدیریت صحیح و امکانات مناسب است. از طرفی مدرسه و دانشگاه به عنوان رکن اصلی جامعه برای ترویج و آموزش فرهنگ ورزش از دیرباز مورد توجه بوده و هر گونه اقدام فرهنگی در جامعه بدون توجه به این دو رکن، تقریباً غیرممکن است. در نتیجه به عنوان اولین قدم در راه رفع مشکلات باید ابتدا عوامل مؤثر بر توسعه ورزش همگانی را از دیدگاه جامعه بزرگ دانشجویان شناسایی کرد. دانشجویان دختر نیز به عنوان افرادی که خود عضوی از همین مردم و بوجود آورنده یکی از این دو رکن هستند و همچنین به عنوان قشر فرهیخته و کسانی که به نوعی درگیر ورزش هستند، با نظرسنجی بین آن ها در مورد این موضوع و استفاده از نظر آن ها نسبت به ورزش همگانی می تواند تأثیر زیادی بر دیگر افراد جامعه داشته باشند و همچنین نظر آن ها برای افراد زیادی قابل استناد بوده و می تواند به عنوان یک شاخص اصلی برای گسترش ورزش همگانی در جامعه و به خصوص در خوابگاه های دانشگاه های دولتی و در بین دختران ساکن در
خوابگاه باشد. از این رو ما در این پژوهش به دنبال پاسخ دادن به این سؤال خواهیم بود که :
✓ آیا عامل مدیریتی بر توسعه ورزش همگانی از دیدگاه دانشجویان دختر ساکن در خوابگاه تأثیر دارد یا خیر؟
در باب اهمیت این موضوع باید عنوان کرد که در ورزش همگانی همه افراد در محدوده شرایط و توانایی های خویش فعالیت کرده و رسیدن به سلامت و نشاط را فقط در تماشای بازی تک ستاره های مسابقات نمی دانند، بلکه در واقع از شعار به شعور و از هدف به عمل رسیده اند؛ از سوی دیگر چون امکان شرکت همه افراد جامعه به جهت محدودیت های فراوان و شرایط خاص در ورزش قهرمانی وجود ندارد و نظر به اینکه علوم مختلف فواید منحصر به فردی را به ورزش و فعالیت های بدنی مترتب می دانند و پژوهش های تجربی بیشماری ارزش های سودمند آن را تصدیق کرده اند؛ بنابراین ضروری ترین و عملی ترین راه برای نیل به این مهم هدایت و ترغیب عامه مردم در پرداختن به ورزش همگانی است که با توجه به سهل الوصول بودن و دسترسی آسان به اماکن این بخش از ورزش و شیوه های نسبتاً آزاد شرکت در فعالیت های مربوط به آن می تواند هر زمان مورد استفاده افراد مختلف قرار گیرد و از همه مهم تر این که انجام آن نیاز به وسایل و ابزار ویژه ای ندارد و حرکات آن مشکل نیست و شرایط جسمانی خاصی را طلب نمی کند و با صرف هزینه های بسیار ناچیز قابل اجراست .[9] در بسیاری از جوامع، زنان با مشکلات و نابرابری هایی مانند نداشتن دسترسی به امکانات، آموزش برابر با مردان، فرصت های شغلی نابرابر با مردان و ایفای نقش های متعدد خانوادگی و تضاد در این نقش ها مواجهند که ورزش را نیز می توان به آن اضافه کرد. از طرفی این واقعیت بر هیچ کس پوشیده نیست که بدون در نظر گرفتن زنان که نیمی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند، دستیابی به توسعه واقعی در حوزه ورزش همگانی میسر نیست. بر اساس تحقیقات انجام گرفته، پرداختن به ورزش و فعالیت های جسمانی موجب اعتماد به نفس، پیشرفت تحصیلی و کاهش جرایم در بانوان می شود و در دوران بارداری آثار مثبتی بر وضع حمل زنان دارد و ضامن سلامت آنان در دوران پس از بزرگسالی - دوران کهنسالی و یائسگی - است .[19]
از آنجایی که دانشجویان آینده سازان کشور هستند و تلاش برای ارتقاء سطح سلامت جسمی و روانی آن ها ضامن جامعه ای سالم در آینده می باشد. روش های مختلفی برای تحقق هدف فوق وجود دارد که از بین آن ها فعالیت های جسمانی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. به ویژه فعالیت های ورزشی که به صورت همگانی و تفریحی برگزار می شوند، نقش بسزایی دارند. فعالیت ورزشی برای تمام دانشجویان مفید و ضروری است، اما برای دانشجویان دختر غیربومی و ساکن خوابگاه های دانشجویی از تأثیر مه تری برخوردار است، زیرا اولاً بدلیل غیربومی بودن، کمتر از فضاها و اماکن ورزشی شهر محل تحصیل خود استفاده می کنند و ثانیاً بدلیل دور بودن از خانواده دارای اوقات فراغت بیشتری هستند، که این خلأ باید به شکل بهینه پر شود. بنابراین برنامه های ورزشی قابل اجرا در خوابگاه های دختران نه تنها نیاز آن ها را به فعالیت جسمانی تأمین می کنند، بلکه یکی از روش های مؤثر برای غنی سازی اوقات فراغت نیز محسوب می شوند .[15] از طرفی زندگی در خوابگاه دانشجویی برای دختران به سبب دوری از خانواده، عهده دار شدن مسئولیت های مختلف جدید، انرژی و توان ویژه ای می طلب تا دانشجو بتواند به رضایت درونی و شادکامی دست یابد. در صورت عدم
