بخشی از مقاله
چکیده
آلایندهها از جمله عوامل مختلکننده اکوسیستم به شمار میروند. از میان این آلایندهها، سیانور یکی از خطرناکترین آلایندهها در محیط زیست است. بنابراین، مطالعه حاضر با هدف بررسی تأثیر غلظتهای مختلف سیانور - صفر، 50 و 100 میلیگرم بر لیتر - بر برخی ویژگیهای مورفولوژیکی آفتابگردان - helianthus annus - انجام شد. بر اساس نتایج این پژوهش، افزایش غلظت سیانور تا سطح 50 میلیگرم بر لیتر، تأثیر معنیداری بر طول و حجم ریشه آفتابگردان نداشت، اما غلظت 100 میلیگرم بر لیتر سیانور باعث کاهش معنیدار طول ریشه و افزایش معنیدار حجم ریشه آفتابگردان شد. همچنین، با افزایش غلظت سیانور، وزن تر ریشه، طول شاخساره و وزن تر شاخساره آفتابگردان کاهش یافت. بر اساس نتایج این مطالعه، اگرچه سیانور تأثیر منفی بر برخی ویژگیهای مورفولوژکی آفتابگردان داشت، اما این گیاه قادر به رشد در خاک آلوده به سیانور بود.
کلمات کلیدی: سیانور، سورگوم علوفهایی، آفتابگردان، معدن طلای موته
مقدمه
با استخراج هر چه بیشتر معادن و عمیق و وسیعتر شدن فضای عملیاتی آنها، وسعت زمینهای تحت تاثیر فعالیتهای معدنکاری، به ویژه انباشتگاههای باطله، روز به روز افزایش مییابد. در نتیجه، ضرورت انجام بازسازی معادن نیز بیشتر میشود. بازسازی معادن به صورت بخش جدایی ناپذیر از طراحی کل معدن، باید از همان مراحل اولیه عملیات معدنکاری مورد توجه قرارگیرد. بدین ترتیب علاوه بر حفظ محیط زیست، باطلهها به چرخه تولید باز میگردند. بنابراین، باید قبل از طرح بهرهبرداری معدن، ارزیابی اثرات زیست محیطی پروژه معدنی را انجام داد تا میزان خسارتهای وارده بر محیط زیست را محاسبه کرده و بتوان به کمک این محاسبات، پروژه را در جهتی که این خسارات کاهش یابند یا به حداقل برسند، پیش برد.
آلایندهها از جمله عوامل مختلکننده اکوسیستم به شمار میروند. از میان این آلایندهها، سیانور یکی از خطرناکترین آنها است. سیانور هم بهطور طبیعی توسط برخی از باکتریها، جلبکها، قارچها و گونههای گیاهی و هم بهصورت مصنوعی برای مصرف در صنایع مختلف مانند استخراج طلا و نقره، تولید مواد شیمیایی آلی، فراوری فلزات و آبکاری، تولید میگردد . - Logsdon etal,1999 - بنابراین، مقدار کاربرد صنعتی ترکیبات سیانور باید به گونهای مدیریت شود که از رها شدن سیانور به محیط زیست با غلظت بیش از ظرفیت تحمل محیط، ممانعت به عمل آید. معمولا بخشی از سیانور مصرف شده در صنعت به صورت مواد زاید، فاضلاب یا بخار وارد محیط زیست میشوند. رفتار شیمیایی سیانور در محیط زیست بسیار پیچیده است، زیرا سیانور در طبیعت تحت تاثیر تعدادی فرآیند فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی قرار میگیرد.
امروزه رفع آلودگیهای محیط زیست با استفاده از روش گیاهپالایی بسیار مورد توجه قرار گرفته است - Fuller etal,1984 ، Mehling etal,1989 ، Shifrin etal, 1996 ، Smith etal , 1991 ، . - Smith etal,1999 گیاهانی که جهت گیاهپالایی در خاکهای آلوده به کار میروند، باید دارای خصوصیاتی نظیر سازگاری اکولوژیک با محیط خاک و اقلیم مورد نظر، رشد سریع، مورفولوژی مناسب ریشه و توانایی تحمل فلزات سنگین و رادیونوکلوئیدها باشند. با توجه به اینکه ایران یک کشور در حال توسعه بوده و برای پیشرفت خود ناچار به توسعه معادن میباشد، لذا برای دستیابی به توسعه پایدار در صنعت معدن کشور، لازم است بازنگری در نحوه استخراج از معادن در اولویت قرار گیرد. زیرا بدون توجه به مسئله محیط زیست، منابع طبیعی و انسانی دچار نقصان شده و پیامدهای ناگواری را در پی خواهد داشت. برای عبور از این بحران، حفظ منابع طبیعی و استفاده از اصول فناوری سبز در استخراج فلزات از معادن میتواند راهکاری موثر به حساب آید. بنابراین، حفظ اکوسیستم چنین مناطقی با استفاده از گیاهانی که به آسانی در آنها رشد میکنند و همچنین تاثیر مثبتی در وضعیت اقتصادی جوامع مجاور خود داشته باشند، ضروری است.
مواد و روشها
نمونههای خاک از نقاط مختلف باطلههای سد شماره 3 کارخانه معدن طلای موته واقع در استان اصفهان تهیه گردید. خاک مورد استفاده دارای بافت لومی رسی-شنی، 7/7 pH، قابلیت هدایت الکتریکی 12/7 دسیزمینس بر متر و مقدار آهک 10 درصد بود.
به منظور بررسی تأثیر کاربرد سه سطح سیانور - صفر، 50 و 100 میلیگرم بر لیتر - بر رشد و ویژگیهای مورفولوژیکی آفتابگردان - Helianthus annuus - ، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت فاکتوریل با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی معدن طلای موته انجام شد. بذر آفتابگردان پس از ضدعفونی توسط وایتکس 2 درصد، در گلدانهای حاوی سه کیلوگرم خاک سد باطله انتقال یافتند و روزانه توسط آب مقطر آبیاری شدند. بعد از اینکه گیاه به اندازه کافی رشد کرد - بعد از 8 هفته - ، تیمارهای سیانور به همراه آب آبیاری با pH برابر با - 11تنظیم pH با هیدروکسیدسدیم 1 نرمال - به مدت چهار هفته اعمال گردید. برای جلوگیری از هدر رفت سیانور و آبشویی آن، زیر گلدانی استفاده شد و مرتبا آب تخلیه شده از زیر گلدان به داخل گلدان برگرداننده میشد. پس از گذشت چهار هفته از اعمال تیمارهای سیانور، ریشه و شاخساره بهطور جداگانه برداشت و با آب مقطر شسته شدند. سپس پارامترهایی از قبیل وزن تر ریشه و شاخساره، طول ریشه و شاخساره و حجم ریشه اندازهگیری شد.
. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار SPPS Statistucs 20 انجام شد. مقایسه میانگینها نیز به وسیله آزمون دانکن در سطح آماری پنج درصد مورد بررسی قرار گرفت.
نتایج و بحث
وزن تر ریشه و شاخساره
بر اساس نتایج مقایسه میانگین دادهها، کاربرد سیانور باعث کاهش معنیدار وزن تر ریشه آفتابگردان شد - جدول . - 1 تأثیر منفی سیانور بر وزن تر ریشه میتواند به علت سمیت نمکهای سیانور از قبیل سیانیدسدیم و سیانیدپتاسیم سمی باشد . تراپ و همکاران - - 2003 نیز نشان دادند که با اعمال تیمار سیانور با غلظت 50 میلیگرم بر لیتر به مدت یک ماه، وزن ریشه گیاه کاهش یافت. همچنین، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که با افزایش غلظت سیانور، وزن تر شاخساره آفتابگردان بهطور معنیداری کاهش یافت - جدول . - 1
طول ریشه و شاخساره
بر اساس نتایج مقایسه میانگینها، طول ریشه گیاه آفتابگردان در تیمار 100 میلیگرم بر لیتر سیانور بهطور معنیداری کمتر از تیمار صفر و 50 میلیگرم بر لیتر سیانور بود - جدول. - 1 همچنین با افزایش غلظت سیانور، طول شاخساره آفتابگردان بهطور معنیداری کاهش یافت - جدول - 1،
حجم ریشه
نتایج مقایسه میانگین دادهها نشان داد که افزایش غلظت سیانور تا سطح 50 میلیگرم بر لیتر، تأثیر معنیداری بر حجم ریشه آفتابگردان نداشت، اما غلظت 100 میلیگرم بر لیتر سیانور باعث افزایش معنیدار حجم ریشه آفتابگردان شد - جدول . - 1
جدول-1 تأثیر سطوح مختلف سیانور بر ویژگیهای مورفولوژیکی ریشه و شاخساره آفتابگردان
میانگینهای با حداقل یک حرف مشترک در هر ستون، بیانگر عدم تفاوت معنیدار در سطح پنج درصد × آزمون دانکن میباشند.
نتیجهگیری
نتیجه پژوهش حاضر نشان داد که سیانور باعث کاهش طول ریشه و شاخساره، وزن تر ریشه و وزن تر شاخساره آفتابگردان گردید. بر اساس نتایج این مطالعه، غلظت 100 میلیگرم بر لیتر سیانور باعث افزایش معنیدار حجم ریشه آفتابگردان شد.
