بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر کشت مخلوط شبدر لاکی و شبدر ایرانی بر عملکرد علوفه، پژوهشی طی سال 1393 – 94 در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح وتهیه نهال و بذر در کرج، به صورت فاکتوریل و بر پایه طرح بلوكهاي کامل تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار اجرا شد. فاکتورهاي آزمایش شامل نسبتهاي مختلف اختلاط بذر شبدر لاکی و ایرانی در پنج سطح 0%-100% - ، 30%-70% ، 50%-50% ، 70%-30% و - %100-%0 و میزان بذر مصرفی در دو سطح 15 - و20 کیلوگرم در هکتار - بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر میزان بذر مصرفی بر عملکرد علوفه تر و خشک معنی دار نبود در حالی که اثر نسبت اختلاط بذر و همچنین اثر متقابل آنها بر صفات مذکور معنی دار شد. نتایج مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه تر و خشک در نسبت اختلاط % 30 - 30-70 شبدر لاکی% 70 + شبدر ایرانی - در هر دو میزان بذر 15 و 20 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. این پژوهش نشان داد در کشت مخلوط شبدر لاکی و شبدر ایرانی عملکرد علوفه افزایش می یابد و این مدل میتواند براي بهبود و افزایش تولید علوفه در منطقه پیشنهاد گردد.
مقدمه
یکی از روشهاي جدید در کشت درهم و مخلوط، اختلاط بذور ارقام مختلف یک گونه است. این روش به طور معنیداري افزایش عملکرد گیاهان میشود ولی در این زمینه مخصوصاً در مورد شبدرها مطالعات اندکی صورت گرفته است . - 3 - در بعضی از نقاط جهان کشاورزان معیشتی مخلوطی از واریتههاي زودرس و دیررس گیاهان را براي مقابله با خطرات احتمالی قطع بارندگی و یا بهرهگیري از بارندگیهاي بعدي به منظور کاهش اثرات خشکی به کار میگیرند . - 2 - شبدر ایرانی به عنوان یکی از اجزاء کشت مخلوط درهم به خصوص کشت مخلوط با سایر لگومهاي علوفهاي از جمله شبدر سفید و علفهاي چمنی و یا به صورت کشت مخلوط ردیفی در بین ردیفهاي پنبه، ذرت و سورگوم قابل استفاده است . - 1 - نوربخشیان و روشندل - 4 - در بررسی کشت مخلوط یونجه و شبدر قرمز مشاهده نمودند که بیشترین عملکرد علوفه خشک در مجموع سه سال مربوط به تیمار %20 شبدر قرمز و %80 یونجه با 11/98 کیلو گرم در هکتار و کمترین عملکرد از کشت خالص یونجه حاصل شد. در کشت مخلوط یونجه و شبدر با توجه به اینکه برگ شبدر حاوي مادهاي قابل حل در اِن-هگزان و غیر قابل حل در دياتیلاتر و آب است باعث ممانعت از تخمریزي سرخرطومی میشود؛ از این رو کاهش جمعیت آفت سرخرطومی در کشت مخلوط قابل تصور است . - 2 - با توجه به مطالب ذکر شده، این آزمایش با هدف بررسی تاثیر کشت مخلوط شبدر لاکی و ایرانی بر عملکرد کمی وکیفی علوفه و شناخت مناسبترین تراکم کاشت و بهترین نسبت اختلاط بذر در منطقه اجرا شد.
مواد و روشها:
این پژوهش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار طی سال 1393 – 94 در موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا گردید. فاکتورهاي آزمایش شامل نسبتهاي مختلف اختلاط بذر شبدر لاکی و ایرانی در پنج سطح 0%-100% - ، 30%-70% ، 50%-50% ، 70%-30% و - %100-%0 و میزان بذر مصرفی در دو سطح 15 - و20 کیلوگرم در هکتار - بود. پس از آماده سازي زمین در 20 شهریورماه اقدام به کاشت بذور به صورت خطی شد. بلافاصله پس از پایان کاشت اقدام به آبیاري محل آزمایش گردید. زمان برداشت علوفه در تیمارهاي مختلف بر اساس 25 درصد گل دهی انجام شد. بدین منظور علوفهي سطحی معادل چهار مترمربع از دو خط کاشت وسط برداشت و بلافاصله توزین شد. سپس از این علوفه تر یک نمونه یک کیلوگرمی به طور تصادفی جدا و در آون با دماي 75 درجه سانتیگراد به مدت 24 ساعت خشک و سپس با استفاده از تناسب عملکرد ماده خشک در واحد آزمایشی و هکتار محاسبه شد. در نهایت داده ها توسط نرم افزار آماري SAS تجزیه و تحلیل شد و مقایسه میانگینها توسط آزمون ال اس دي LSD در سطح احتمال %5 صورت گرفت.
نتایج و بحث
عملکرد علوفهتر بر اساس نتایج تجزیه واریانس - جدول - 1 اثر نسبتهاي اختلاط بذر بر عملکرد علوفه تر در سطح احتمال یک درصد و اثر متقابل میزان بذر× نسبت اختلاط بذر در سطح احتمال پنج درصد معنیدار شد؛ ولی میزان بذر از نظر آماري اثر معنیداري بر عملکرد علوفه تر نداشت. بیشترین عملکرد علوفه تر 80/38 - تن در هکتار - مربوط به میزان 20 کیلوگرم بذر در هکتار بود
- جدول . - 2 مقایسه میانگین نسبتهاي اختلاط بذر
- جدول - 3 نشان داد بیشترین عملکرد علوفه تر در کشت خالص شبدر ایرانی و همچنین در کشت مخلوط 30 درصد شبدر لاکی 70+ درصد شبدر ایرانی مشاهده شد.مقایسه میانگین اثر متقابل میزان بذر و نسبت اختلاط بذر
- جدول - 4 نشان داد بیشترین عملکرد علوفه تر مربوط به میزان بذر
مصرفی 15 کیلوگرم در هکتار و نسبت اختلاط 0-100 - کشت خالص شبدر ایرانی - بود. لازم به ذکر است که کشت مخلوط 30 درصد شبدر لاکی 70+ درصد شبدر ایرانی در هر دو میزان بذر مصرفی 15 - و 20 کیلوگرم در هکتار - توانست در گروه آماري برتر قرار گیرد.
جدول -1 نتایج تجزیه واریانس عملکرد علوفه تر و علوفه خشک شبدر تحت تاثیر تیمارهاي آزمایشیمیانگین مربعات - MS -
ns، * و :** به ترتیب غیر معنیدار، معنیدار در سطح احتمال %5 و %1
جدول -2 مقایسه میانگین تاثیر میزان بذر مصرفی بر عملکرد علوفه تر و علوفه خشک شبدر صفات میزان بذر
حروف مشابه در مقابل میانگینها نشان دهنده عدم وجود اختلاف معنیدار بین آنها است - ال اس دي - 0/05
جدول -3 مقایسه میانگین اثر نسبتهاي مختلف اختلاط بذر شبدر ایرانی-لاکی بر عملکرد علوفه تر و خشک
صفات نسبت اختلاط بذر حروف مشابه در مقابل میانگینها نشاندهنده عدم وجود اختلاف معنیدار بین آنها است - ال اس دي - 0/05
جدول -4 مقایسه میانگین اثر متقابل مقادیر بذر و نسبتهاي مختلف اختلاط بذر شبدر ایرانی-لاکی بر عملکرد علوفه تر و خشک حروف مشابه در مقابل میانگینها نشاندهنده عدم وجود اختلاف معنیدار بین آنها است - ال اس دي - 0/05
عملکرد علوفه خشک
طبق نتایج تجزیه واریانس - جدول - 1 اثر نسبتهاي اختلاط بذر و اثر متقابل میزان بذر× نسبت اختلاط در سطح احتمال یک درصد معنیدار شد ولی میزان بذر از نظر آماري اثر معنیداري نداشت. مقایسه میانگین میزان بذر - جدول - 2 نشان داد که بیشترین عملکرد علوفه خشک با 10/79 تن در هکتار مربوط به میزان بذر 20 کیلوگرم در هکتار بود. مقایسه میانگین نسبتهاي اختلاط بذر - جدول - 3 نشان داد بیشترین عملکرد علوفه خشک با 12/26 تن در هکتار مربوط به کشت مخلوط
