بخشی از مقاله
چکیده:
این آزمایش درسال 95-96 به منظور تاثیر علف کش های - آپیروس، سافیکس و توتال - بر علف هرز جو دره و تعیین مناسب ترین علفکش برای علف هرز جو دره با 4 تیمار و 3 تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در اراضی فراشبند اجرا گردید. تیمارها شامل علفکش سولفوسولفورون - %75آپیروس - ، سولفوسولفورون + %75 مت سولفورون متیل %80 - توتال - و بنزوییل پروپ اتیل %20 - پیرافیکس - و شاهد بودند که در مرحله سه برگی در گره دوم و سوم جودره استفاده شدند.
داده های حاصل از اندازه گیری نشان داد که با کاربرد علف کش هاکمترین تعداد بوته جودره بعد از سم پاشی و کمترین ارتفاع جودره مربوط به علفکش توتال می باشد. ولی از لحاظ تعداد دانه در سنبله، بیشترین مقدار مربوط به علف کش توتال بود. بین تیمارها از لحاظ تعداد سنبله در واحد سطح وزن هزار دانه اختلاف معنی داری مشاهد نشد هرچند نسبت به شاهد سایر علف کش ها میزان بیشتری را به خود اختصاص دادند.
مقدمه:
گندم - Tritcum aestivum L. - یکی از پرمصرف ترین گیاهان زراعی جهان می باشد. که حدود 60 تا 70 درصد انرژی غذایی مردم جهان را تامین می کند. که طبیعی است که با افزایش جمعیت جهان بایستی تولید محصولات کشاورزی به ویژه گندم نیز افزایش یابد . - 11 - افزایش تولید این محصول با استفاده مطلوب نهاده ها و کنترل عوامل کاهنده عملکرد مانند علف هرز، آفات و بیماری ها و مدیریت صحیح مزرعه امکان پذیر است
استان فارس با سطح زیر کشت حدود 260 هزار هکتار گندم آبی و 97 هزار هکتار گندم دیم از مهمترین قطب های تولید گندم کشور است
آلودگی روز افزون مزارع گندم به جودره یکی از موانع مهم تولید به شمار می رود. این گیاه یکی از علف های هرز مهاجم گندم و جو در 16 استان کشور به شمار می آید - . - 6 جو دره از کل ایران به استثناءاستانهای ناحیه خزری - گلستان، مازندران و گیلان - گزارش شده است.
جو دره در بخش های جنوبی و مرکزی استان از فراوانی و گسترش زیادی برخوردار است - . - 5 این علف هرز در مناطق مهم تولید گندم نظیر خوزستان، فارس و کرمانشاه به صورت باریک برگ غالب درآمده است.
بالاترین فراوانی این علف هرز - %44/87 - مربوط به استان فارس بوده و میانگین تراکم آن در کل استان های ناحیه خزری - گلستان، مازندران و گیلان - گزارش شده است - . - 1 آزمایش علف کش ها درکنار روش های غیرشمیایی حائز اهمیت است - . - 8 در سال های اخیر علف کش های مختلفی از خانواده سولفونیل اوره ها به بازار عرضه گردیده است که طبق گزارش موجود این علف کش ها در بسیاری از مواقع کنترل موفقی داشته اند - . - 9 نحوه عمل این علف کش ها به صورت جلوگیری از فعالیت آنزنیم استولاکتات سینتاز که مسئول تولی اسید آمینه های لوسین، ایزولوسین و والین در گیاه است
نتایج آزمایش گلوی و سارانی نشان داد که استفاده از علف کش توتال به میزان 40 گرم در هکتار در مرحله پنجه زنی گندم باعث کنترل علف های هرز باریک برگ مزرعه گندم و همچنین جلوگیری از تشکیل بذر علف هرز شد. و فاقد اثرسوء برگندم بود .
باغستانی و همکارن گزارش کردند که کاربرد علف کش آپیروس به میزان 26/6 گرم در هکتار در مرحله پنجه زنی قادر است علف هرز جوموشی را در مزارع آذربایجان کنترل کند ولی در مزارع استان فارس نتوانسته تاثیری بر کاهش این علف هرز داشته باشد
سافیکس در مزرعه گندم انتخابی عمل می کند امادر مزرعه جو استفاده نمی شود. این ترکیب از سنتز اسید چرب جلوگیری میکند و در برگ از فرم استر به اسید فعال تبدیل می شود - . - 1 جو دره در مرحله یک تا سه برگی و پنجه زنی تحت تاثیر علفکش ها قرار نمی گیرد این دوره مقاومترین زمان پاسخ جودره به علفکش است. اما در مرحله تشکبل گره اول و پس از آن تا تشکیل گره دوم و قبل از ظهور پرچم و سنبله حساسترین مرحله مقاومت جودره به علفکش است
مواد و روش ها:
این آزمایش در سال زراعی 95-96 در مزرعه آقای مهدی نوشادی واقع در شهرستان فراشبند با موقعیت جغرافیایی - عرض: :48 . 48 28 شمالی و طول 52 .6 .50" درجه شرقی - و شرایط آب هوایی مشخص شده در جدول - شماره - 2 در قالب بلوک های کامل تصادفی با 4 تیمار و 3 تکرار اجرا شد. کاشت گندم رقم شیرودی با تراکم 350 کیلوگرم در هکتار به وسیله بذرکارسانتریفیوژ در تاریخ 95/8/25 انجام شد. و سم پاشی با استفاده از سم پاش پشتی 25 لیتری با نازل 1102انجام گرفت. تیمار های این آزمایش شامل علف کش آپیروس - اسپانیا - با غلظت 26/6 گرم در هکتار، علف کش توتال - شرکت آرمان سبز آدینه - با غلظت 40 گرم در هکتار و علف کش پیرافیکس - تولیدی شرکت پیراکشت شیمی - با غلظت 5 لیتر در هکتار بوده است
شمارش بوته های علف هرز به تفکیک گونه پیش از سم پاشی و به فاصله دوهفته بعد از سم پاشی با کادر اندازی انجام شد. ارزیابی چشمی علف کش ها به روش استاندارد انجمن علوم علف هرز اروپا - نمره دهی در دامنه 1 تا 9 که در آن نمره 1 گویای نابودی کامل علف هرز و نمره 9 به معنی فقدان اثر علف کشی - - جدول شماره - 3 صورت گرفت. صفات تعداد بوته جودره بعد از سم پاشی، ارتفاع جودره، تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در واحد سطح و وزن هزار دانه اندازگیری شد. و تجزیه تحلیل نهایی با استفاده از نرم افزار SAS و مقایسه میانگین داده ها به کمک آزمون دانکن در سطح 1 درصد انجام شد.
نتایج:
تعداد بوته جودره بعد از سم پاشی:
با توجه به نتایج به دست آمده تعداد بوته جودره به صورت معنی داری تحت تاثیر اثر علف کش ها قرار گرفته است - جدول شماره . - 3 کمترین و بیشترین تعداد بوته جودره مربوط به علف کش توتال و شاهد - بدون استفاده از علفکش - بوده است.کاربرد علفکش سولفوسولفورون موجب توقف رشد، کوتاهی قد و در نتیجه ضعیف شدن سنبله ها و کاهش تعداد دانه در جودره می شود .برگها کلروز شده و شرایط برای رقابت به نفع گندم به ویژه پس از ساقه دهی فراهم می شود. کاربرد آپیروس و توتال در مرحله تشکیل گره دوم درجودره دوام بیشتری دارد
ارتفاع جودره:
مقایسه میانگین اندازه گیری های حاصل از درصد کاهش ارتفاع جودره نسبت به شاهد مجاور نشان داد که توتال 40 گرم در هکتار در سه برگی و بعد از ظهور گره دوم در گروه تیماربرتر قرار گرفت.. پس از آن که تیمار آپیروس 26.6 گرم درهکتار تیمار برتر بوده است. و جدول تجزیه واریانس داده ها نشان می دهد که اثر علف کش ها بر ارتفاع جودره معنی دار بوده است - جدول شماره . - 3 همچنین با توجه به جدول مقایسه میانگین - جدول شماره - 4 کمترین ارتفاع جودره مربوط به علف کش توتال بوده است. علف کش آپیروس و سافیکس هم باعث کاهش ارتفاع جودره نسبت به شاهد شده است.
تعداد دانه در سنبله:
نتایج به دست آمده در این طرح آزمایشی نشان داد اثر علف کش ها بر تعداد دانه در سنبله در سطح 1 درصد معنی دار شده است - جدول شماره . - 3 باتوجه به مقایسه میانگین داده ها - جدول شماره - 4 بیشترین تعداد دانه در سنبله مربوط به تیمار توتال می باشد که پس از آن علفکش آپیروس و پیرافیکس در یک سطح می باشند. که این نتایج با تحقیقات مرشدی و همکاران مطابقت دارد.
تعداد سنبله در واحد سطح:
نتایج به دست امده از تجزیه واریانس دادها نشان داد که اثر علف کش ها برتعداد سنبله در واحد سطح در سطح احتمال 5 درصد معنی دار شده است - جدول شماره - 3 باتوجه با مقایسه میانگین داده ها سه علف کش توتال، آپیروس و سافیکس نسبت به شاهد تاثیر مثبتی بر تعداد سنبله در واحد سطح داشته است. آزمایشات نشان داده است که در بینعلفکشهای اعمال شده علف کش توتال از کارایی بهتری برخوردار بود و بیشینه عملکرد گندم در این تیمار و با اختلاف معنی دار با سایر تیمارها به دست آمد .کنترل به موقع علف های هرز موجب رشد بهتر گیاه شده و با کاهش رقابت بین گونه ای عملکرد گندم افزایش می دهد
وزن هزاردانه:
با توجه به نتایج به دست آمده اختلاف معنی داری دربین علف کش ها بر وزن هزاردانه مشاهده نمی شود. با این وجود از نظر عددی علف کش توتال نسبت به دو علف کش دیگر عملکرد بهتری را نشان میدهد. به طور کلی هر سه علف کش نسبت به شاهد نتیجه بهتری را نشان میدهند. تحقیقات نشان داده که بیشترین وزن هزاردانه مربوط به تیمار علف کش توتال و کمترین مربوط به تیمار شاهد می باشد
نتیجه گیری
به علف طورکلی، در بین علفکش های مورد استفاده در این آزمایش، علف کش توتال ازکارایی بسیار خوبی از نظر کنترل علف های هرز برخوردار بود و توانست تراکم علف های هرز را به طور چشم گیری کاهش دهد بدون آنکه خسارتی به گیاه زراعی وارد شود، لذا با توجه به اینکه مسائل زیست محیطی نیز مد نظر است بنابراین علف کش توتال میتواند به عنوان علف کش پیشنهادی برای کنترل علف هرز جودره انتخاب شود. از طرف دیگر باعث افزایش تعداد دانه در سنبله، تعداد سنبله در واحد سطح و وزن هزار دانه نسبت به سایر علف کش ها شده است.که این نتایج با تحقیقات ملکیان - - 1395 ، مرشدی و همکاران - 1392 - و باغستانی - 1390 - هم خوانی دارد.
