بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی اثر پلی اتیلن گلیکول - PEG - بر ارزش غذایی دانه خلر با استفاده از روش تولید گاز انجام شد. بعد از تعیین ترکیبات شیمیایی و انرژی خام نمونهها، دو تیمار هر کدام با 3 تکرار تهیه و به یک سری از تیمارها پلی اتیلن گلیکول اضافه شد. سپس تخمیر پذیری و قابلیت هضم، اسیدهای چرب زنجیره کوتاه و انرژی قابل سوخت و ساز نمونهها با روش آزمایشگاهی تعیین گردید. میانگین ماده خشکدر نمونهها 89/36 درصد و ترکیبات شیمیایی شامل: خاکستر خام، پروتئین خام، چربی خام، دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز، کلسیم و فسفر نیز به ترتیب 5/31، 28/23، 1/41، 9/8، 31/35، 0/246 و 0/136 درصد در ماده خشک بود. میزان گاز تولید شده در طی 24 ساعت تخمیر نمونههای با و بدونPEGبه ترتیب 67/92 و 65/85 میلیلیتر به ازای 200 میلیگرم ماده خشک بوده که اختلاف معنیداری با هم داشتند . - P<0/05 - استفاده از PEGسبب افزایش معنیداری - P<0/05 - در قابلیت هضم و نیز اسیدهای چرب زنجیره کوتاه و انرژی قابل سوخت و ساز شد. واژههای کلیدی:دانه خلر، تولید گاز، پلی اتیلن گلیکول.
مقدمه
خلر با اسم علمی Lathyrus sativs، اسم انگلیسی grass peaیا chickling pea و اسم محلی سنگنک یا لرگه جزو بقولاتی است که در اغلب نقاط جهان و در ایران نیز در استان اردبیل و سایر استانهای شمالغرب و غرب بهطور وسیعی به منظور دانه و علوفه آن کشت میشود و در تغذیه دام و طیور و انسان مورد استفاده قرار میگیرد . - 7 - مطالعات نشان داده است که میزان پروتئین خلر بین 20 تا 40 درصد متغیر است ولی حاوی لاتیروژنهاست که باعث بیماری لاتیریسم و درجات مختلفی از فلجی در انسان و سایر تکمعدهایها میشود. محققان علیرغم ارزش غذایی بالای خلر بیشتر بودن میزان پروتئین قابل تجزیه در شکمبه ووجود فاکتورهای ضدتغذیهای را دلیل محدودیت استفاده آنها دانستهاند - 6، . - 2 استفاده از پلی اتیلن گلیکول به دلیل پیوند یافتن با مواد ضدتغذیهای به ویژه تاننها، زمینه افزایش آمونیاک و اسیدهای چرب فرار تولید در شکمبه و کاهش میزان دفع پروتئین و دیواره سلولی خوراکها را فراهم میسازد . - 3 - پژوهش حاضر با هدف بررسی اثر پلی اتیلن گلیکول بر تخمیرپذیری و قابلیت هضم دانه خلر کشت شده در شرایط استان اردبیل انجام گرفت.
مواد وروشها ابتدا نمونهها در فضای آزمایشگاه با تهویه مناسب خشک و سپس آسیاب شدند. ترکیبات شیمیایی نمونهها، شامل ماده خشک، خاکستر خام، پروتئین خام، چربی خام، دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز، کلسیم، فسفر و انرژی خام با روش استاندارد - 1 - در آزمایشگاه تعیین شد. آزمایش تولید گاز - 4 - با استفاده از مخلوط شیرابه صاف شده شکمبه 3 راس گاو تالشی و با استفاده از سرنگهای مدرج مخصوص در انکوباتور - در دمای 39/5 درجه سانتی گراد - ، بر روی تیمارها با سه تکرار - سرنگ - انجام گرفت. به تیمار حاوی PEGحدود 100 میلیگرم پلی اتیلن گلیکول - MW=600 - اضافه شد. سپس گاز تولیدی سرنگها در زمانهای 2، 4، 6، 8، 12، 16، 24، 48 و 72 ساعت قرائت شد. مقادیر تولید گاز بخش محلول در آب،بخش نامحلول در آب ولی قابل تخمیر و نرخ تولید گاز با استفاده از نرم افزار Fitcurveبدست آمد. مقدار اسیدهای چرب زنجیره کوتاه و قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک، ماده آلی و انرژی قابل سوخت و ساز با استفاده از رابطههای ذیل برآورد شد. دادههای بدست آمدهاز تولید گاز با نرم افزار SASرویه Proc Mixedوسایر دادهها با رویه ANOVAتجزیه و تحلیل شدند.
نتایج و بحث
میانگین ماده خشک - درصد - ، ترکیبات شیمیایی - درصد در ماده خشک - و انرژی خام - مگاژول بر کیلوگرم - دانه خلر در جدول 1 ارائه شده است. بر طبق این جدول میانگین ماده خشکدر دانه خلر 89/36 درصد و ترکیبات شیمیایی شامل: خاکستر خام، پروتئین خام، چربی خام، دیواره سلولی، دیواره سلولی بدون همی سلولز، کلسیم و فسفر نیز به ترتیب 5/31، 28/23، 1/41، 9/8، 31/35، 0/246 و 0/136 درصد در ماده خشک بود. میزان انرژی خام 17/18 مگاژول بر کیلوگرم به دست آمد.
جدول 2 میانگین حداقل مربعات و خطای استاندارد گاز تولیدی - میلی لیتر در 200 میلیگرم نمونه - دانه خلر را با PEG و بدون PEG نشان میدهد. اطلاعات مربوط به این جدول حاکی از آن است که استفاده از PEG به صورت معنیداری - P<0/05 - باعث افزایش میزان تولیدگاز در زمانهای 24، 72 و 96 ساعت شد. در حالیکه در 12 ساعت اولیه میزان گاز بیشتری از تیمار بدون PEG به دست آمد.
در جدول 3 میانگین فراسنجههای تولید گاز دانه خلر آمورده شده است. گاز تولیدی بخش محلول در آب - میلی لیتر - ، بخش نامحلول در آب ولی قابل تخمیر - میلی لیتر - ، نرخ تولید گاز - میلی لیتر در ساعت - و پتانسیل تولید گاز - میلیلیتر - و نیز فاز تأخیر - ساعت - تیمارهای مورد نظر اختلاف معنیداری - P<0/05 - داشت. احتمالاً میزان گاز تولید شده کمتر تیمار حاوی PEG در 12 ساعت اول به دلیل بالاتر بودن فاز تأخیر آن است که آن در نتیجه باند شدن PEG با ترکیبات شیمیایی به ویژه پروتئین دانه خلر میباشد . - 5 -
میزان قابلیت هضم ماده آلی، ماده خشک و ماده آلی در ماده خشک و نیز انرژی قابل سوخت و ساز در جدول 4 ارائه شده است.
میانگینهای اسیدهای چرب کوتاه زنجیر، قابلیت هضم ماده آلی، و ماده آلی در ماده خشک تیمارهای آزمایشی اختلاف معنیداری - P<0/05 - با هم داشتند. انرژی قابل سوخت و ساز نیز بین تیمارها متفاوت بود - . - P<0/05
نتیجهگیری
