بخشی از مقاله
چکیده
ابریشم ایرانی - Albizzia julibrissin - درختی زینتی و متعلق به تیره لوبیاسانان و داراي بذرهایی با پوسته سخت میباشد که جوانه زنی آنرا دشوار میکند. این آزمایش براي بهبود جوانه زنی بذر ابریشم ایرانی به صورت طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار و 3 تکرار انجام شد. تیمارها شامل آب داغ در دو سطح - T1 - 100ºC و - T2 - 80ºC واسید سولفوریک %98 در دو سطح 60 دقیقه - - T3 و 30 دقیقه - - T4 و یک تیمار شاهد - - T5 بود. 5 هفته پس از کشت، صفات درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و ارتفاع ساقه گیاه اندازهگیري شد. نتایج نشان داد تیمار T3 بالاترین سرعت جوانه زنی نسبت به شاهد را داراست و بالاترین درصد جوانه زنی - - %100 نیز متعلق به همین تیمار و تیمار T1 است که این تیمارها علیرغم دارا بودن بالاترین درصد و سرعت جوانه زنی، با دیگر تیمارها بجز شاهد تفاوت معنی داري ندارند. همچنین تیمار T2 داراي بیشترین ارتفاع ساقه بود که نسبت به تیمارهاي اسید و همچنین شاهد افزایش معنیداري در سطح 5 درصد داشته است.
مقدمه
ابریشم ایرانی1درختچه اي بزرگ یا درختی کوچک از تیره لوبیاسانان است. این درخت تاجی گسترده و تنه چند شاخه دارد. گل-ها به صورت تودهاي از پرچمهاي صورتی پرزدار به صورت توپی در خوشه انتهایی میباشند که در اواخر بهار تا مردادماه و به صورت مقطعی تا پاییز نمایان میشود. میوه آن به صورت نیامهاي بزرگ تسمه مانند به طول 12 تا 15 سانتیمتر در فصل پاییز خودنمایی می-کند - روحانی، . - 1384 جنس ابریشم در ایران داراي دو گونه است که A.julibrissin در جنگل هاي شمال ایران و مناطق معتدله و معتدله سرد دیده می شود و A.lebbeck فقط در مناطق گرمسیري جنوب ایران می روید و در برخی از نقاط به نام برهان شناخته میشود - مظفریان، 1382 و . - 1388 نتایج آزمایشهاي متعدد نشان داده که عدم قابلیت نفوذ پوسته بذر در خانواده لگومینوز بواسطه وجود یک لایه از سلولهاي اسکلریدي است، بدین سبب براي بذور خانواده لگومینوز به منظور نفوذپذیر کردن پوسته و شکستن خواب اغلب از تیمارهاي پیش جوانهزنی استفاده میشود که عمدتا خیساندن بذر در آب گرم در مدت زمان کوتاه یا خراشدهی بذر به روش مکانیکی یا شیمیایی است - . - Rolston, 1978 در پژوهشی اثر غلظتهاي مختلف اسید سولفوریک و همچنین مدت زمان تیمار آب جوش بذور درخت Parkiabiglobosa - متعلق به خانواده لگومینوز - ، بررسی شد و مشاهده شد که تیمار 3 دقیقه اسید سولفوریک %98 داراي بالاترین درصد جوانه زنی - %50 - و نیز تیمار آب جوش تا 4 ثانیه باعث افزایش درصد جوانه زنی شد که غلظتهاي بالاتر اسید و زمان-هاي طولانیتر تیمار آب داغ درصد جوانه زنی را کاهش داد - . - Aliero, 2004 در پژوهشی دیگر بر روي جوانهزنی بذرسسبان یا لوبیاي درختی2 مشاهده شد که جوانه زنی بذرها در تیمار آب داغ 70ºC به طور معنی داري از جوانه زنی در تیمارهاي آب 60ºC و اسید سولفوریک %98 بیشتر شد اما به طورکلی تفاوتها ناچیز بود - . - Dan & Brix, 2007 در این تحقیق نیز تاثیر دو تیمار آب داغ و دو تیمار اسید سولفوریک بر جوانه زنی بذر درخت زینتی ابریشم ایرانی مورد بررسی قرار گرفت.
مواد و روشها
به منظور انجام این پژوهش بذرهاي درخت زینتی ابریشم ایرانی، از این درخت در شهر کرمان جمعآوري گردید، سپس تیمارهاي آب جوش 100ºC به مدت یک روز ، تیمار آب داغ 80ºC به مدت یک روز، تیمار اسید سولفوریک غلیظ - % - 98 به مدت 60 دقیقه، تیمار اسید سولفوریک غلیظ - 98% - به مدت 30 دقیقه و تیمار شاهد که کاشت بذرها بدون خیساندن در آب اعمال شدند.گلدانهاي حاوي یک کیلوگرم خاك براي کشت بذرها آماده گردید و پس از اعمال تیمارهاي ذکر شده بر روي بذرهاي ابریشم ایرانی تعداد 10 بذردر هر گلدان کاشته شد. این آزمایش در قالب یک طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار و3 تکرار انجام پذیرفت. طول مدت آزمایش 5 هفته بود و هر 7 روز یکبار جوانه هاي روییده شمارش شدند. بدین ترتیب پارامترهاي درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و طول ساقه به شرح زیر اندازهگیري شد:
-1 درصد جوانه زنی:1 از تقسیم تعداد بذور جوانه زده بر تعداد کل بذور ضربدر صد محاسبه گردید - Hartman, 1983 . - Kester&
: G تعداد بذور جوانه زده : N تعداد کل بذور
-2سرعت جوانه زنی:2 برحسب تعداد بذر جوانه زده در روز طبق فرمول - Maguire, 1962 - محاسبه شد. =Siتعداد بذور جوانه زده در هر شمارش =Di تعداد روزتا شمارش n ام =n دفعات شمارش
-3طول ساقه: با استفاده از خطکش و بر حسب سانتیمتر اندازهگیري شد. دادههاي بدست آمده در این پژوهش با استفاده از نرم افزار آماري SAS Ver9 آنالیز شدند. مقایسه میانگینها به روش آزمون چند دامنهاي دانکن در سطح 5 درصد انجام شد و نمودارها با استفاده از نرم افزار Excel رسم شدند.
نتایج و بحث
با بررسی نتایج حاصل از آنالیز دادههاي بدست آمده مشاهده میشود که تیمارهاي اسید و آب هر دو تقریبا به یک اندازه بر درصد و سرعت جوانه زنی بذور ابریشم ایرانی تاثیرگذار بودهاند و بین آنها تفاوت معنیداري مشاهده نمیشود اما نکته قابل توجه این است که تیمارهاي اسید سولفوریک و آب نسبت به تیمار شاهد باعث افزایش درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی شدهاند بطوریکه تفاوت معنی داري در درصد جوانه زنی و همچنین سرعت جوانه زنی بین 4 تیمار اول با تیمار شاهد مشاهده میشود.
جدول -1 نتایج تجزیه واریانستاثیر تیمارها برخصوصیات جوانه زنی بذر ابریشم ایرانی تیمار آب - T1 - 100ºC آب - T2 - 80ºC اسید سولفوریک 60دقیقه - T3 - اسید سولفوریک 30دقیقه - - T4 شاهد - - T5
میانگین هاي داراي حداقل یک حرف مشابه تفاوت معنی دار ندارند. - - P<0.05 ** و * به ترتیب اختلاف معنی دار در سطح 1 درصد و 5 درصد در این خصوص در پژوهشی مشاهده شده که با افزایش غلظت اسید سولفوریک استفاده شده براي تیمار بذرهاي شب خسب - ابریشم ایرانی - درصد و سرعت جوانه زنی افزایش یافت و بیشترین درصد جوانه زنی مربوط به بالاترین غلظت به کار برده شده در آزمایش یعنی 50 درصد اسید سولفوریک بوده است - نصیري و عیسوند، . - 1380 با توجه به مقایسه میانگینها در جدول2تیمارهاي اسید سولفوریک در مقایسه با تیمارهاي آب داغ بر روي سرعت جوانه زنی موثرتر از درصد جوانه زنی واقع شده است، اگرچه میانگینهاي چهار تیمار اول هم در درصد جوانه زنی و هم در سرعت جوانه زنی در یک گروه آماري قرار گرفتهاند و در واقع تفاوت معنیداري بین آنها مشاهده نمیشود. محققان بیان داشتند اگرچه در پژوهشهاي پیشین به اهمیت اسید سولفوریک در تحریک جوانه زنی اشاره شده است و اعتقاد بر این بوده که با افزایش زمان قرارگیري بذرها در اسید، صفات مربوط به جوانه زنی افزایش مییابد، اما شایان ذکر است که مدت زمان زیاد نیز به دلیل نفوذ اسید به ساختار درونی بذر و تماس جوانهها و سایر بافتهاي بذر با اسید سولفوریک سبب افزایش گیاهچههاي غیرطبیعی میگردد - طویلی و همکاران، . - 1389 این نکته در آزمایش حاضر نیز قابل مشاهده بود، چنانکه تیمارهاي اسید علیرغم اینکه سرعت و درصد جوانه زنی را افزایش داد، اما احتمالا باعث آسیب به جوانهها نیز شد. در واقع در این آزمایش مشاهده شد که گیاهچههاي رشد کرده در تیمارهاي اسید نسبت به آب جوش طراوت کمتري داشته و زردتر بودند. بدین ترتیب به نظر
