بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین مباحثی که در حوزه تحقیقات بازار سرمایه توجه به آن ضروری است، بررسی اثر کیفیت حسابرسی بر محتوای اطلاعات حسابداری می باشد. به موجب مفاهیم نظری گزارشگری مالی نیز، تهیه و ارایه یک صورت مالی اساسی جدید با عنوان صورت سود و زیان جامع ضروری است تا میزان افزایش یا کاهش حقوق صاحبان سرمایه از بابت درآمدها و هزینه های مختلف دوره نشان داده شود. در پژوهش حاضر صورت حساب سود و زیان جامع به عنوان یکی از صورت های مالی منعکس کننده عملکرد در نظر گرفته شده و اثر کیفیت حسابرسی بر محتوای اطلاعاتی این صورت حساب مورد سنجش قرار گرفته است. بدین منظور 95 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، طی سالهای 1386 الی 1393 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان میدهد که بین کیفیت حسابرسی و محتوای اطلاعاتی سود جامع رابطه معنی داری وجود ندارد. همچنین سود - زیان - خالص با میانجیگری کیفیت حسابرسی، از صورت سود - زیان - جامع محتوای اطلاعاتی بیشتری ندارد.
واژگان کلیدی : کیفیت حسابرسی، سود جامع، سرمایه گذاری
مقدمه
سود خالص دارای مفاهیم مختلفی می باشد به گونه ای که سود حسابداری در سه سطح ساختاری، معنایی و عمل تعریف می گردد، همچنین برای محاسبه سود خالص دو دیدگاه عملیات دوره جاری و سود جامع وجود دارد. با توجه به این که استفاده کنندگان صورت های مالی برای تصمیم گیری های خود نیازمند آگاهی از کلیه جنبه های عملکرد مالی واحد تجاری طی دوره ضرورت دارد، لازم است کلیه درآمدها و هزینه های شناسایی شده طی آن دوره مورد ملاحظه قرار گیرد. تضاد منافع بین گروههای مختلفی که در منافع یک شرکت ذی نفع می باشند و نیز رسوایی های مالی اخیر بسیاری از شرکت های بزرگ دنیا، نیاز به خدمات حسابرسان را به شکل چشم گیری افزایش داده است.
از طرفی کیفیت کار موسسات حسابرسی تحت تاثیر عوامل متعددی از جمله تعداد شرکا و تخصص اعضاء موسسه حسابرسی قرار دارد بنابراین یکی از مهمترین مباحثی که در حوزه تحقیقات بازار سرمایه توجه به آن ضروری است، بررسی اثر کیفیت حسابرسی بر محتوای اطلاعات حسابداری می باشد.
در پایان هر دوره مالی سرمایه گذاران، تحلیل گران مالی و سایر تصمیم گیرندگان نیازمند دریافت اطلاعات معتبر و قابل اتکاء می باشند که براساس آن بتوانند عملکرد مدیریت را مورد ارزیابی قرار داده و نسبت به واحد تجاری تصمیم گیری نمایند، به دلیل این که برای تصمیم گیری اقتصادی استفاده کنندگان صورت های مالی، آگاهی از کلیه جنبه های عملکرد مالی واحد تجاری طی دوره ضرورت دارد، لازم است کلیه درآمدها و هزینه های شناسایی شده طی آن دوره مورد ملاحظه قرار گیرد.
بدین لحاظ همان گونه که در مفاهیم نظری گزارشگری مالی مقرر شده، تهیه و ارایه یک صورت مالی اساسی جدید با عنوان ”صورت سود و زیان جامع“ ضروری است تا میزان افزایش یا کاهش حقوق صاحبان سرمایه از بابت درآمدها و هزینه های مختلف دوره نشان داده شود.
پژوهش حاضر در صدد پاسخگوی به سوالات زیر می باشد:
1. آیا بین کیفیت حسابرسی و محتوای اطلاعاتی سود جامع رابطه معنی داری وجود دارد؟
2. آیا محتوای اطلاعاتی سود - زیان - تحقق نیافته سرمایهگذاری های بلندمدت بیشتر از سایر اقلام سود جامع می باشد؟
ادبیات نظری
اگر چه مفهوم تعهدی سود به عنوان یک اندازه گیری بنیادی، با انتقادهایی مواجه است اما از دیدگاه اطلاعاتی، بیانگر نتیجه فعالیت حسابداری میباشد با توجه به فرضیات بازار کارا، نتیجه تحقیقات تجربی بیانگر این است که سود حسابداری، بار و محتوای اطلاعاتی دارد محاسبه سود حسابداری از لحاظ یک اندازه گیری یگانهی عملکرد و یا اطلاعات که در محاسبه آن لحاظ میشود، توسط حسابداران حرفهای و تحلیلگران مالی همواره مورد تاکید قرار داشته است. برای مثال، در بیانیهی شماره یک هیات تدوین استاندارد های حسابداری مالی1 آمده است که کانون توجه گزارشگری مالی، اطلاعات مربوط به عملکرد واحد انتفاعی است که توسط معیارهای سود و اجزای تشکیل دهنده آن تامین میشود.
هر چند که آگاهی از روشهای مختلف اندازهگیری سود خالص واحد تجاری جهت تامین اهداف گوناگون مفید است. ولی پذیرش یک مفهوم جامع - فراگیر - از سود برای مقاصد گزارشگری برون سازمانی نیز دارای اهمیت بسیاری است. در هر صورت، تجزیه و تحلیل دقیق مفاهیم و اهداف مختلف سود خالص نشان می دهد که یک مفهوم یگانه و منحصر به فرد از سود به تنهایی و به صورت یکسان نمیتواند جواب گوی مقاصد گوناگون باشد.
هدف اصلی از گزارش سود، تامین اطلاعات مفید برای کسانی است که بیشترین علاقه را به گزارشات مالی دارند. اما، تبیین هدفهای مشخصتر نیز برای درک بهتر گزارشگری سود ضرورت دارد. یکی از اهداف اساسی که با اهمیت ترین هدف از دیدگاه تمامی استفاده کنندگان گزارشهای مالی محسوب میشود، تفکیک بین سرمایه گذاری و سود - منابع و جریانها: یعنی آنچه در شرکت موجود است با آنچه به خارج جریان مییابد - به عنوان بخشی از فرآیند توصیفی حسابداری میباشد.
دیدگاه سود جامع بر مسئله گزارش و نمایش بیشتر از شناسایی و اندازه گیری تأکید دارد، بنابراین لازم نیست که شرکتها برای گزارشگری سود جامع، اطلاعات مالی جدیدی جمع آوری کنند بلکه کلیه اطلاعات لازم موجود می باشد. تنها تغییری که به وجود می آید در چگونگی ارائه اطلاعات است؛ این اقلام قبل از ارائه صورت سود و زیان جامع در قسمت سایر درآمدها و هزینه های سود و زیان یا در ترازنامه گزارش می شدند، در صورتی که اگر اطلاعات به صورت طبقه بندی شده ارائه شود، ارزش این اطلاعات طبقه بندی شده میتواند به مراتب بیشتر ازحالت قبلی باشد. اجزاء تفکیک شده سود جامع، اطلاعات خاص اضافی را برای قیمت گذاری مجدد در اختیار تحلیل گران مالی قرار می دهد.
سود جامع دارای دیدگاه ها موافق و مخالفی می باشد، مخالفین، از جمله معتقدند که گنجاندن اقلام تحقق نیافته و غیرمترقبه در سود و زیان، توانایی آن رابرای انعکاس دورنمای جریانات نقدی بلند مدت کاهش می دهد. از سوی دیگر موافقین، از جمله معتقدند که سود و زیان اندازه گیری شده بر مبنای جامع، عملکرد شرکت ها را بهتر از سایر اندازه گیریهای سود نشان می دهد، چون کلیه تغییرات در خالص داراییها را، که ناشی از منابع غیر مالکانه در طی یک دوره است، در بر می گیرد.
از آنجا که برای تصمیم گیری اقتصادی استفاده کنندگان صورت های مالی، آگاهی از کلیه جنبه های عملکرد مالی واحد تجاری طی دوره ضرورت دارد لازم است کلیه درآمدها و هزینه های شناسایی شده طی دوره، مورد ملاحظه قرار گیرد.
صورت سود و زیان جامع ابزاری برای ارزیابی عملکرد شرکت است. هدف از ارایه این صورت مالی ملزم کردن واحدهای تجاری به انعکاس مشخص و بارز برخی عناصر عملکرد مالی است تا به درک استفاده کنندگان صورت های مالی از عملکرد مالی واحد تجاری طی یک دوره کمک کند و مبنایی برای ارزیابی عملکرد مالی و جریانهای نقدی آتی فراهم آورد. همچنین صورت سود و زیان جامع به عنوان یک صورت مالی اساسی باید کل درآمدها و هزینه های شناسایی شده طی دوره را که قابل انتساب به صاحبان سرمایه است، به تفکیک اجزای تشکیل دهنده آنها نشان دهد.
پیشینه پژوهش
به بررسی ارتباط استقلال حسابرسی، تغییر حسابرس و کیفیت حسابرسی پرداختند. تحقیق حاضر در مصر صورت پذیرفت و محققان بوسیله پرسشنامه طراحی شده در بین چهار موسسه برتر مصر به سنجش تاثیر تغییر حسابرس بر کیفیت و استقلال حسابرسی پرداختند. نتایج حاصل از تحلیل داده- ها نشان می دهد که تغییر حسابرس منجر به تقویت استقلال حسابرس شده و در نهایت کیفیت حسابرسی و کیفیت گزارشگری مالی و سود را بهبود می بخشد.
به تحقیقی پیرامون سودمندی کیفیت حسابرسی و ارزش گذاری منصفانه بر محتوای اطلاعاتی سود جامع پرداختند، دوره زمانی تحقیق آنها از سال 2002 تا 2009 بود و در مجموع 17,878 نمونه را مورد آزمون قرار دادند، نتایج تحقیق آنها نشان داد که اولا کیفیت حسابرسی بر محتوای اطلاعاتی سود جامع تاثیر می گذارد، ثانیا اجزاء سود جامع دارای ارزش اطلاعاتی یکسانی نمی باشند و محتوای اطلاعاتی سود - زیان - تحقق نیافته سرمایهگذاری های بلندمدت بیشتر از سایر اقلام سود جامع می باشد، همچنین معیار آنها برای سنجش کیفیت حسابرسی، اندازه موسسه حسابرسی بود.
کیفیت حسابرسی و سهام بیش ارزش گذاری شده را مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که همبستگی مثبت و معنی دار بین کیفیت حسابرسی و حقوق صاحبان سهام بیش از حد ارزش گذاری شده می باشد و بیانگر آن است که زمانی که یک شرکت بیش از حد ارزش گذاری شده باشد، اثر کاهنده اقلام تعهدی ناشی از وجود حسابرسان با کیفیت بالا، کاهش می یابد.
