بخشی از مقاله
چکیده
در این پژوهش تأثیر ترکیب هیأت مدیره بر محتوای اطلاعاتی و کیفیت سود در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار میگیرد. نمونه آماری شامل دادههای 65 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای سالهای 1386 تا 1393 است که با استفاده از تحلیل ضرایب رگرسیون فرضیههای پژوهش آزمون شدند. در این پژوهش برای اندازه هیات مدیره و هیات مدیره غیر موظف نمادی برای ترکیب هیات مدیره در نظر گرفته شده است و برای سنجش محتوای اطلاعاتی از مدل فلتهام و السون - 1995 - و کیفیت سود با اقلام تعهدی غیرعادی با استفاده از مدل جونز تعدیل شده و به موقع بودن شناسایی اخبار بد با استفاده از مدل باسو استفاده شده است. نتایج حاصل از آزمون فرضیههای نشان میدهد که بین ترکیب هیأت مدیره بر محتوای اطلاعاتی سود و کیفیت سود تاثیر معنیداری ندارد. در نهایت، نتایج پژوهش حاضر مبین این مطلب است اهرم مالی تاثیر منفی بر اقلام تعهدی غیر عادی میگذارد در حالی که اندازه شرکت و رشد شرکت تاثیر مثبت و معنیداری بر اقلام تعهدی غیر عادی دارد.
واژه های کلیدی: استقلال هیأت مدیره، اندازه هیأت مدیره، محتوای اطلاعاتی سود، کیفیت سود
مقدمه
برای سالیان متمادی در گذشته، اقتصاددانان فرض میکردند که تمامی گروههای مربوط به یک شرکت سهامی برای یک هدف مشترک فعالیت میکنند اما در سی سال گذشته، اقتصاددانان موارد بسیاری از تضاد منافع بین گروهها و چگونگی مواجهه شرکتها با اینگونه تضادها را مطرح کردهاند. بهطور کلی این موارد، تحت عنوان حاکمیت شرکتی در حسابداری بیان میشود. حاکمیت شرکتی، قوانین و مقررات، ساختارها، فرآیندها، فرهنگها و سیستمهایی است که موجب دستیابی به هدفهای پاسخگویی، شفافیت، عدالت و رعایت حقوق ذینفعان میشود. تأکید مبانی اولیه حاکمیت شرکتی، بیشتر بر موضوع راهبرد شرکتها و حقوق سهامداران قرار داشت و بعدها با طرح دیدگاههای جدیدتر، به سمت توجه جدی به حقوق کلیه ذینفعان و اجتماع گرایش یافت.
فروپاشی شرکتهای بزرگی مانند انرون و ورلدکام در آمریکا توجه همگان را به نقش برجسته حاکمیت شرکتی و توجه جدی به اصول نامبرده درمورد پیشگیری از وقوع چنین فروپاشیهایی جلب کرده است - هاشمزاده و منظرزاده،. - 1390 هیأت مدیره نقش مهمی را در حاکمیت شرکتی و سازمان ایفا میکند. هیأت مدیره شرکت، مسئول نظارت بر کیفیت اطلاعات در صورتهای مالی موجود است، بنابراین آنها رفتار مدیران ارشد را کنترل میکنند تا تضمین کنند که اقدامات خود را با منافع سهامداران، سرمایهگذاران، بدهکاران و هر طرف دیگری که با شرکت ارتباط دارد، همسو میکنند. نقش اطلاعات در زمینه تصمیم گیریهای اقتصادی، آنچنان روشن و بدیهی است که می توان گفت در دنیای امروز، شروع و ادامه هرگونه فعالیت اقتصادی، بدون داشتن اطلاعات کافی و جامع در مورد موضوع مورد نظر، غیر ممکن است و کسانی در عصر حاضر موفق هستند، که به اطلاعات بیشتری دسترسی داشته باشند. اطلاعات در صورتی سودمند است که منجر به تغییر در باورها و کنش های سرمایه گذاران شود و علاوه برآن بتوان درجه سودمندی اطلاعات را براساس میزان تغییرات در قیمتها پس از انتشار اطلاعات، اندازهگیری نمود - نیکومرام و همکاران، . - 1393 منظور از محتوای اطلاعاتی یک معیار حسابداری، میزان استفاده و فایده آن در فرایند تصمیمگیری فعالان بازار سرمایه میباشد. وجود محتوای اطلاعاتی در اطلاعات منتشر شده توسط واحدهای تجاری منجر به تغییر در رفتار سرمایهگذاران میشود. تغییر رفتار سرمایهگذاران برای انجام سرمایه گذاری در بورس به عنوان واکنش بازار سرمایه مورد بررسی قرار می گیرد. از آنجایی که واکنش بازار سرمایه با واکنش سرمایه گذاران ارتباط دارد، میتوان بیان کرد که ارایه اطلاعات فاقد محتوای اطلاعاتی، توان تاثیر گذاری بر بازار سرمایه را ندارد و موجب تحریک بازار سرمایه نمیشود.
از سوی دیگر، محدودیتهای ذاتی حسابداری، از جمله وجود روشهای متعدد حسابداری و نارساییهای موجود در فرایند برآوردها و همچنین وجود زمینههای مناسب برای دستکاری سود ناشی از تضاد منافع، موجب میشود سود حسابداری و سود واقعی یک واحد تجاری یکسان نباشند. به همین علت پژوهشگران و دستاندرکاران حرفه حسابداری، سود گزارش شده توسط واحدهای تجاری را ارزیابی میکنند. برای ارزیابی این سود از مفهومی به نام کیفیت سود استفاده میشود. کیفیت سود یک مشخصه مهم از سیستم حسابداری است. اطلاعات مالی باکیفیت، سبب افزایش کارایی بازار سرمایه میشود. بنابراین، میتوان گفت سرمایهگذاران و دیگر استفاده کنندگان، به چنین اطلاعاتی علاقهمند هستند. تدوینکنندگان استانداردهای حسابداری نیز تلاش میکنند استانداردها را در جهت افزایش کیفیت سود توسعه دهند - کردستانی و طایفه، . - 1392
در سالهای اخیر، ترکیب و اندازه هیئت مدیره، موضوع پژوهشهای بینالمللی بوده است. بسیاری از محققان استدلال میکنند که هیأت مدیرههای کوچک نسبت به هیأت مدیره بزرگ موثرتر هستند، همچنین از آنجا که هیأت مدیرههای مستقل، کمتر تحت تأثیر مدیران قرار می-گیرند، دارای کیفیت بالاتری میباشد. علاوه بر این، شواهد موجود درباره ارتباط بین نظارت هیأت مدیره و کیفیت حسابداری - به طورخاص درباره مدیریت سود - که مورد بحث قرار گرفته است بیانگر این است که تقلب در صورتهای مالی برای شرکتهایی که در آن نسبت مدیران غیرموظف در هیتأ مدیره نسبتاً بالاست، کمتر میباشد. در نتیجه، ارزیابی کارایی هیأت مدیره میتواند به سرمایهگذاران فعلی و آینده، تحلیلگران و تدوین کنندگان قوانین کمک شایانی کند.
