بخشی از مقاله
چکیده
یکی از مهمترین سازوکارهای نظارتی به منظور افزایش کیفیت اطلاعات ح سابداری، ح سابر سی با کیفیت ا ست. وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقای سه رکن ا سا سی پا سخگویی و ت صمیمگیریهای اقت صادی آگاهانه و از ملزومات بیبدیل توسعه و رشد اقتصادی در بخش خصوصی و دولتی است. علیرغم اهمیت قابلیت مقایسه سود شواهد اندکی از مزایای آن برای کاربران صورتهای مالی وجود دارد. هدف پژوهش حا ضر برر سی تاثیر کیفیت ح سابر سی بر قابلیت مقای سه سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ا ست. جهت محا سبه قابلیت مقای سه سود از مدل فرانکو و همکاران - 2011 - ا ستفاده شده ا ست. برای محا سبه کیفیت ح سابر سی نیز از سه معیار اندازه ح سابر سی، دوره ت صدی و اظهارنظر حسابرس مستقل استفاده گردید. نمونه آماری پژوهش، شامل 80 شرکت است که طی سالهای 1386 تا 1392 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده و فعالیت داشتهاند. نتایج پژوهش حاکی از آن است که حسابرسی با کیفیت، قابلیت مقایسه سود را افزایش می دهد. همچنین نتایج شواهدی فراهم کردند که می توان رابطه بین معیارهای کیفیت حسابرسی و قابلیت مقایسه سود را معنیدار تلقی نمود.
واژگان کلیدی: قابلیت مقایسه سود، اندازه حسابرسی، دوره تصدی حسابرس، اظهار نظر حسابرس
مقدمه
وجود اطلاعات مالی شفاف و قابلاتکا که مح صول یک سی ستم گزار شگری جامع و منا سب ا ست، از ارکان ا صلی ارزیابی وضعیت مالی و عملکرد یک شرکت و تصمیمگیری در مورد مبادله اوراق بهادار منتشره از سوی آن به حساب میآید . در جوامع حرفهای امروز، از دید استفادهکنندگان، اطلاعاتی قابل اتکا تلقی میشوند که یک سازمان مستقل بر فرایند گزارشگری شرکتها و مرکز ثقل این فرآیند، یعنی صورتهای مالی نظارت نماید. نمونهای از اینگونه سازمانهای مستقل، مو س سات ح سابر سی ه ستند کهعمدتاً در واحدهای تجاری، ساختار کنترل داخلی واحد گزار شگر و مح صول نهایی این سیستم کنترل داخلی، یعنی صورتهای مالی را مورد بررسی و نظارت قرار میدهند.
بدیهی است با توجه به جایگاه و نقش موسسات حسابرسی در تصمیمات استفادهکنندگان، استقلال واقعی حسابرس و کیفیت کار موسسات حسابرسی که به عنوان عوامل کلیدی در تهیه گزارشهای حسابرسی قلمداد میشوند، در سرلوحه توجه آنان قرار گرفته است - یگانه و جعفری، . - 1390با توجه به مطالب ذکر شده ، هدف این پژوهش بررسی تاثیر کیفیت حسابرسی بر قابلیت مقایسه سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و سعی می شود به این سوال پاسخ داده شود که آیا کیفیت حسابرسی تاثیری روی قابلیت مقایسه سود این شرکتها دارد یا خیر ؟ و در صورت مثبت بودن پاسخ ، تاثیر رابطه چگونه است,بدین جهت اثر کیفیت کار حسابرسی - اعم از اظهار نظر، تعداد بندهای مشروطی، اندازه حسابرس، دوره تصدی حسابرس در آن شرکت و ... - بر ویژگیهای کیفی اطلاعات صورتهای مالی امری بدیهی مینماید.
چراکه با افزایش کیفیت ح سابر سی قابلیت مقایسه سود این شرکتها به عنوان یک عامل تأثیر گذار در تصمیم گیری سرمایه گذاران می باشد . و مضافا اینکه با اجرای اصل 44 قانون اساسی لزوم حسابرسی با کیفیت صورتهای مالی جهت تصمیم گیری بهتر استفاده کنندگان بررسی و مشخص شود . لذا در این تحقیق سعی شده است تا به بررسی اثر معیارهای کیفیت حسابرسی، بعنوان یکی از عوامل مهم و تأثیرگذار در انتخاب سرمایهگذاران و ت صمیمات ت صمیمگیرندگان، بر قابلیت مقای سه سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شود. که در تحقیقات قبلی معمولا به مدیریت سود پرداخته و خود صورتهای مالی در مجموع مورد توجه قرار گرفته است .
مبانی نظری و پیشینه تحقیق کیفیت حسابرسی
دی آنجلو - 1981 - 1 تعریف متداولی از کیفیت ح سابر سی تحت عنوان ارزیابی بازار ارائه نموده ا ست. ارزیابی بازار در واقع عبارت است از: احتمال اینکه حسابرس معین ، تحریفات با اهمیت در صورتهای مالی و یا سیستم کنترل داخلی صاحبکار را ک شف کند و هم تحریف با اهمیت ک شف شده را گزارش کند. احتمال این که ح سابرس موارد تحریفات با اهمیت را کشف کند، به شایستگی حسابرس و احتمال این که حسابرس موارد تحریفات با اهمیت کشف شده را گزارش کند، با استقلال حسابرس ارتباط دارد.
مهمترین شاخص کمی اندازهگیری کیفیت ح سابر سی، اندازه ح سابرس ا ست که این دو با هم رابطه م ستقیم دارند، به طوری که هر چه اندازه ح سابرس بزرگتر با شد، کیفیت ح سابر سی هم بالاتر خواهد بود .در این پژوهش منظور از اندازه حسابرس، حسن شهرت حسابرس - نام تجاری - است. در نتیجه حسن شهرت حسابرس، اعتبار اطلاعات صورتهای مالی را افزایش داده و در نتیجه کیفیت ح سابر سی بالاتر خواهد بود - تندلو و وان سترای لن - 2008 و - چن و همکاران . - 2005 یکی از شاخصهای کمی اندازهگیری کیفیت ح سابر سی، " میزان مراقبت حرفهای ح سابرس و توانایی نظارت آن " یعنی" دوره ت صدی ح سابرس " ا ست. هر چه دوره ت صدی ح سابرس بی شتر با شد، شناخت او از صاحبکار و تخصص او در آن صنعت خاص افزایش یافته و موجب افزایش کیفیت حسابرسی خواهد شد - مایرز و همکاران2، . - 2003
در این پژوهش اندازه حسابرس و دوره تصدی حسابرس به عنوان شاخصهای کیفیت حسابرسی در نظر گرفته شده است. اظهار نظر حسابرس مستقل به عنوان نتیجه کار حسابرسی، از جمله عوامل تأثیرگذار در تصمیمات سرمایهگذاران و اعتباردهندگان صورتهای مالی حسابرسی شده است. تحقیقات قبلی نشان داده که بازار، واکنش آنی و مقتضی به گزارش حسابرس و اظهارنظر حسابرسی میدهد. همچنین بانکها، موسسات مالی و اعتباردهندگان توجه ویژهای به نوع اظهار نظر ح سابرس در مورد صورتهای مالی شرکتهای متقا ضی تامین مالی دارند. بنابراین نوع گزارش حسابرسی بعنوان معیاری دیگر برای سنجش کیفیت حسابرسی مورد بررسی قرار میگیرد.قابلیت مقایسه سود هیات استانداردهای حسابداری مالی3 عقیده دارد که مزایای اطلاعات حسابداری زمانی افزایش مییابد که مدلی ارائه شود
تا نتایج یک واحد اقتصادی را با واحدی دیگر بتوان مقایسه نمود و قابلیت مقایسه را بدین صورت تعریف مینماید:"ویژگی کیفی از اطلاعات که استفادهکننده را قادر میسازد تا تشابهات و اختلافات بین دو مجموعه از پدیدههای اقتصادی را مشخص نماید - . - FASB,1980 قسمت اول یکنواختی و قسمت بعدی ثبات رویه را بیان میکند.یکنواختی بیان میکند که با موارد مشابه باید برخوردی مشابه داشت.یکنواختی غالباً شرکتها را تشویق میکند تا صورت های مالی خود را با استفاده از رویههای حسابداری، مفاهیم اندازهگیری و طبقه بندی و روشهای افشای یکسان ارائه کنند، حتی از شکل یکسان گزارشگری استفاده نمایند.
هدف باید قابلیت مقایسه باشد نه یکنواختی. هدف اولیه قابلیت مقایسه باید تسهیل پیشبینی و تصمیمگیری مالی توسط اعتبار دهندگان، سرمایهگذاران و سایر ذینفعان باشد. ثبات رویه نیز به این مطلب اشاره دارد که باید رویههای حسابداری یکسان توسط یک شرکت در دورههای مختلف استفاده شود. اگر روشها یا رویههای اندازهگیری مختلفی مورد استفاده قرار گیرد، به سختی میتوان اثر عوامل خارجی مانند تغییر در شرایط اقتصادی فعالیتهای رقبا را ردیابی کرد یا نوسانات ایجاد شده توسط عوامل اقتصادی بیرونی و درونی را از هم تفکیک نمود - هندریکسون، . - 1992پیشینه داخلی و خارجی پژوهش درکشور ما پژوهشهای محدودی در این زمینه انجام شده که به چند مورد از آنها که در ارتباط با کیفیت حسابرسی است اشاره میگردد.
علوی و همکاران - 1388 - به برر سی کیفیت حسابرسی و پیشبینی سود پرداختند. نتایج پژوهش آنها ن شان میدهد، کیفیت حسابرسی که بر اساس اندازه مؤسسات حسابرسی و تخصص صنعتی حسابرس مشخص میشود، با پیشبینی سود رابطه دارد. شواهد موجود بیانگر آن است که شرکتهایی که توسط حسابرسان متخصص در صنعت، حسابرسی شوند دقت پیشبینی سود بیشتر و خطای پیشبینی سود کمتری دارند. همچنین اندازه مؤسسه حسابرسی با خطای پیش بینی سود رابطه معکوس دارد.نونهال و همکاران - 1389 - به بررسی رابطه بین کیفیت حسابرس و قابلیت اتکای اقلام تعهدی پرداختند. نتایج این پژوهش نشان میدهد، شرکتهای حسابرسی شده توسط حسابرس با کیفیت بالاتر در مقایسه با شرکتهای حسابرسی
