بخشی از مقاله
چکیده
هدف این مقاله بررسی تاثیر استفاده از اختیار معاملات بر کیفیت سود و هزینه سهام عادي در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. جامعه آماري این پژوهش شرکت هاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران براي سال هاي 1390 تا 1394 می باشد. در این تحقیق تعداد 108 شرکت، به روش نمونه گیري سیستماتیک حذفی انتخاب می شوند. یافته هاي تحقیق در دو قسمت آمار توصیفی و استنباطی ارائه می شود. نتایج نشان می دهد میان اختیار معامله و کیفیت سود رابطه معناداري وجود ندارد. همچنین میان اختیار معامله و هزینه سرمایه سهام عادي نیز رابطه معناداري مشاهده نشده است.
مقدمه و مبانی نظري
توسعه سرمایه گذاري از یک سو موجب جذب سرمایه هاي مردم و هدایت آن ها به بخش هاي مولد اقتصادي شده و از سوي دیگر، با توجه به جهت گیري سرمایه گذاران - مبتنی بر ریسک و بازده - سرمایه گذاري ها به سمت صنایعی هدایت خواهد شد که از سود بیش تر یا ریسک کم تري برخوردار است و این امر در نهایت سبب تخصیص بهینه منابع خواهد شد. با توجه به تحولاتی که در جهان امروز رخ داده، کشورها، به ویژه کشورهاي در حال توسعه که با تهدیدات عدیده اي روبرو هستند، جهت حل مشکلات اقتصادي خود نیازمند یافتن راه کارهاي مناسبی براي استفاده بهتر از امکانات و ثروت هاي در دسترس خود هستند. در این راستا یکی از راه کارهاي مهم بسط و توسعه سرمایه گذاري است
اختیار عمل مدیران در استفاده از اصول تحقق و تطابق و استفاده از برآورد و پیش بینی از جمله عواملی است که"کیفیت سود " را تحت تأثیر قرار می دهد. از یک طرف به دلیل آگاهی بیش تر آن ها از شرکت، انتظار می رود به گونه اي اطلاعات تهیه و ارایه شود که وضعیت شرکت را به بهترین نحو منعکس کند. از طرف دیگر ممکن است بنا به دلائلی نظیر ابقا در شرکت، دریافت پاداش و سایر عوامل، مدیر خواسته و یا ناخواسته وضعیت شرکت را مطلوب جلوه دهد. بنابراین کیفیت سود شرکت ها تحت تأثیر مبانی گزارش گري و صلاحدید مدیران آن ها قرار می گیرد
کیفیت سود1 یک مشخصه مهم از سیستم حسابداري است. اطلاعات مالی باکیفیت، سبب افزایش کارایی بازار سرمایه می شود. بنابراین می توان گفت سرمایه گذاران و دیگر استفاده کنندگان، به چنین اطلاعاتی علاقه مند هستند. تدوین کنندگان استانداردهاي حسابداري نیز، تلاش می کنند استانداردها را در جهت افزایش کیفیت سود توسعه دهند. در ضمن براي ارزیابی تأثیر تغییر در استانداردهاي حسابداري، حسابرسی و حاکمیت شرکتی و همچنین بررسی ارتباط با هزینه سرمایه، کیفیت سود به موضوعی براي مطالعات متعدد، در کشورهاي گوناگون تبدیل شده است
کیفیت بالاي سود گزارش شده از طریق افزایش شفافیت اطلاعات و کارایی بازار، موجب مطابقت بیشتر سود حسابداري با سود اقتصادي و نشان دهنده مفید بودن اطلاعات سود براي تصمیم گیري استفاده کنندگان است. کیفیت پایین سود، باعث ایجاد ریسک در تخصیص منابع، کاهش رشد اقتصادي از طریق تخصیص نادرست سرمایه ها، انحراف منابع به سوي طرح هاي با بازدهی غیرواقعی و افزایش ریسک اطلاعات می شود. بازده مورد انتظار سرمایه گذاران تحت تأثیر ریسک اطلاعات قرار دارد.
ریسک اطلاعاتی به میزان اطلاعات محرمانه و عدم دقت اطلاعات عمومی گزارش شده بستگی دارد. هر چه میزان اطلاعات محرمانه بیشتر و دقت اطلاعات ارائه شده کمتر باشد، بازده مورد انتظار سرمایه گذاران بالاتر خواهد بود کیفیت سود را می توان به 3 دسته تقسیم کرد:
- پایداري سود، سطوح ارقام تعهدي و سودي که منعکس کننده معاملات اقتصادي مربوط است پایداري سود به معناي تکرارپذیري - استمرار - سود جاري است. هر چه پایداري سود بیش تر باشد، یعنی شرکت توان بیش تري براي حفظ سودهاي جاري دارد و فرض می شود کیفیت سود شرکت بالاتر است
- هزینه سرمایه نیز یکی از مفاهیم اساسی در حوزه ادبیات مالی به شمار می رود. هزینه سرمایه در تصمیمات تامین مالی نقش مهمی ایفا می کند. مدیریت شرکت در راستاي تعین منابع مالی، باید هزینه تامین منابع مالی را مشخص و عوامل موثر بر آن را تعیین نماید. هزینه سرمایه به عنوان معیاري براي ارزیابی عملکرد در مدل ارزش افزوده اقتصادي به شمار می رود.
- هزینه سرمایه داراي کاربردهاي دیگري می باشد و به عنوان معیار پذیرش طرح هاي سرمایه گذاري جدید و نرخ تنزیل براي محاسبه ارزش افزوده بازار به کار گرفته می شود
بنابراین با توجه به مباحث فوق پژوهش حاضر بدنبال پاسخ به این سوال هست که آیا استفاده از اختیار معاملات بر کیفیت سود و هزینه سهام عادي در بورس اوراق بهادار تهران تاثیر دارد؟
مرتبط با موضوع مقاله، پژوهش هایی در داخل و خارج از کشور صورت گرفته است که به شرح زیر می باشد:
نبوي چاشمی و قاسمی چالی - 1395 - ، در تحقیقی به تعیین قیمت اختیار معاملات غیراستاندارد توام با مانع در بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. نتایج تحقیق توصیفگر چگونگی تحقق سود در اختیارخرید با ارزش رو به بالا، بهازاي قیمت هاي بالاتر از قیمت مانع Up و اختیار خرید و اختیار فروش بیارزش رو به بالا، بهازاي قیمتهاي پایینتر از قیمت مانعUp است.
همچنین نتایج توصیفکنندهي تحقق سود در اختیار خرید با ارزش رو به پایین و اختیار فروش بیارزش رو به پایین، بهازاي قیمتهاي قبل از قیمت مانع Down و در اختیار فروش با ارزش رو به پایین بعد از قیمت مانع Down است.
مقدم و همکاران - 1394 - ، در تحقیقی به بررسی تاثیر عدم تقارن اطلاعاتی بر رابطه کیفیت سود و هزینه سهام عادي بورس اوراق بهادار تهران پرداختند. این مطالعه به دنبال بررسی این پرسش است که آیا کیفیت سود بر هزینه سرمایه از طریق عدم تقارن اطلاعاتی موثر است؟ نتایج تحقیق حاکی از این است که به صورت مستقیم کیفیت سود بر هزینه سرمایه سهام عادي به صورت معناداري موثر است. همچنین، رابطه معنادار غیر مستقیمی بین کیفیت سود و هزینه سرمایه سهام عادي وجود دارد که توسط عدم تقارن اطاعاتی تعدیل شده است.
رضایی و همکاران - 1393 - ، در تحقیقی به بررسی اثر روابط سیاسی با دولت بر رابطه بین تمرکز مالکیت با کیفیت گزارشگري مالی و هزینه سهام عادي پرداختند. این پژوهش اثر روابط سیاسی با دولت را بر رابطه بین تمرکز مالکیت با کیفیت گزارشگري مالی و هزینه سهام عادي شرکتهاي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بررسی می کند.
نتایج آزمون فرضیه هاي پژوهش بر مبناي یک نمونه آماري متشکل از 95 شرکت در دوره زمانی 1380 تا 1390، نشان داد در شرکتهایی که ساختار مالکیت متمرکز است، کیفیت سود نیز بالاست؛ حال آنکه در شرکتهاي داراي روابط سیاسی گسترده با دولت که ساختار مالکیت متمرکزي دارند، کیفیت سود پایین است. همچنین در شرکتهایی که ساختار مالکیت متمرکزي دارند، هزینه سهام عادي پایین است، ولی در شرکتهاي داراي روابط سیاسی گسترده با دولت که ساختار مالکیت متمرکزي دارند، هزینه سهام عادي بالا است.
ایزدي نیا و همکاران - 1393 - ، به بررسی تاثیر توانایی مدیریتی بر کیفیت سود در شرکت هاي پذیرفته شده در بورس
اوراق بهادار تهران پرداخته اند.. در پژوهش هاي قبلیعمدتاً بر تاثیر ویژگی هاي یک شرکت خاص بر کیفیت سود تکیه شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر براي نخستین بار بررسی تاثیر توانایی مدیریتی بر کیفیت سود است.
براي بررسی این موضوع دو فرضیه تدوین و نمونه اي از بین شرکت هاي تولیدي پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1387-1381 انتخاب شد. نتایج حاصل از آزمون فرضیه اول نشان می دهد که توانایی مدیریتی بر ارائه صورت هاي مالی - سود و زیان - ، به عنوان یکی از معیارهاي کیفیت سود، تاثیر منفی دارد؛ بدین معنی که مدیران تواناتر، ارائه مجدد صورت هاي مالی کمتري خواهند داشت و در نتیجه کیفیت سود بالاتري دارند. نتایج آزمون فرضیه دوم بیانگر آن است که شواهد کافی در خصوص پذیرش تاثیر توانایی مدیریتی بر پایداري سود به عنوان معیاري از کیفیت سود، وجود ندارد.
