بخشی از مقاله
چکیده
بررسی تأثیر بازده مورد انتظار سهام، محدودیتهای مالی و هزینه سرمایه بر نوسانات پیشبینی سود شرکتها، همیشه برای صاحبان شرکتها و سهامداران ایجاد دغدغهنموده است، چون بعضاً برای جذب و جلب توجه سهامداران و سرمایهگذاران، از این ابزار بیشتر بهعنوان یک حربه استفاده شده است. هدف از انجام این مقاله، بررسی تأثیر بازده مورد انتظار سهام، محدودیت-های مالی و هزینه سرمایه - متغیرهای مستقل - بر نوسانات پیشبینی سود - متغیر وابسته - ، در بین شرکتهای پذیرفتهشده در بورس اوراق بهادار تهران است. برای این منظور از میان جامعه آماری به روش حذف تعداد 163 شرکت در بورس اوراق بهادار تهران در طول دوره زمانی 1388تا 1393 بهعنوان نمونه آماری انتخاب گردید و دادههای آنها مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.
برای دستیابی به هدف مقاله 4 فرضیه تدوین و مورد آزمون قرار گرفت. تکنیک آماری مورد استفاده جهت آزمون فرضیهها، رگرسیون چند متغیره است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل آماری فرضیههای مقاله نشان میدهد که، بین بازده مورد انتظار سهام، محدودیتهای مالی و هزینه سرمایه بر نوسانات پیشبینی سود شرکتها رابطه معنادار وجود دارد. در نهایت هر چهار فرضیه با آزمونهای آماری متعددی نظیر جارک- برا، t، دوربین واتسون و ... مورد آزمون قرار گرفتند، که با ضریب اطمینان بالایی پذیرفته شدند.
واژگان کلیدی: بازده مورد انتظار سهام، محدودیتهای مالی، هزینه سرمایه، نوسانات پیشبینی سود.
-1 مقدمه
بحث محدودیت های مالی یکی از موضوعات مهم و اساسی پیش روی تمام شرکتها میباشد. شیوه متداول برای بررسی رابطه بدین محدودیتهای مالی، ارزش وجه نقد و سرمایهگذاری تفکیک شرکتها به دو گروه شرکتهای با محددودیت مالی و بدون محدودیت مالی است. فارازی و همکاران استدلال میکنند که شرکتهایی که دارای محدودیت مالی شدید هستند در هنگام تصمیمگیریهای سرمایه-گذاری بر جریانات نقدی تأکید بیشتری دارند به عبارتی با افزایش اختلاف بین هزینههای تأمین مالی داخلی و خارجی حساسیت سرمایهگذاری به وجوه نقد داخلی افزایش مییابد. تئوریهایی نیز نگهداری وجه نقد در شرکت و میزان آن را بیان میکنند که این تئوریها عبارتند از تئوری مبادلهای وتئوری سلسله مراتبی. مطابق با تئوری مبادلهای، شرکتها سطح مطلوب نگهداری وجه نقد را بر اساس ایجاد توازن بین منافع و هزینههای نگهداری وجه نقد تعیین میکنند.
سه انگیزه عمده برای نگهداری وجه نقد را میتوان انگیزه معاملاتی، انگیزه سفته بازی و انگیزه احتیاطی نام برد. شرکتها اغلب برای انگیزه های سفته بازی و استفاده از فرصتهای سرمایهگذاری از وجوه نقد نگهداری شده در شرکت استفاده مینمایند. از اهداف انگیزههای احتیاطی نیز میتوان برای مقابله با بحرانها وجلوگیری از مشکلات نقدینگی و کاهش هزینههای تأمین مالی اشاره کرد. بر اساس تئوری سلسله مراتبی نیز بیان میشود که رویههای تأمین مالی از یک رویه سلسله مراتبی تبعیت میکند و منابع داخلی بر منابع خارجی ترجیح داده میشوند - بادآور و درخور،. - 1391
-2 محتوای اطلاعاتی بازده مورد انتظار - سود - سود خالص یکی از اقلام مندرج در صورتهای مالی است که در تصمیمگیری استفادهکنندگان صورتهای مالی تأثیر به سزایی دارد و توجه زیادی را معطوف خود ساخته است. همواره این سوال مطرح بوده است که آیا سود حسابداری توانایی توضیح واقعیتهای اقتصادی را دارد یا خیر؟ تحقیقات تجربی، شواهد قوی در ارتباط با محتوای اطلاعاتی سود حسابداری ارائه نمودهاند. البته کسب این نتایج جای تعجب ندارد و بدیهی است که سود حسابداری بخشی از اطلاعات مورد استفاده سرمایهگذاران در ارزیابی ریسک و بازده باشد. با این حال، به دلیل این که اطلاعات حسابداری را با تصمیمات سرمایهگذاری و از این رو با سودمندی این اطلاعات برای سرمایهگذاران مرتبط میکنند، یافته های حاصله از این تحقیقات مهم هستند. بررسی و تشریح ویژگیهای رفتاری سود، همچنین روابط مفهومی بین سود و متغیرهای مالی ورودی مهمی برای تصمیمات سرمایهگذاری بوده و ابزاری در جهت پیش بینی فراهم میآورد.
-3 نارسایی محتوای اطلاعاتی بازده مورد انتظار - سود -
حسابداری تعهدی متضمن قضاوتهای شخصی متعدد است. در تعیین سود، مشکلات مفهومی و اجرایی متعددی درارتباط با اقلام قابل انتقال به دورههای آتی، تسهیم وتخصیصها و ارزیابیها وجود رویههای گوناگون حسابداری، سود به منظور مقایسه بنگاهها با یکدیگر زیر سوال قرار میگیرد. منتقدان این اتهام را بر سیستم حسابداری وارد میآورند که به جای محتوای اقتصادی رویدادها، محتوای حسابداری آنها را ثبت مینماید . برخی از رویدادهای اقتصادی اصلا در سیستم حسابداری شناسایی نمیشوند. در حالی که رویدادهای دیگری که در اهمیت اقتصادی آنها جای تردید وجود دارد با تمام جزئیات مربوط ثبت میشوند لذا سود اتکای بیشتری بر ساختارهای حسابداری دارد تا بر واقعیات اقتصادی. لیو - 1972 - 1 معتقد است که سود یک مفهوم انتزاعی است در حالی که وجه نقد یک منبع عینی میباشد. وی معتقد است، ادامه حیات بنگاه یکی از اولین ملاحظات بوده و وجه نقد یکی از مهمترین عوامل بقای هر بنگاه را تشکیل می-دهد. فقط بنگاههایی میتوانند به بقای خود ادامه دهند که در عین سودآور بودن بتوانند نیازهای خود را تأمین کنند. درک وضعیت قدرت پرداخت بنگاه یکی ازضروریات میباشد و سود این اطلاعات را به وضوح تأمین نمینماید در حالی که صورت گردش وجوه نقد چنین اطلاعاتی را فراهم میآورد.
-4 محدودیتهای مالی
محدودیت مالی به عنوان حالتی تعریف میشود که یک شرکت توانایی انجام تعهدات خود را نداشته باشد. بر پایه این تعریف، یک شرکت در صورتی که نتواند مقدار وجه نقد کافی جهت رسیدن به نیازها مانند بازپرداخت بدهیها به بستانکاران را تولید کند، محدودیت مالی را تجربه میکند. اطلاعات راجع به جریانهای نقدی شرکت میتواند ابزاری مفید برای پیشبینی محدودیت مالی باشد. بر طبق تعریف آلتمن - 1968 - 1 ورشکستگی زمانی اتفاق میافتد که شرکت قادر به پرداخت بدهیهای خود نیست، بنابراین از ادامه فعالیتهای تجاری باز میماند. در فرهنگ لغت آکسفورد واژه Distress به معنای پریشانی، درد، اندوه، فقدان منابع پولی و تنگدستی آورده شده است. در ادبیات مالی نیز تعاریفی مختلف از محدودیت مالی ارائه شده است. گوردون - 1971 - 2 در یکی از اولین مطالعههای خود بر روی نظریه محدودیت مالی، آن را به عنوان کاهش قدرت سودآوری شرکت تعریف کرده است که احتمال عدم توانایی پرداخت بهره و اصل بدهی را افزایش میدهد. تعیین دلیل یا دلایل دقیق ورشکستگی و مشکلات مالی کاری آسان نیست. در اغلب موارد دلایلی متعدد با هم به پدیده ورشکستگی منجر میشوند.
-5محدودیت مالی- سرمایهگذاری - جریان نقدی
تصمیمات مالی و سرمایهگذاری شرکت میتواند، در غیاب ناسازگاری بازار3، مستقل در نظر گرفته شود. بسیاری از تحقیقات در مورد اطلاعات نامتقارن و ناکاراییهای بازارسرمایه نشان دادند که ناسازگاریهای بازار، تامین وجوه خارجی را بسیار گرانتر از تامین وجوه داخلی میکنند. با توجه به نظر میلر و مودیلیانی، اشخاصی مانند فازاری این بحث را عنوان میکنند که تصمیمات سرمایهگذاری شرکت که تقریباً باعث خروج تمام وجوه داخلی ارزان قیمتشان میشود - و در نتیجه، ضریب پرداخت سود سهمی کمی دارند - دارای حساسیت بیشتری به نوسانات در جریانهای نقدیشان، در مقایسه با شرکتهایی که سود تقسیمی بالایی را پرداخت میکنند، هستند.
نگهداری وجه نقد، فرصتهای سرمایهگذاری یک شرکت را ثابت نگه میدارد، یک کاهش در وجوه داخلی ممکن است باعث کاهش مخارج سرمایه-ای به وسیله شرکتها، با استفاده از کاهش هزینههای اطلاعاتی، شود. آنها گفتند که " اگر مشکلات اطلاعاتی در بازارهای سرمای همنجر به محدودیتهای مالی در سرمایهگذاری شود، آن محدودیتها باید برای شرکتهایی که بیشتر درآمدشان را انباشته میکنند، آشکارترشود. اگر تامین مالی از داخل شرکت و خارج شرکت تقریبا جایگزین مناسبی برای یکدیگر باشند، به هر حال، فعالیتهای نگهداشت باید اندکی سرمایهگذاری به وسیله شرکت را نشان دهند. شرکتها تمایل دارند که به آسانی با استفاده از تامین مالی از خارج از شرکت، در هنگامی که تامین مالی از داخل شرکت دارای نوسان است، برای هموار کردن سمایهگذاری اقدام کنند" - آسکیگلو و همکاران4، . - 2005
گومز - 2002 - 5 بحث میکند که بستانکاران حرفهای، که تنها بر جریانهای نقدی عملیاتی تاکید میکنند، میتوانند در مورد عملکرد شرکت و توانایی آنها در انجام تعهدات اشتباه کنند. جریان نقدی عملیاتی مثبت گزارش شده نمیتواند تضمین کند که شرکت به خوبی عمل میکند. شرکتها اگر جریان نقد عملیاتی خالص برای سرمایهگذاری و نیازهای مالی کافی نباشد، میتوانند دچار مشکلات مالی شوند. گومز - 2002 - پیشنهاد میدهد که تحلیل تمام جنبههای صورت جریان وجوه نقد - تمام طبقات با هم - میتواند برخی سیگنالهای درماندگی مالی را نشان دهد. به علاوه، سندر - 2002 - 6 بیان میدارد که جرریان نقد کل منفی - مثبت - نمیتواند همیشه نشانگر عملکرد مالی بد - خوب - شرکتها باشد. یک شرکت که به خوبی کار میکند معمولاً جریان نقد عملیاتی خالص مثبتی را تولید میکند و از جریان نقد اضافی بای نیازهای مالی و سمایهگذاری استفاده میننماید - برای مثال خرید تجهیزات و دارایی و زمین و پرداخت بدهی - .
بر همین منوال ترکیب جریان نقد عملیاتی مثبت و جریان نقد فعالیتهای تامین مالی و سرمایهگذاری منفی میتواند نشلانگر یک عملکرد مالی خوب باشد. ترکیب جریان نقد عملیاتی مثبت و جریان نقد حاصل از فعالیتهای سرمایه- گذاری منفی - به عنوان مثال خرید دارایی - ، و جریان نقد حاصل از فعالیتهای تامین مالی مثبت - برای مثال استقراض و افزایش سرمایه - همچنین میتواند بیانگر یک شرکت سالم و در حال رشد باشد. شرکت با فراوانی فرصتهای سرمایهگذاری روبرو است ولی دارای محدودیت در زمینه جریان نقد حاصل از عملیات است؛ بنابراین با استفاده از جریان نقد حاصل از فعالیتهای تامین مالی ورودی برای استفاده از فواید فرصتهای سرمایهگذاری استفاده میکند - هاشمی و مقدم، . - 1392
یک شرکت هنگامی نشانههایی از درماندگی مالی را نشان میدهد که نتواند مقدار وجه نقد کافی برای نیازهای خود را تولید کند. هنگامی که شرکتهای دارای درماندگی مالی به کمبود جریان نقد عملیاتی برخورد میکنند، آن شرکتها از جریانهای نقد حاصل از فعالیتهای تامین مالی و سرمایهگذاری برای پوشش این نقصان استفاده میکنند. ترکیب جریان نقد عملیاتی منفی و جریان نقد مثبت تامین مالی و سرمایهگذاری نشاندهنده این است که یک شرکت با درماندگی مالی جدی روبرو شده است. این ترکیب بیان میکند که
