بخشی از مقاله
چکیده
هدف آزمایش حاضر مطالعه اثر سطوح مختلف گیاه شیرتیغ در جیره گاومیشها بر فعالیت جمعیت کامل میکروبی و باکتریهای شکمبهی گاومیش خوزستان بود. جیرههای مورد استفاده شامل دو جیره پایه حاوی مقادیر صفر، 10 و 20 درصد شیرتیغ بود. فراسنجههای تخمیری جیرههای آزمایشی با استفاده از روش تولیدگاز اندازهگیری شد. برای جمعیت کامل میکروارگانیسمهای شکمبه: مقدار PF، تولید توده میکروبی و بازده تولید توده زنده میکروبی تحت تاثیر سطح 20 درصد شیرتیغ کاهش معنیداری داشت .برای باکتریهای شکمبه: مقدارPF در هر دو جیره پایه، در مقایسه با شاهد، با افزودن شیرتیغ کاهش معنیدار یافت
شیرتیغ بر تولید توده میکروبی و بازده آن توسط باکتریهای شکمبه در هر دو جیرهی پایه، تاثیری نداشت. صرف نظر از سطوح شیرتیغ، تفاوت PF، توده میکروبی و بازده تولید توده میکروبی توسط کل میکروارگانیسمها بین دو جیره جو و ذرت معنیدار نبود .
جیرهی بر پایهی جو، PF بالاتری در حضور باکتریها نسبت به جیرهی بر پایهی ذرت نشان داد . - P>0/05 - صرف نظر از نوع جیره پایه، اثر سه سطح شیرتیغ برای کل میکروارگانیسمها و باکتریها بر PF، تولید توده میکروبی و بازده تولید توده میکروبی معنیدار نبود . بنابراین نتایج نشان میدهد که میتوان از شیرتیغ از 10 تا 20 درصد در جیره گاومیش بدون اثرات منفی بر هضم و تخمیر باکتریها استفاده کرد.
مقدمه
جمعیت جهان به سرعت در حال افزایش است، لذا شناسایی منابع خوراکی جدید و ارزان قیمت برای استفاده در تغذیه دام و طیور و تعیین ارزش غذایی همراه با نحوه استفاده از آنها میتواند موضوع پژوهشهای مناسب کاربردی و اقتصادی برای کشور باشد. گیاهان دارویی به گروهی از گیاهان گفته میشود که اندامهای آنها دارای ترکیبهای اثر بخش دارویی است و همچنین به واسطه اثرات درمانی بر انسان و دام در صنعت داروسازی مورد استفاده قرار میگیرند.
گیاهان، ترکیبات ثانویهای از قبیل اسانسهای گیاهی تولید میکنند که میتوان آن را استخراج و تغلیظ کرد. این ترکیبات ممکن است فعالیت ضدمیکروبی علیه گونههای مختلفی از میکروارگانیسمها شامل: باکتریها، تکیاخته، قارچ و ویروسها داشته باشند. در این راستا تحقیقات زیادی در جهت استفاده از خواص ضد میکروبی اسانسها برای دستکاری تخمیرات میکروبی شکمبه انجام شده است و اهدافی همانند بهبود بهرهوری از مواد مغذی و کاهش تاثیر سیستمهای تولیدی دامها بر محیط را دنبال میکنند. بیشتر این مطالعات در شرایط آزمایشگاهی - برونتنی - 1 انجام شده است.
شکمبه به عنوان محل اساسی تخمیر شناخته شده است که قادر به عرضه محصولات نهایی، به ویژه اسیدهای چرب فرار و پروتئین میکروبی، به عنوان منبع اصلی انرژی و پروتئین برای میزبان نشخوارکننده میباشد
میکروارگانیسمهای شکمبه عمدتاً از جمعیت باکتریایی سلولتیک، قارچهای بیهوازی و پروتوزوآها تشکیل شده است که نسبت آنها و درجه اهمیت آنها در هضم الیاف خوراک متفاوت است و بستگی به عوامل متعددی دارد.
گاومیش زمانی که با کاه برنج تیمار شده با اوره و آهک به همراه صفر درصد اوره در کنسانتره، به عنوان منبع علوفهای تغذیه گردید خوراکها را با بازده بیشتر مصرف کرد، تخمیر شکمبهای و جمعیت میکروارگانیسمها بالاتر بود . - 5 - حرکات شکمبه و سرعت تخلیه آن در گاومیش کندتر از گاو است. غلظت میکروارگانیسمهای شکمبه در مایع شکمبه گاومیش بیشتر از گاو است و غذای خورده شده مدت زمان طولانیتر در شکمبه باقی میماند. بنابراین، علوفه به وسیله گاومیش نسبت به گاو بیشتر و بهتر هضم میشود
شیرتیغ از جمله گیاهان دارویی است از تیره کاسنی با نام انگلیسی Milk thistle و با نامهای ماریتیغال، خار علیص، عکوب در فارسی و عربی شناخته میشود. عصاره دانه خشک گیاه دارای 70 تا 80 درصد سیلیمارین است که برای درمان اختلالات کبدی استفاده شده است، همچنین آن را مهارکنندهی سرطان میدانند - 4 - این. گیاه معمولاً در مناطق خشک و آفتابی رشد میکند.
در ایران در مناطق گنبد کاووس، دره هراز، دشت مغان، اهواز - ملاثانی - ، شوش، حمیدیه، رامهرمز، ایذه و کازرون پراکندگی دارد. شیرتیغمعمولاً مورد چرای دامهای اهلی منطقه - گوسفند، بز، شتر، گاومیش و گاوهای بومی و غیره - قرار میگیرد، بنابراین شاید بتوان آن را به عنوان افزودنی در جیرهی نشخوارکنندگان استفاده نمود. بنابراین آزمایش حاضر با هدف مطالعه تاثیر جیرههای حاوی شیرتیغ بر فراسنجههای تولید گاز توسط میکروارگانیسمها و باکتریهای شکمبه گاومیش انجام شد.
مواد و روشها
به منظور مطالعهی اثر استفاده از شیرتیغ در جیرههای پرواری جوانه گاومیش بر فراسنجههای تولید گاز میکرو ارگانیسمها به ویژه جمعیتهای باکتریایی شکمبه آزمایش حاضر انجام گردید.
جیرههای آزمایشی: دو نوع جیرهی پایه استفاده شد، جیرهی پایهی اول شامل دو بخش علوفه و کنسانتره 50 - - 50: بود که بخش علوفه شامل 30 درصد یونجهی خشک و 20 درصد کاه و بخش کنسانترهای شامل دانهی جو، سبوس، پودر ماهی، جوش شیرین، نمک و کربنات کلسیم بود. جیرهی پایهی دوم همانند جیرهی اول بود اما دانهی ذرت جایگزین جو شد. تیمارهای آزمایشی حاوی سطوح مختلف از کل گیاه شیرتیغ بود که به ترتیب مقادیر صفر، 100 و 200 گرم در کیلوگرم - براساس ماده خشک - شیرتیغ به جیرههای پایه اضافه گردید. جیرهها از لحاظ غلظت انرژی و پروتئین تقریباً یکسان بودند.
برای تهیهی مایع شکمبه از گاومیشهای نر با وزن تقریبی 400 کیلوگرم استفاده شد. خوراک روزانه در دو وعده غذایی صبح و بعد از ظهر تغذیه گردید. دام مورد مطالعه با جیرهی استاندارد حاوی علوفه یونجه، کاه گندم، ختن و مخلوط کنسانتره آماده - شامل دانه جو، سبوس گندم، دانه ذرت و مکمل معدنی-ویتامینی - در حد اشتها تغذیه شدند.
تولید گاز نمونههای آزمایشی اندازهگیری شد . - 7 - گاز تولیدی در زمانهای 2، 4، 8 ، 12، 24، 48، 72 و 96 ساعت ثبت گردید و از داده های گاز تجمعی در زمان 24 ساعت برای تعیین ماده آلی واقعا هضم شده، عامل جداکننده - PF - ، تولید توده میکروبی و بازده تولید توده میکروبی استفاده شد :
نتایج و بحث
مقدار ماده آلی هضم شده به ازای هر میلیلیتر گاز تولیدی - PF - ، توده میکروبی و نسبت توده میکروبی تولید شده به ماده آلی هضم شده واقعی - بازده تولید توده زنده میکروبی - توسط کل میکروارگانیسمها و باکتریهای شکمبه گاومیش در جداول 1 تا 3 نشان داده شده است.
کل میکروارگانیسمها: دادههای جدول 1، برای شاخصهای PF، توده میکروبی و بازده تولید توده زنده میکروبی در سطوح مختلف شیرتیغ تفاوت معنیدار را نشان میدهند در هر دو جیره با افزایش سطح شیرتیغ PF، توده میکروبی و بازده تولید توده زنده میکروبی کاهش معنیداری داشت - P<0/05 - به طوری که جیرهی فاقد شیرتیغ بیشترین مقدار را برای این شاخصها نشان داد
