بخشی از مقاله
چکیده
این تحقیق جهت بررسی اثرات سطوح مختلف 150 - و 300 گرم به کیلوگرم ماده خشک جیره پایه - تفاله GGP15 - و - GGP30 و برگ GGL15 - و - GGL30 گیاه شیرینبیان بر تولید گاز به روش آزمایشگاهی - GP24 - ، قابلیت هضم آزمایشگاهی ماده آلی - IVOMD - و انرژی قابل متابولیسم - ME - در گوسفند انجام شد. تولید گاز در زمانهای 2، 4، 6، 8، 12، 16، 24، 36، 48، 72، 96 و 120 ساعت بعد ازانکوباسیون ثبت و مقادیر IVOMD و ME محاسبه گردید. مقدار GP24، IVOMD و ME در جیرههای GGP15، GGP300 و GGL30 کمتر از جیره شاهد بود ولی این مقادیر بین جیره GGL15 و جیره شاهد تفاوتی نداشت.
.1 مقدمه
علوفههای با کیفیت زیاد به دلیل تامین انرژی، پروتئین و مواد معدنی برای تغذیه نشخوارکنندگان مناسب هستند. به هر حال شرایط آب و هوایی خشک و نیمه خشک و کمبود منابع آبی میتواند سبب افزایش هزینههای خوراک دام در برخی کشورها گردد. به همین دلیل استفاده از پسماندهای کشاورزی مانند تفاله و برگ شیرینبیان میتواند از جمله راهکارهای مفید برای کاهش این مشکل باشد.
شیرین بیان یک گیاه لگومینوز چندساله است که در کشورهای ایران، ترکیه، اسپانیا، سوریه، چین و روسیه رشد کرده و از لحاظ جغرافیایی پراکنده میباشد . بیشتر از 300 هکتار از زمینهای استان فارس از گیاه شیرین-بیان پوشیده شده است و تولید تقریبی این گیاه سالانه حدود 6000 تن میباشد. ریشه گیاه شیرینبیان جمعآوری گردیده و در علم پرشکی و داروسازی استفاده میگردد ولی برگهای این گیاه جمعآوری نشده و میتوان از این برگها در زمان کمبود علوفه در جیره نشخوارگنندگان استفاده کرد .
به هر حال این گیاه حاوی ترکیبات ضدمغذی مانند تانن میباشد که استفاده از آن را محدود میکند. خوراکهای حاوی تانن اثرات متفاوتی بر قابلیت هضم و عملکرد دام داشتهاند و این اختلافات میتواند به دلایل نوع تانن، ساختار شیمیایی تانن، شرایط آزمایشات، سازگاری میکروارگانیسمهای شکمبه به این ترکیبات باشد 2 - ،. - 18 در کل با توجه به اینکه اطلاعات موجود کمی در مورد ترکیب شیمیایی تفاله و برگ گیاه شیرینبیان و تاثیر این پسماندها بر پارامترهای شکمبه گوسفند وجود دارد، این تحقیق با هدف ارزیابی پتانسیل تغذیهای تفاله و برگهای این گیاه در شرایط آزمایشگاهی انجام پذیرفت.
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
تاکنون تحقیقات اندکی در مورد استفاده از تفاله و برگ شیرینبیان انجام شده است. در تحقیقی - 21 - نشان داده شد که برگهای شیرینبیان در زمانی که کمیت و کیفیت علوفه محدود است میتواند برای تامین نیازهای علوفه در نشخوارکنندگان استفاده گردد. در مطالعهای دیگر - 11 - نشان داده شد که تولید گاز آزمایشگاهی و پارامترهای تجزیهپذیری رابطه منفی با مقدار تانن موجود در برگهای این گیاه داشتند.
.3 مواد و روشها
.1.3 تهیه تفاله و برگ شیرینبیان
تفاله شیرینبیان از کارخانه شیرین دانه شیراز تهیه گردید و پس از خشک کردن به وسیله آسیاب دارای غربال 1 میلیمتری آسیاب شد. برگها از چندین مکان در استان فارس جمعآوری و در سایه خشک گردید و سپس به وسیله آسیاب دارای غربال 1 میلیمتری آسیاب شد.
.2.3 تخمیر آزمایشگاهی
از سه گوسفند فیستولادار به عنوان دهنده شیرابه شکمبه استفاده گردید. حیوانات با جیرهای حاوی علوفه یونجه، کنجاله سویا، دانه جو، سبوس گندم و مخلوط مکمل ویتامینی معدنی دو بار در روز، ساعت 8 و 17، و دسترسی آزاد به آب و بلوک-های معدنی تغذیه شدند. اثرات پسماندها در سه آزمایش جداگانه تولید گاز بر اساس روش Menke & Stiengass - 19 - انجام شد.
شیرابه شکمبه هر گوسفند قبل از غذای صبح جمعآوری و به آزمایشگاه انتقال داده شد. شیرابه با استفاده از 4 لایه پارچه مخصوص پنیرسازی و تحت گاز CO2 و دمای 39 درجه سلسیوس صاف گردید. مقدار 500 میلیگرم جیره پایه - در چهار تکرار - درون سرنگهای 100 میلیلیتری وزن گردید .
جیرههای آزمایشی شامل:
- جیره پایه حاوی مخلوط علوفه یونجه 600 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، کنجاله سویا 60 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، دانه جو 250 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، سبوس گندم 70 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - و مخلوط مکمل ویتامینی معدنی 20 - گرم به گیلوگرم ماده خشک - ؛
- جیره دارای 15 درصد تفاله شیرینبیان - GGP15 - حاوی مخلوط علوفه یونجه 450 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، تفاله شیرینبیان 150 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، کنجاله سویا 80 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، دانه جو 200 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، سبوس گندم 100 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - و مخلوط مکمل ویتامینی معدنی 20 - گرم به گیلوگرم ماده خشک - ؛
- جیره دارای 30 درصد تفاله شیرینبیان - GGP30 - حاوی مخلوط علوفه یونجه 300 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، تفاله شیرینبیان 300 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، کنجاله سویا 100 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، دانه جو 140 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، سبوس گندم 140 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - و مخلوط مکمل ویتامینی معدنی 20 - گرم به گیلوگرم ماده خشک - ؛
- جیره دارای 15 درصد برگ شیرینبیان - GGL15 - حاوی مخلوط علوفه یونجه 450 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، برگ شیرینبیان 150 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، کنجاله سویا 25 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، دانه جو 265 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، سبوس گندم 90 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - و مخلوط مکمل ویتامینی معدنی 20 - گرم به گیلوگرم ماده خشک - ؛
- جیره دارای 30 درصد برگ شیرینبیان - GGL30 - حاوی مخلوط علوفه یونجه 300 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، برگ شیرینبیان 300 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، کنجاله سویا 10 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، دانه جو 285 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - ، سبوس گندم 80 - گرم به کیلوگرم ماده خشک - و مخلوط مکمل ویتامینی معدنی 20 - گرم به گیلوگرم ماده خشک - بودند.
سرنگها قبل از اضافه کردن 40 میلیلیتر مخلوط بافر در دمای 39 درجه سلسیوس قرار داده شدند. قرائت حجم گاز تولیدی در زمانهای 2، 4، 6، 8، 12، 16، 24، 36، 48، 72، 96 و 120 ساعت بعد از انکوباسیون صورتپذیرفت.
.3.3 محاسبات
قابلیت هضم ماده آلی - IVOMD - و اترژی قابل متابولیسم - ME - با استفاده از حجم گاز حاصل از تخمیر 200 میلیگرم ماده خشک در طول 24 ساعت و روابط زیر محاسبه شد .
.4.3 تجزیه آزمایشگاهی
ابتدا نمونههای تهیه شده از هر ماده خوراکی به وسیله آسیاب دارای غربال 1 میلیمتری آسیاب شده و سپس مقادیر ماده خشک، ماده آلی و خاکستر خام، پروتئین خام و چربی خام بر اساس روشهای - 4 - AOAC اندازهگیری شد. اندازهگیری دیواره سلولی و لیگنین طبق روش Van Soest و همکاران - 23 - ، دیواره سلولی بدون همیسلولز بر اساس - 4 - AOAC انجام شد. کل ترکیبات فنولیک با استفاده از فولینسیوکالتو، تاننهای قابل هیدرولیز با استفاده از رودانین و تانن کل و تانن متراکم طبق روش - 12 - Makkar برآورد گردیدند.
.5.3 تجزیه و تحلیل آماری
به وسیله سه آزمون تولید گاز مجزا و چهار تکرار برای هر نمونه انکوباسیون انجام شد. دادههای حاصل از تخمیر شکمبه برای هر سه آزمون میانگینگیری شد. با استفاده از نرم افزار - 22 - SAS بر اساس مدل آماری ذیل تجریه واریانس دادهها صورت گرفت و میانگینهای به دست آمده با استفاده از آزمون چند دامنهای دانکن مورد مقایسه آماری قرار گرفت.
.4 نتایج و بحث
مقادیر ترکیبات فنولیک تفاله و برگ شیرینبیان و مقادیر اجزاء و ترکیب شیمیایی جیرههای آزمایشی در جدول 1 آورده شده است. تاکنون هیچگونه اطلاعاتی در مورد ترکیبات فنولیک موجود در تفاله شیرینبیان گزارش نشده است و همچنین اطلاعات کمی نیز در مورد این ترکیبات در برگ شیرینبیان وجود دارد. مقدار تانن متراکم در برگ شیرینبیان در این تحقیق 18 گرم به گیلوگرم ماده خشک برآورد گردید و کمتر از مطالعات انجام شده دیگر میباشد 5 - ،. - 11 تفاوت در مقدار تانن متراکم در بین تحقیقات انجام شده احتمالاً به دلیل مراحل رشد و روش برداشت - 16 - ، شرایط خشک کردن - 14 - ، گونه گیاه - 15 - و شرایط محیطی - 8 - میباشد.
اطلاعات محدودی در مورد استفاده از تفاله و برگ شیرینبیان بر تولید گاز و تخمیر شکمبه وجود دارد. مقادیر پارامترهای تخمیر در جدول 2 نشان داده شده است. ترکیبات فنولیک هضم مواد مغذی را مهار میکنند
