بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور بررسی اثرات تغذیه تفاله طارونه بر فراسنجههای شکمبه از 4 راس گوسفند نر کرمانی با میانگین وزنی 36 3 کیلوگرم در قالب طرح چرخشی استفاده شد. جیرههای آزمایشی شامل: - 1 جیره شاهد - بدون تفاله طارونه - ، - 2 جیره دارای 7 درصدتفاله طارونه، - 3 جیره دارای 14 درصد تفاله طارونه و - 4 جیره دارای 21 درصد تفاله طارونه بود. آزمایش در 4 دوره 21 روزهانجام شد. میانگین کل pH مایع شکمبه و غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه گوسفندان تغییر نکرد. با توجه به این نتایج،افزایش سطح تفاله طارونه در جیره اثر منفی بر فراسنجههای شکمبه نداشت و میتوان تا سطح 14درصد تفاله طارونه را در تغذیه دام استفاده کرد.
کلمات کلیدی: تفاله طارونه، نیتروژن آمونیاکی شکمبه، pH شکمبه، گوسفند کرمانی، علوفه.
مقدمه
روند افزایش هندسی جمعیت، مشکلات فراوانی را در راستای تامین غذا و بحث امنیت غذایی بهوجود آورده است. دام، گوشت و فرآوردههای آن از دیر باز بهعنوان اصلیترین و بهترین ماده غذایی و منبع تامین کننده پروتیین حیوانی احتیاجات انسانی مطرح بوده است. جهت تامین خوراک انسان بهویژه از منابع حیوانی، علاوه بر بالابردن بازده رشد دام و تولیدات دامی، جمعیت دام نیز رشد چشمگیری پیدا کرده است. در این میان تغذیه دام از اهمیت ویژهای برخوردار است، زیرا اولا بیش از 60 درصد هزینه تولید را هزینه غذا تشکیل میدهد و ثانیا کیفیت غذا تاثیر مهمی بر میزان تولید دارد . - Shokrani et al., 2008 -
پسماندهای کشاورزی بهواسطه پتانسیل بالای خود ارزش تبدیل به مواد خوراکی برای تغذیه دام را دارند و بدین منظور پسماندها عملآوری شده و یا بهطور مستقیم جهت تغذیه دام استفاده می شوند . - Shokrani et al., 2008 - اهمیت محصولات فرعی کشاورزی، که طی برداشت یا فرآوری محصولات باغی یا زراعی بهدست میآیند، در تغذیه حیوانات از دو جنبهی کاهش مصرف غلات قابل مصرف توسط انسان و دیگری کاهش هزینههای از بین بردن پسماندهای محصولات کشاورزی میباشد - Grasser . - et al., 1995 یکی از مهمترین محصولات باغی جنوب کشور، خرما است. درخت خرما دارای محصولات اصلی و جانبی میباشد. محصول اصلی درخت خرما همان میوه خرما میباشد. از محصولات جانبی آن برگ، غلاف، خوشه، تنه، الیاف و هسته را میتوان نام برد. نخل خرما گیاهی است چند ساله و دوپایه، یعنی گلهای نر و ماده روی پایههای جداگانهای قرار دارند.
گلآذین ماده و نر خرما در غلافهای بزرگی به طول 25-100 سانتیمتر به نام اسپات - چمچه، گریبانه یا طارونه - قرار دارند. طارونهها پوششهای چوبی محکمی هستند که گلهای نر و ماده را تا زمان شکوفایی درون خود حفظ میکنند. طارونهها درابتدا سبز رنگ بوده و سپس به رنگ قهوهای در میآیند. با شکافتن طارونه، خوشه گل که سنبله مرکب است آشکار میشود. - Hashem poor et al., 1999 - طارونه خرما دارای ترکیباتی است که از نظر شیمیایی از پروتیینها، چربیها، قند به صورت احیاو غیر احیا، ترکیبات آلی از خانواده کافور، 1و2 دی متوکسیل 4 متیل بنزن، خاکستر چوب، نم یا رطوبت، استرولهای گیاهی وسه نوع کومارین تشکیل شده است . - Baraem et al., 2006 - تفاله طارونه دارای 7/61 درصد پروتیین خام، 78/76 درصد NDF،60/52 درصد ADF، فاقد چربی و 3/62 درصد خاکستر میباشد. هدف این مطالعه بررسی تاثیر تغذیه تفاله طارونه بر pH ونیتروژن مایع شکمبه در گوسفندان نژاد کرمانی بود.
مواد و روشها
حدود 100 کیلوگرم تفاله طارونه از شهرستان بافت و از کارخانه چشمه سبز گوغر جمعآوری و به دانشگاه شهید باهنر منتقل شد. تفالهها با دستگاه چاپر خرد و با سطوح 0، 7، 14و 21 درصد در جیرهها مورد استفاده قرار گرفتند. جیرههای آزمایشی شامل: - 1 جیره شاهد - بدون تفاله طارونه - ، - 2 جیره دارای 7 درصد تفاله طارونه - 3 جیره دارای 14 درصد تفاله طارونه - 4 جیره دارای 21 درصد تفاله طارونه بود. اجزا و ترکیب جیرهها در جدول 1 آورده شده است. از 4 راس گوسفند نر کرمانی با میانگین وزنی 36 3 کیلو گرم در قالب طرح چرخشی در 4 دوره 21 روزه استفاده شد. نمونهگیری از مایع شکمبه در روز پنجم هردوره و در زمانهای پیش از مصرف خوراک - صفر - و در 3، 6 و 9 ساعت پس از مصرف خوراک با استفاده از لوله معدی متصلبه دستگاه ساکشن صورت گرفت. بلافاصله پس از نمونهگیری pH مایع شکمبه بهوسیله pH متر دیجیتالی - مارک Elmetron مدل - CP 103 اندازهگیری شد. دادههای حاصل با رویه GLM نرم افزار آماری - 2005 - SAS تجزیه آماری شدند و برای مقایسه دادهها از آزمون توکی استفاده شد.
نتایج و بحث
نتایج حاصل از آنالیز pH مایع شکمبه گوسفندان تغذیه شده با جیرههای آزمایشی در جدول 2 آورده شده است. استفاده از تفاله طارونه در جیرههای آزمایشی بر pH مایع شکمبه حیوانات بیتاثیر بود. وجود فیبر کافی، یکسان بودن نسبت کنسانتره به علوفه،یکسان بودن الیاف نامحلول در شوینده خنثی و الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و شاید شباهت زیاد کنسانترهها در جیرههای آزمایشی سبب عدم اختلاف معنیدار در pH مایع شکمبه شده است. با توجه به این که تفاله طارونه فیبر بالایی دارد، در نتیجه با افزایش تحریک نشخوار، بزاق بیشتری ترشح شده است که احتمالا منجر به افزایش pH شکمبه میشود. وجود فیبر در جیره، میزان مصرف غذا، میزان نشخوار، میزان pH شکمبه و هضم را در حد مطلوب نگه میدارد . - Beauchemin et al; 2005 -
در تحقیقی Valizadeh et al - 2015 - با جایگزینی سطوح مختلف کاه گندم با برگ خرما بیان کردند میزان pH شکمبه برههای تغذیه شده با جیره های متفاوت معنیدار نبود که با نتایج این تحقیق همخوانی دارد.
نتایج مربوط به غلظت نیتروژن آمونیاکی در جدول 3 آورده شده است. تجزیه دادهها نشان داد که غلظت میانگین کل نیتروژن آمونیاکی در ساعات مختلف پس از خوراکدهی تحت تاثیر جیرههای آزمایشی قرار نگرفت، که میتواند ناشی از مصرف ماده خشک یکسان، درصد پروتیین یکسان جیرهها و درصد تجزیهپذیری پروتیین یکسان جیرهها باشد.
در تحقیقی Valizadeh et al., - 2015 - با جایگزینی سطوح مختلف کاه گندم با برگ خرما بیان کردند میزان نیتروژن آمونیاکی در بین جیرهها معنیدار نبود، اما مشاهده شد با افزایش میزان برگ خرما در جیره، از میزان نیتروژن آمونیاکی کاسته شد که میتواند نشانهای از استفاده بهتر از نیتروژن وارد شده به شکمبه باشد. تغذیه محصولات جانبی کشاورزی مثل برگ خرما به حیوانات سبب کاهش نیتروژن آمونیاکیو pH بالاتر نسبت به علوفه مرغوب شده است - . - Mahgoub et al., 2008 در تحقیقی - Danesh Mesgaran et al., - 2008گزارش کردند که هرچه مصرف خوراک بیشتر شود قطعا آمونیاک بیشتری تولید میشود، زیرا میزان پروتیین که وارد شکمبه میشود بیشتر است که با نتایج این تحقیق همخوانی ندارد.
