بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش به منظور تاثیر برهمکنش مقادیر مختلف کود نیتروژن و علفکش بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های تصادفی با سه تکرار اجرا شد. چهار مقدار نیتروژن 50 - ، 100، 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار - از منبع اوره بعنوان فاکتور اول و تیمار علفکش ها شامل آپیروس، اختلاط تاپیک+ گرانستار، اختلاط تاپیک+ دوپلوسان سوپر به همراه کرت شاهد بدون کنترل بعنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شد. اثر برهمکنش نیتروژن و علف کش بر عملکرد دانه گندم معنی دار بود. مصرف آپیروس در مقایسه با سایر علفکش ها دارای بیشترین عملکرد دانه گندم و در تمامی سطوح نیتروژن، کارایی نسبتا یکسانی داشت.
مقدمه
افزایش توان رقابت گیاه زراعی بخش مهمی از مدیریت های تلفیقی علف های هرز است. در این زمینه، شناخت واکنش علف های هرز به سطوح حاصلخیزی خاک برای گسترش روش های کوددهی، به عنوان اجزای برنامه های مدیریت تلفیقی، ضروری است . - 2 - از آنجا که گیاهان زراعی و هرز نیازمندی هاینسبتاً یکسانی دارند، حاصلخیزی خاک بر رقابت میان آنها اثر می گذارد.
تغییرات سطوح مختلف نیتروژن خاک می تواند برهمکنش رقابت گیاه زراعی- علف هرز را تحت تاثیر قرار دهد. اگر چه، مصرف علف کش ها همانند کودهای نیتروژن دار جهت دستیابی به عملکرد اقتصادی بهینه گیاهان زراعی ضروری است، اما این ترکیبات آلوده کننده های اکوسیستم های زراعی نیز محسوب می شوند. در سالهای اخیر علف کشی از گروه سولفونیل اوره به نام سولفوسولفورون و نام تجاری آپیروس برای کنترل علفهای هرز نازک برگ و پهن برگ مزارع گندم عرضه گردیده است و طبق گزارش های موجود در برخی شرایط کنترل به نسبت قابل قبولی داشته است
تحقیقات نشان می دهند که علف کش ها با ناحیه اثر متفاوت دارای اثرات مختلفی بر کنترل علف های هرز در سطوح نیتروژن هستند. از آنجاکه ارزیابی اثرات تلفیقی مصرف علف کش و روش های زراعی نظیر مصرف کود نیتروژن می تواند به عنوان جزیی از نظام های پایدار کشاورزی به شمار آید، این پژوهش با هدف بررسی اثر برخی علف کش ها با محل اثر متفاوت و مقادیر کود نیتروژن بر کنترل علف های هرز و عملکرد گندم، اجرا گردید.
مواد و روش ها
این آزمایش در شهرستان اندیمشک از توابع استان خوزستان، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و سه تکرار اجرا شد. فاکتور اول در این آزمایش چهار سطح نیتروژن شامل 50، 150،100 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره بودند. تیمارهای علف کش شامل تاپیک + گرانستار 1/2 - لیتر20+ گرم در هکتار - ، تاپیک+ دوپلوسان سوپر 1+ 1/2 - لیتر در هکتار - ، آپیروس 25 - گرم در هکتار - و شاهد بدون مصرف علف کش به عنوان فاکتور دوم در نظر گرفته شدند.
در این آزمایش از سمپاش نوع پشتی کتابی با نازل بادبزنی استفاده شد. عملیات سمپاشی با حجم حامل 300 لیتر آب در هکتار، متناسب با سطح هر کرت و با فشار 2/5 بار صورت گرفت. برای مطالعه صفات مربوط به علف های هرز، از کوادرات فلزی به ابعاد ×0/5 0/5 متری استفاده شد. در هنگام نمونه برداری تعداد علف های هرز شامل باریک برگ ها و پهن برگ ها شمارش شد و سپس در آون خشک گردید و وزن خشک آن ها به وسیله ترازوی با دقت یک دهم محاسبه گردید. به منظور محاسبه راندمان کنترل علف های هرز، رابطه زیر مورد استفاده قرار گرفت:
در رابطه - - 1، WCE1 راندمان کنترل علف های هرز - درصد کاهش تعداد یا زیست توده علف هرز - ، A تراکم یا زیست توده علف های هرز در کرت شاهد بدون کنترل و B تعداد یا زیست توده علف های هرز در کرت های تیمار شده بودند. به منظور تعیین میزان عملکرد دانه گندم و اجزای آن، برداشت در مرحله رسیدگی نهایی و پس از حذف نیم متر از ابتدا و انتهای هر کرت از خطوط سوم و چهارم در سطحی معادل 1/2 متر مربع انجام گرفت.
نتایج و بحث
کنترل علف های هرز
تفاوت علف های هرز پهن برگ در مقادیر مختلف نیتروژن معنی دار نبود. در میان تیمارهای علف کش، آپیروس و اختلاط تاپیک+دوپلوسان سوپر به ترتیب بیشترین و کمترین کارایی کنترل علف های هرز نازک برگ را به خود اختصاص دادند. تفاوت اختلاط تاپیک و گرانستار در کنترل علفهای نازک برگ با علفکش آپیروس معنی دار نبود.
مرادی تلاوت و همکاران - 2 - نتیجه گرفتند که علفکش تاپیک، علف هرز نازک برگ یولاف وحشی را به طور معنی دار کنترل نمود. تفاوت علفکش های آپیروس و اختلاط تاپیک+دوپلوسان سوپر در کنترل علف های هرز پهن برگ معنی دار نبود. کمترین کارایی کنترل علف های هرز پهن برگ به اختلاط تاپیک و گرانستار تعلق داشت. بطور کلی، بیشترین کارایی کنترل علف های هرز نازک و پهن برگ در علف کش آپیروس مشاهده شد که با دو علف کش دیگر تفاوت معنی داری داشت.
افزایش میزان نیتروژن منجر به کاهش کارایی کنترل علف های هرز شد - جدول. - 1 به نظر می رسد دلیل این واکنش، افزایش تراکم و بیوماس علف های هرز در سطوح بالای نیتروژن بود. بیشترین و کمترین میانگین کنترل علف کشها به ترتیب در مقادیر کود 50 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد. کتکارت و استونتون - 1 - با بررسی اثر برخی علفکشها بر کنترل علفهای هرز نازک و پهن برگ نتیجه گرفتند که واکنش علفهای هرز به نوع علفکش در سطوح مختلف نیتروژن متفاوت است.
بررسی روند تغییرات کارایی کنترل علفهای هرز در تیمارهای علفکش و سطوح نیتروژن نشان داد که علفکش آپیروس از کارایی بالاتری در سطوح مختلف نیتروژن برخوردار بود در حالی که دو تیمار علکفش دیگر، از شیب تغییرات کاهش کارایی کنترل بیشتری در سطوح بالاتر نیتروژن برخوردار بودند.
جدول-1 کارایی کنترل علف کش ها در مقادیر مختلف کود نیتروژن
عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم
افزایش میزان نیتروژن تا 200 کیلوگرم در هکتار موجب افزایش عملکرد دانه گندم شد اما تفاوت این تیمار با 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار معنی دار نبود - جدول. - 2 عملکرد بیشتر در دو تیمار 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن به دلیل افزایش تعداد سنبله بارور و تعداد دانه در هر سنبله بود.
جدول-2 مقایسه میانگین های عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم در تیمارهای مورد مطالعه
