بخشی از مقاله
چکیده
حضور علفهاي هرز در کنار گیاهان زراعی ضرورت دقت بیشتر در انتخاب عملیات زراعی را به همراه دارد. به منظور تعیین مقدار کود نیتروژن مورد نیاز براي رسیدن به حداکثر عملکرد گندم زمستانه در حضور علفهاي هرز آزمایشی در سال زراعی 1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزي دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. تیمارهاي مورد آزمایش مقادیر مختلف کود نیتروژن 0] (شاهد)، 150 و 300 کیلوگرم در هکتار[ و طول دوره حضور علفهاي هرز ]حضور علفهاي هرز در تمام طول فصل رشد (T150)، حضور تا 50 روز پس از شروع رشد بهاره (T50) و کنترل کامل علفهاي هرز [(T0) بودند. طرح مورد استفاده طرح اسپلیتپلات در قالب بلوكهاي کامل تصادفی با 3 تکرار بود. تجزیه آماري دادههاي آزمایش نشان داد که کاربرد کود نیتروژن تاثیر معنیداري بر عملکرد و اجزاي عملکرد گندم نداشت اما طول دوره حضور علفهاي هرز بر عملکرد و تعداد سنبله در واحد سطح تاثیر معنیداري داشت. اگر چه اثرات متقابل کود نیتروژن و دوره حضور علفهاي هرز تاثیر معنیداري بر عملکرد و اجزاي آن نداشت، ولی مقایسه میانگینها نشان داد که بینتیمارها از نظر تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله و عملکرد در سطح احتمال %5 تفاوت معنی داري وجود داشت. نتایج آزمایش نشان داد که در شرایط کنترل کامل علفهاي هرز با افزایش مقدار کود نیتروژن عملکرد و اجزاي عملکرد گندم افزایش یافت ولی در حضور علفهاي هرز با کاربرد 300 کیلوگرم نیتروژن در هکتار تعداد سنبله در واحد سطح، تعداد دانه در سنبله و عملکرد گندم شدیدا کاهش یافت.
واژههاي کلیدي: دوره حضور علفهاي هرز، نیتروژن، گندم.
مقدمه
رقابت علفهاي هرز با گیاهان زراعی در اکوسیستمهاي کشاورزي یکی از تنشهاي بیولوژیکی مهم به شمار میرود که موجب کاهش شدید عملکرد میگردد و کنترل آنها میتواند تاثیر زیادي در افزایش تولید گیاه زراعی داشته باشد. آزمایشات انجام شده نشان داده است که عملیات زراعی توانایی رقابتی گیاهان زراعی و علفهاي هرز را در اکوسیتمهاي کشاورزي تغییر میدهند که در نتیجه آن تاثیر منفی
سومین همایش علوم علفهايهرز ایران، بهمنماه 305 1388
علفهاي هرز بر روي گیاهان زراعی کاهش مییابد. نیتروژن یکی از مهمترین عناصر غذایی است که علاوه بر افزایش محصول گیاه زراعی میتواند جوانهزنی و استقرار علفهاي هرز را نیز تحت تاثیر قرار دهد .(3) در مورد تاثیر کاربرد عناصر غذایی بهویژه نیتروژن بر ساختار علفهاي هرز (تراکم، وزن خشک و ...) نتایج متفاوتی گزارش شده است. علفهاي هرز مقدار عناصر غذایی قابل دسترس گیاه زراعی را کاهش میدهند و شرایط رشد بسیاري از گونه هاي علفهرز با افزایش مقدار عناصر غذایی خاك افزایش مییابد که این امر توانایی رقابتی گیاهان زراعی با علفهاي هرز را کاهش میدهد. اما با کاربرد متناسب عناصر غذایی میتوان شرایط مطلوبی را براي رشد گیاه زراعی فراهم نمود و رشد و نمو علفهاي هرز را تحت فشار قرار داد. .(2)
نتایج آزمایش محققان نشان داده است که افزایش طول دوره حضور علفهاي هرز موجب تاثیر بیشتر علفهاي هرز بر عملکرد گیاه زراعی میگردد. محبوب و همکاران (4) نیز نشان دادند که با افزایش طول دوره حضور علفهاي هرز عملکرد و اجزاي عملکرد گندم کاهش یافت. هدف از انجام این پژوهش نیز بررسی تاثیر مقادیر مختلف کود نیتروژن و طول دوره حضور علفهاي هرز بر عملکرد و اجزاي عملکرد گندم میباشد.
مواد و روشها
بهمنظور بررسی تاثیر نیتروژن و طول دوره حضور علفهاي هرز بر عملکرد و اجزاي عملکرد گندم، آزمایشی در سال زراعی 88-87 در مزرعه تحقیقاتی بابلان دانشکده کشاورزي دانشگاه محقق اردبیلی انجام شد. تیمارهاي مورد آزمایش مقادیر مختلف کود نیتروژن 0) (شاهد)، 150 و 300 کیلوگرم در هکتار) و طول دوره حضور علفهاي هرز ]حضور در تمام طول فصل رشد (T150)، حضور تا 50 روز پس از شروع رشد بهاره (T50) و کنترل کامل علفهاي هرز [(T0) بودند. طرح مورد استفاده طرح اسپلیتپلات در قالب بلوكهاي کامل تصادفی با 3 تکرار بود.
محصول سال قبل کلزا بود که بقایاي آن قبل از کاشت توسط گاوآهن برگردان شخم زده شد. 200 کیلوگرم در هکتار بذر ضدعفونی شده گندم رقم سايسونز در تاریخ 26 مهرماه بهصورت دستی کشت گردید. همزمان با عملیات کاشت 200 کیلوگرم در هکتار کود فسفر نیز بکاربرده شد. پس از کاشت یکسوم کود نیتروژن مورد نیاز در کرتهاي مورد نظر بکار برده شد و بلافاصله مزرعه آبیاري گردید. سایر آبیاريها نیز با توجه به نیاز گیاه در طی فصل رشد صورت گرفت. دوسوم باقیمانده کود نیتروژن مورد نیاز در مرحله به ساقهرفتن گندم مورد استفاده قرار گرفت.
پس از رسیدن گندم در مرداد ماه، به منظور تعیین عملکرد و اجزاي عملکرد گندم بوتههاي گندم موجود از سطح 0/5 متر مربع میانی هر کرت برداشت شده و به آزمایشگاه منتقل گردیدند. سپس صفات مربوط به عملکرد و اجزاي عملکرد شامل تعداد خوشهها، تعداد دانه در هر خوشه و وزن هزاردانه تعیین گردید.
قبل از انجام تجزیههاي آماري جهت همگنی دادهها در موارد لازم از تبدیل جذري x استفاده شد. تجزیه آماري دادهها با استفاده از نرم افزار MSTATC انجام گرفت و میانگینها توسط آزمون چند دامنهاي دانکن در سطح احتمال 5 درصد مقایسه گردیدند.
نتایج و بحث
تجزیه آماري دادههاي آزمایش نشان داد که کاربرد کود نیتروژن تاثیر معنیداري بر عملکرد و اجزاي عملکرد گندم نداشت اما طول دوره حضور علفهاي هرز بر عملکرد و تعداد سنبله در واحد سطح تاثیر معنیداري داشت (جدول .(1 با افزایش طول دوره حضور علفهاي هرز تعداد سنبله و عملکرد دانه گندم کاهش یافت (جدول 2 و .(3 تعداد سنبله در واحد سطح در تیمار کنترل کامل علفهاي هرز در طول فصل رشد 602 سنبله در مترمربع بود که با تیمار حضور علفهاي هرز براي مدت 50 روز تفاوت معنیداري نداشت. در شرایط حضور کامل علفهاي هرز در مقایسه با عدم حضور علفهاي هرز و یا حضور علفهاي هرز براي مدت 50 روز تعداد سنبله در واحد سطح به ترتیب 36 و 34 درصد کاهش یافت. این دادهها دادههاي محبوب و همکاران (4) را تایید مینماید.
