بخشی از مقاله
مقدمه
انتخاب بستر کشت مهمترین تصمیم در محصولات کشت شده به روش هیدروپونیک است. بستر کشت باید ترکیبی از نیازهاي فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی به همراه نیازهاي اولیه تولید گیاه براي رشد بهتر را دارا باشد Landis - و همکاران، . - 1990 خاك و آب دو منبع حیاتی براي کشت و پرورش گیاهان می باشند که امروزه با توجه به محدودیت منابع آبی و پایین آمدن کیفیت خاکها، تولید و فراهم آوردن غذا براي جهان گرسنه مستلزم استفاده از روشهاي جایگزین تولید و پرورش گیاهان می باشد.
از روشهاي جایگزین، استفاده از کشت هاي گلخانه اي و تولید به روش هیدروپونیک می باشد. بنابراین مدیریت مناسب بستر کشت گیاهان باعث تولید گیاهانی با کیفیت مناسب خواهد شد. ریحان گیاه دارویی و از سبزیجات مفید و عامه پسند می باشد که در تمام دنیا کشت می گردد. از این گیاه در طب و صنعت استفاده فراوان می شود لذا بررسی عوامل زراعی تاثیر گذار بر عملکرد کیفی و کمی این گیاه ضروري می باشد.
با توجه به اهمیت گیاه دارویی ریحان در درمان بیماري هاي ریه، سینه، اثر اشتها آور، ضد انگل، تب بر، افزایش دهنده خلط، گیاه ضد نفخ، موثر در درمان گوش درد، درمان بیماریهاي پوستی، درمان آسم، ضد تشنج، ضد سر درد، سرگیجه، دل پیچه، ضد سرفه، سیاه زخم، آنژین، موثر بوده و کاهش دهنده قند خون، ضد سرماخوردگی، یبوست، اسهال خونی، است ودر درمان سرطان و ضعف اعصاب مفید می باشد - امید بیگی، . - 1379 بسترهاي آلی، معدنی و مخلوط آنها تاثیر متفاوتی طی دوره هاي رشد ریحان نشان داد. هدف از این تحقیق انتخاب بستر کشت مناسب رشد ریحان میباشد.
مواد و روشها
برخی از پارامترهاي رشد گیاه دارویی ریحان در بسترهاي مختلف به صورت کشت هیدروپونیک برون گلخانه اي مورد مطالعه قرار گرفت. بسترهاي رشد شامل: پرلیت خیلی درشت VC-P - ، %100 حجمی در محدوده 2- 3 میلی متر - ، مخلوط پرلیت خیلی درشت - VC-P - و کوکوپیت 25:75 - - Co - ، حجمی به حجمی - ، مخلوط پرلیت خیلی درشت - VC-P - و کوکوپیت 50:50 - - Co - ، حجمی به حجمی - و کوکوپیت %100 Co - حجمی - .
آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تیمار در سه تکرار طراحی شد. تخلخل کل، تخلخل تهویه اي و ظرفیت نگهداشت آب در تیمارهاي مورد مطالعه تعیین شد. بذور ریحان در گلدانهاي شش کیلویی کشت شدند. محلول غذایی با استفاده از آب با شوري 0/28 - EC - دسی زیمنس و 7/37 pH تهیه شد. شوري و pH به ترتیب در محدوده هاي 1/5- 2/5 دسی زیمنس بر متر و 5/5-6 حفظ شد.
نتایج و بحث ویژگی هاي فیزیکی بسترهاي رشد
بسترهاي آلی و معدنی در کشت بدون خاك می تواند تفاوت قابل ملاحظه اي در خواص فیزیکی آنها ایجاد کند. این خواص فیزیکی مقدار هوا و آب قابل دسترس بستر را تحت تاثیر قرار می دهد. به طور متوسط، 10 تا 30٪ حجم بستر باید متشکل از هوا و 45 تا 65٪ باید آب باشد Altland - ، . - 2006 ویژگی هاي فیزیکی بسترهاي مورد استفاده براي رشد گیاه ریحان در جدول 1 نشان داده شده است.
جدول -1 ویژگی هاي فیزیکی بسترهاي مورد استفاده
نتایج حاصل از ANOVA حاکی از آنست که بسترهاي آلی ، معدنی و مخلوط آنها در ارتفاع بوته، وزن تر و سطح برگ ریحان تفاوت معنی دار - P≤0/001 - نشان داد. آزمون چند دامنه اي دانکن نشان داد که ارتفاع، وزن تر و سطح برگ در بسترهاي معدنی تفاوت معنی داري نسبت به بسترهاي آلی و مخلوط آنها دارد. بیشترین ارتفاع بوته 25 - سانتیمتر - ، بیشترین وزن تر 74 - گرم - و بیشترین سطح برگ 69334 - میلیمتر مربع - در مخلوط پرلیت و کوکوپیت - 50:50 - و کمترین ارتفاع بوته 16 - سانتیمتر - ، کمترین وزن تر 39 - گرم - و کمترین سطح برگ 35394 - میلیمتر مربع - در پرلیت %100 بدست آمد. مواد آلی تجزیه نشده باعث ایجاد رقابت بین میکروارگانیسم ها و ریشه براي فراهمی نیتروژن میشود. این رقابت براي نیتروژن میتواند منجر به کمبود نیتروژن و رشد ضعیف گیاه شود
شکل -1 مقایسه بسترهاي حاوي پرلیت - %100 - ، کوکوپیت - %100 - ، مخلوط پرلیت و کوکوپیت 25:75 - ، حجمی/حجمی - ، مخلوط پرلیت و کوکوپیت 50:50 - ، حجمی/حجمی - .
