بخشی از مقاله
چکیده
از جمله دغدغههای بشر امروز حفظ محیط زیست و به دنبال آن سلامت انسان است. استفاده کمتر از کودهای شیمیایی با کاربرد ضایعات آلی در بسترهای کشت گیاهان زینتی فضای سبز میتواند گامی مؤثر در جهت داشتن طبیعتی سالم باشد، به همین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه آزمایشی واقع در روستای لاکان از توابع رشت مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی از ترکیبات متفاوتی ازکمپوستها به همراه خاک باغچه به عنوان بستر برای پرورش گیاه میناچمنی - Bellis perennis L. - ، استفاده شد.
این کمپوستها شامل کمپوست زباله شهری، کمپوست ضایعات چای و کمپوست آزولا بود. این تحقیق با 15 تیمار بستر کشت در 3 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد بیشترین طول برگ 8/68 - سانتیمتر - در بستر%50 کمپوست ضایعات چای %50 + کمپوست زباله شهری و بیشترین تعداد برگ 15 - عدد - ، تعداد گل - 46/33 - در بستر%50 شاهد %50 + کمپوست زباله شهری، بیشترین ارتفاع ساقه گل دهنده 9/82 - سانتیمتر - در بستر%33/3 شاهد%33/3 + کمپوست زباله شهری %33/3 + کمپوست آزولا گزارش شد. به طور کلی بستر %50 شاهد %50 + کمپوست زباله شهری به دلیل افزایش شاخص مهمی چون تعداد گل توانست بستر مناسبی در مقایسه با سایر بسترها باشد.
کلمات کلیدی: آزولا، شاخص های رشد ، ضایعات چای، کمپوست زباله شهری، مواد آلی
مقدمه
تولید گل و گیاهان زینتی امروزه از اهمیت خاصی برخوردار بوده و تدوین برنامهای جامع در جهت تولید و صادرات این گیاهان، علاوه بر اشتغالزایی، درآمد سرشاری را نصیب کشور ما میکند. کشور ما از نظر شرایط آب و هوایی و نوری برتری های ویژهای نسبت به تولیدکنندگان عمده جهانی دارد، با این وجود به دلیل رعایت نکردن اصول صحیح تغذیهای و عدم استفاده از بسترهای مناسب، گیاهانی با کیفیت پایین تولید میشوند که ارزش صادرات ندارند .[6] انتخاب یک بستر کشت، فاکتوری مهم و تأثیرگذار روی کیفیت نهال بذری است .[10]
رشد و نمو مطلوب گیاهان و قابلیت دسترسی مداوم از نظر اقتصادی، نخستین معیار برای بستر کشت تجاری میباشد. بستر کشت تجارتی علاوه بر نگهداری آب با زهکشی خوب و ایجاد مکانی مناسب برای استقرار ریشهها، باید عاری از هر گونه مواد سمی، آفات و بیماریها باشد .[9] یک بستر کشت ایدهال علاوه بر داشتن خصوصیات مطلوب فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی، باید در دسترس، نسبتاً ارزان، پایدار و به اندازه کافی سبک باشد، تا کار با آن راحتتر و حمل و نقل آن از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد .[5]
یکی از نهادههای اصلی تولید برای پرورش گیاهان زینتی به خصوص گیاهان گلدانی، بسترهای کشت مناسب است. یکی از عوامل اصلی محدودیت صادرات گیاهان گلدانی، نبود بسترهای کشت مناسب و استاندارد در کشور است. بسترهای گلدانی و ترکیبات آنها یک منبع حیاتی برای صنعت گلخانه به شمار میآیند .[2] در کل، تولیدکنندگان نیاز به بستر کشتهایی دارند که پایدار و باثبات بوده - تغییرپذیری کم در ترکیب - ، در دسترس و به راحتی قابل استعمال و هزینه کارگری آن مقرون به صرفه باشد.
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مطلوب بسترکشت و ترکیبات آنها از نکات مهم و قابل توجه است. ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی مهم، شامل درصد تخلخل کل، ظرفیت نگهداری آب، درصد خلل و فرج هوا، چگالی حجمی و توزیع و پراکنش اندازه ذرات، pH، غلظت نمکهای قابل حل و ظرفیت تبادل کاتیون - CEC - میباشد .[7] خاکها بدون ماده آلی یا با ماده آلی خیلی کم نمیتوانند حاصلخیز باشد و عملکرد خوبی تولید کند .[1] هدف از انجام این تحقیق تعیین بسترکشت مناسب برای بهبود شاخصهای رشد در میناچمنی و استفاده از ضایعات چای، آزولا، کمپوست زباله شهری به عنوان جایگزین پیت که بستر گران قیمت و کمیابی است.
مواد و روش ها
بذر میناچمنی از شرکت بذر فرید واقع در تهران خریداری شد و در کرت آماده شده از خاک باغچه - خاک+ %60کود دامی+ %20 خاک برگ+ %10 ماسه - %10 کاشته شد و نشاهای تولید شده هم اندازه و یکسان بوده و در مرحله 5 و6 برگی به گلدانهای حاوی بسترهای مختلف انتقال یافت. کمپوست زباله شهری از کارخانه بازیافت زباله شهری رشت، کمپوست ضایعات چای از ایستگاه تحقیقات چای شمال کشور و کمپوست آزولا از ایستگاه تحقیقات برنج جهاد کشاورزی رشت خریداری شد.
پس از تهیه کمپوستهای مورد نظر، ابتدا آنها از الک 5 میلیمتری عبور داده شدند و به صورت حجمی با نسبتهایی که در جدول - 1 - آمده است، با هم ترکیب شدند. سپس ترکیبات حاصل را داخل گلدانهای چهار لیتری ریخته و به مزرعه انتقال و طبق نقشه کاشت چیده شد.
پس از تهیه بسترها با نسبتهای معین مطابق طرح آزمایشی، نوبت به استقرار گیاهان رسید. قبل از انتقال نشاها، گلدانهای حاوی بستر با قارچکش ضدعفونی شد. نشاها در مرحله پنج و شش برگی به گلدانهای چهار لیتری انتقال داده شد، به این ترتیب که پس از تهیه بستر به ازای هر گلدان سه نشاء کشت شد و به مزرعه انتقال یافت و در هوای آزاد قرار گرفت تا دوره رشد آن طی گردد.
پس از اینکه نشاها به گلدانها انتقال یافتند و پس از گذراندن یک دوره یک ماهه تنک شدند و از هر گلدان یک بوته حذف گردید تا شرایط رشدی بهتری برای گیاهان حاصل شود و در هر گلدان دو بوته تا آخر دوره رشد حفظ گردید. تعداد برگ، طول برگ، هر ماه یکبار اندازهگیری شد. ارتفاع ساقه گلدهنده، در طول دوره رشد اندازه گیری شد و تعداد گل، در انتهای آزمایش مورد ارزیابی قرار گرفت. برگهای گیاه در طی دوره رشد ماهی یک بار شمارش و ثبت گردید.
از هر گلدان سه برگ به صورت تصادفی انتخاب و با خطکش طول برگ اندازهگیری شد و میانگین سه برگ یادداشت گردید. ساقه گلدهنده از بین برگها از محل طوقه ظهور پیدا میکند که در طول دوره رشد از هر گلدان طول سه ساقه گلدهنده اندازهگیری شد و میانگین آن یادداشت شد. برای اندازهگیری تعداد گل، در پایان دوره رشد تمامی گلهای شکوفا شده در هر گلدان شمرده شده و ثبت گردید. تجزیه و تحلیل آماری دادههای مربوط به فاکتورهای رشد گیاه زینتی میناچمنی توسط نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون LSD انجام شد.
