بخشی از مقاله
چکیده
عقیق از سنگهای نیمه قیمتی است که با رنگها و انواع مختلف، در ایران از گسترش قابل توجهی برخوردار است. عقیقهای محدوده بایگ - شمال غرب تربت حیدریه - که دراستان خراسان رضوی قراردارد، بزرگترین محدوده از نظر وسعت پیدایش عقیق در این استان است.
عقیقهای این منطقه دارای بافتهای متنوع ازجمله - نواری - و - تودهای - میباشند. بهسازی عقیق باعث افزایش ارزش آن میشود و یکی از ساده ترین و کم هزینه ترین انواع بهسازی استفاده از حرارت است. رنگ یا وضوح و شفافیت بسیاری از سنگهای قیمتی در اثر حرارت دادن در دماهای بالا افزایش مییابد.
بهسازی حرارتی برای عقیقهای منطقه بایگ مورد استفاده قرار گرفت و تغییرات ساختاری عقیقهای منطقه بایگ توسط بهسازی حرارتی در درجه حرارتهای بالای100 درجه آزمایش شد. نتایج نشان داد، از بین رفتن آب موجود درعقیقها یکی از عوامل مهم تغییرات ساختاری آنها است. عقیقها در اثر حرارت بالای100 درجه تغییر رنگ پیدا میکنند. قرار گرفتن پلیمورفهای کوارتز در یک فاز باعث ایجاد اختلال میشود که این اختلال در نمونههای مورد مطالعه، به صورت بیرنگ شدن نمایان شد. همچنین آرام سردشدن نمونه در هوای آزاد، تحول بزرگی را در این تحقیق نشان داد. منشأ عقیقها محلولهای هیدروترمال و آبهای جوی است.
-1مقدمه
استانهای خراسانرضوی، شمالی و جنوبی - خراسان بزرگ - ، بهدلیل برخورداری از زمینشناسی خاص و نقش فرآیندهای موثر در کانیسازی نظیر، آلتراسیون، تنوع کمی و کیفی گستردهای از مواد معدنی فلزی، غیر فلزی و سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی را داراست.
شناخت سنگهای قیمتی و روش پی جویی و استخراج آنها به علت ارزش زیبایی، کمیابی و خصوصیات ارزشمند دیگر، از دیر باز موردتوجه انسانها بوده است. عقیقهای محدوده بایگ - شمال غرب تربت حیدریه - که در استان خراسان رضوی قرار دارد، بزرگترین محدوده از نظر وسعت پیدایش عقیق در استان خراسان رضوی است. منطقه-ی بایگ در بخش مرکزی کمربند ولکانو پلوتونیکی خواف-بردسکن در استان خراسان رضوی قراردارد.
در محدودههای بایگ تا رود معجن، تعدادی معدن سنگ ساختمانی از نوع بازالت منشوری وجود دارد. آگات در دامنهی ارتفاعات این معادن دیده میشود و بهصورت ژلهای سیلیسی در داخل بازالت قرار دارد. این آگات دارای مشخصاتی از جمله زیبایی، حجم زیاد، پدیدهی تصویری زیبا، خلوص، تراش و صیقلپذیری عالی و رنگبندی بسیار زیاد است. در کل، آگات بهرنگهای مختلفی دیده میشود که از میان آنها رنگهای سفید، زرد و سرختقریباً عمومیت دارند
عقیق در سنگهای آتشفشانی مافیک در میزبانی آندزیت بازالتها قرار دارند - . - Polekhovsky, 1973 عقیق به صورت ساختار نواری و دارای باندهایی است که در اثر رسوب سیلیس در عقیق ایجاد شده است. در عقیقهای منطقه، ساختار رنگین کمانی نیز مشاهده میشود که به دلیل وجود اپال CT در عقیقها است. عقیقها همانند کلسدونیها دارای فرمول شیمیایی یکسانی هستند - - SiO2 است.
عقیقهای این منطقه، دارای بافتهای متنوع ازجمله - نواری - و - تودهای - میباشند و دارای رنگهای قرمز، سبز، زرد، سیاه، سفید و قهوهای است. عقیقهای منطقه بایگ، درون محیطهای آتشفشانی قراردارند - . - Polekhovsky, 1973 عقیق یک ساختار همگن ندارد، مانند کریستال و معمولا ساخته شده از یک نوع مواد معدنی است.عمدتاً عقیقهای منطقهی بایگ تحت بهسازی حرارتی قرار میگیرند. این بهسازی حرارتی، باعث تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی آنها میشود. ناخالصیهای این عقیق بعد از حرارت مقدار آن، تغییر پیدا میکند.
در واقع در اثر حرارت، درون سنگ شکستگی ایجاد میشود. اثر حرارت بر عقیق متفاوت و باعث بیرنگ شدن یا تغییر رنگ آن میشود. در این تحقیق نیز، تاثیر بهسازی حرارتی بر عقیقهای منطقه بایگ بررسی شده است.
-2 روش تحقیق و بحث
-2-1ویژگیهای زمینشناسی معدن بایگ
مجموعهی آتشفشانی نئوژن محدودهی بایگ - شمال غرب تربت حیدریه - در استان خراسان رضوی نتیجه فعالیتهای ولکانیکی گستردهای است که در زمان ائوسنمخصوصاً، در بخش شمالی ایران مرکزی، رخ داده است. این فعالیت به دنبال فشردگی ناشی از رخداد کرتاسهی پایانی - لارامید - و جریانهای گرمایی وابسته، فازهای کشش سراسری، رخ داده است که موجب ماگمازایی گسترده، بهصورت روانههای آتشفشانی و ردیفهای آذرآواری شده است
معدن عقیق بایگ در شمال غرب شهرستان تربت حیدریه - شکل - 1، در بین طولهای جغرافیایی58 54 درجه و59 2 درجه شرقی و در عرضهای 20 35و35 26 درجه شمالی در استان خراسان رضوی واقع شده است.
منطقهی بایگ براساس نظر - 1968 - Stocklin و نوگل السادات - 1372 - در زون ایران مرکزی و به نظر - - Alavi ,1991 در زون سبزوار قرار داشته و در 1:250000 نقشه زمین شناسی تربت حیدریه - واعظی پور و همکاران، - 1370 واقع شده است.
سنگ میزبان عقیقهای منطقه بایگ سنگهای آتشفشانی ائوسن و پلیوسن، با ترکیب بازالت، آندزیت، پیروکسن آندزیت به همراه نهشتههای آذرآواری گسترش وسیعی دارند. از نظر زمین-شناسی ناحیهی بایگ از سازندهای رسوبی پرکامبرین و پالئوزوئیک تشکیل شده است. وسعت بخش بایگ 533/4 کیلومتر مربع است. منطقه بایگ کوهستانی است و بلندترین ارتفاع آن از سطح دریا، روستای رزگ با 2164 متر، مرتفعترین روستای آن، رود معجن با 1720 متر دارای ارتفاعی متوسط و پستترین نقطه آن، روستای سرخ آباد با 1440 متر است.
از اندیسهای معدنی شناخته شده میتوان به این موارد اشاره نموددر: شمالِ آبادی گرجی واقع در شمال خاور، آثار کرومیت مشاهده میگردد. در شمال خاور، آبادی عباسی آباد واقع در شمال منطقه مورد بررسی، آثاری از تالک وجود دارد که با آمیزههای افیولیتی ادغام بوده
