بخشی از مقاله
چکیده
با توجه بر این که محیط درسطوح مختلفی رفتار را تحت تاثیر قرار میدهد.رفتارهای آنی، تابعی از وضعیتی هستند که در آن اتفاق می افتد.برای رنگ و نور در یک فضای سالمندی بر شیوه تعامل افراد در آن فضا با یکدیگر تاثیر می گذارد.رنگ ها و نورها می توانند به شیوه های مختلف تاثیراتی بنیادین در زندگی بر جای گذارند که از جمله مهم ترین آنها میتوان به تاثیر آنها بر احساسات اشاره کرد.
هر رنگی به سبب ویژگی های شیمیایی و روانشناسانه ای که دارا هستند، منبع مهمی از انرژی، در جهت فزونی سلامت و نشاط روح و روان در انسانها به شمار می روند.مساله رنگ و نور به سبب تاثیرات مهم روانشناسانه اش، در مقوله شهر و فضاهای معماری امری مهم به شمار میرود بنایراین در طراحی سالمندان باید با در نظر گرفتن شرایط جامعه سالمندی که برای آن طراحی انجام میشود،راه حل مناسب انتخاب کنیم.بدیهی است طراحی قادر به پاسخگویی به کلیه نیازها نمی باشد.از این رو با توجه به مهم ترین نیازهای فضایی سالمندان و بر اساس ارزش ها و هنجاری های حاکم بر این گروه و جامعه، میتوان به راه حل های مناسب دست یافت.
.1 مقدمه
در زندگی پر تلاطم امروزی داشتن آرامش یکی از نیازهای ضروری انسان عصر حاضر است. همه ی ما برای یافتن لحظاتی آرام و بدون دغدغه در جستجو هستیم. در این دنیای پر تحرک که هر روز در حال تغییر و تحول است برای ایجاد آرامش و دادن این حس به انسانها نیازمند خلق چنین تفکری هستیم که در آسایشگاه ها به دنبال آسایش و تمرکز فکری باشیم،برای طراحی این چنین محیطی رنگ یکی از ضروریات است.
مبحث رنگ و نور یکی از مهمترین عناصر مؤثر در هر نوع طراحی است.هنگامی که به یک جسم می نگرید در مرحله اول رنگ آن به چشم برخورد دارد بعد فرم و سپس بافت جسم را تشخیص می دهید،همچنین رنگ مانایی بیشتری بر حافظه دارد.چنانچه جسمی که به سرعت از کنار شما عبور می کند ممکن است فرم و بافت آن در خاطر نماند - محمودی،کوروش،شکیبا منش،امیر،. - 1384پس لازم است به این مبحث اهمیت داده شود و با تسلط کامل به مبحث رنگ و شناخت نحوه استفاده از آن در آسایشگاه ها اقدام شود.
نفوذ رنگها و تأثیر آنها روی ذهن و جسم به طرق گوناگون ثابت شده است و استفاده صحیح و نادرست از آنها تأثیرات منفی و مثبت زیادی در زندگی ما خواهد داشت. پژوهشهای مختلفی در زمینهی آثار رنگها بر ذهن و جسم آدمی، ایجاد شادی یا افسردگی و تعادل فکری و جسمی انجام شده است.
خانه سالمندان نمود معماری فضایی است که در آن میتوان از مقولهی رنگ و نور به عنوان دو عنصر معماری تأثیرگذار روی کاربران این فضا که عموماً سالمند هستند استفاده کرد. اصولاً در خانه سالمندان و مراکز درمانی امروز، توجه به مقولهی رنگ و نور و تأثیرات فضایی آن بر بیماران وسالمندان کمتر مورد توجه قرار میگیرد. در صورت استفاده درست از عامل رنگ و نور در خانه سالمندان و مراکز درمانی، از مقیاس خرد گرفته تا مقیاس کلان، میتوانیم با برنامهریزی اصولی و علمی در ایجاد تمرکز ذهنی و افزایش احساس آرامش در قالب محیط و همچنین ایجاد میل و رغبت برای قرارگیری در فضا مؤثرتر عمل نماییم. روشی که در این مقاله از آن استفاده شده توصیفی تحلیلی می باشد.
هدف از این پژوهش بررسی مفهوم رنگ ونورو نقش آنان در آسایشگاه سالمندان است، هدف آرمانی این تحقیق دستیابی به اصولی برای استفاده رنگ در فضاهای معاصر می باشد.
اهداف جزیی تحقیق بدین شرح است :
- ارائه راهکارهایی برای پاسخگویی به برخی مشکلات موجود در فضای آسایشگاه.
- ایجاد محیطی آرام برای گذراندن دوران نقاهت سالمند با تکیه بر شرایط روانشناختی سالمندان.
- ایجاد محیطی مطلوب با در نظر گرفتن روانشناسی محیط در جهت کاهش فشارهای روحی و روانی سالمندان و خانواده آنها.
سوال تحیق که در این مقاله مطرح می شد این است که مفاهیم نظری مرتبط با کاربرد رنگ ها در آسایشگاه در چه محورهایی قابل بحث است؟
اهمیت و ضرورت موضوع بدان جهت است که با توجه به اینکه رویکرد روانشناختی به فضاهای معماری و محیط شیوه ای جدید در علوم محیطی است .در ایران نیز لازم است شیوه های جدیدی برای رهیافت شیوه های جدید تعامل روانشناسی و معماری جستجو شود.
.2 بررسی تأثیر رنگ در طراحی فضاهای آسایشگاه
درآسایشگاه باید با آگاهی کامل از تأثیر رنگ بر روی سالمندان و با احتیاط کامل از رنگ استفاده نمود. این مسأله فقط در اثر رنگ خلاصه نشده بلکه ترکیب رنگها و تأثیرات آنها نیز باید مورد بررسی قرار گیرد. بطور کلی استفاده از رنگ باید بسیار آگاهانه باشد چرا که رنگ دید کلی انسان را در مورد فضا تغییر می دهد.
-1رنگ های تحریک کننده را می توان برای اشیایی به کار برد که قابل تخریب نیستند و در مورد اشیاء صدمه پذیر برای اینکه مورد توجه سالمندان قرار گیرند از رنگ های ملایم استفاده کرد.
-2در اتاق هایی که به منظور برقراری روابط اجتماعی سالمندان طراحی می شوند استفاده از رنگ های گرم و سرد نیز می تواند در اتاق سالمندان به کار گرفته شود.
-3رنگ چهارچوب درهای مربوط به بخش کارکنان باید با دیوارها یکسان باشد ولی در مورد اتاق سالمندان قاب در می تواند با دیوار جانبی آن از یک رنگ نباشد.
-4در راه روها میتوان برا راهنمایی کردن سالمندان از رنگ آمیزی دیوارها استفاده کرد به خصوص در مورد سالمندانی که دچارسر گیجی و حواس پرتی هستند این راه حل بسیار مناسب است.
-5از رنگ قرمز به دلیل شباهت آن با رنگ خون نباید استفاده کرد.همچنین تحقیقات نشان داده است سالمندان مبتلا به شیزوفرنی رنگ زرد را دوست ندارند.
ویلیام بیک از پزشکان و محققان عالی رتبه در زمینه نور است.او میگوید:رنگ روشن،باعث تحریک فیزیولوژی بدن میشود.الکساندر سهاس که مدیر انستیتو بیوسوژال آمریکا بود.معتقد است که هر رنگ دارای تاثیرات مستقلی میباشد.او میگوید انرژی الکترومغناطیسی رنگ بر غده های هیپوفیزی و کاجی شکل هیپوتالاموس به صورت ناشناخته تاثیر می گذارد.این اندام ها سیستم غدد درونی را تنظیم می کنند تا بسیاری از عملکردها و پاسخ های احساسی مانند خشونت را بتوانند کنترل کنند.
بعضی از افراد به تاثیرات حسی از طرف طیف مشاهده رنگی شک دارند.اما تاثیرات طیف نامرئی از نور غیر قابل انکار میباشد.البته تاثیر دو سه طیف رنگی یعنی قرمز و آبی قابل چشم پوشی نمیباشد.قرمز در نوع خود باعث بالا رفتن فشار خون، ضربان نبض، تنفس و واکنش پوستی - تعرق - می شود و همچنین باعث تحریکات امواج مغزی می گردد.همچنین این رنگ کشش عضلانی قابل ملاحظه ای ایجاد می کند و تناوب چشم برهم زدن را افزایش می دهد.قرمز درد رماتیسم و درد مفصل را کاهش می دهد، چون رگ های خون را فعال می سازد و در بافت های بدن باعث ایجاد گرما میشود.
رنگ قرمز در درمتن زخم هایی که به خاطر نور آبی ایجاد شده اند موثر است.رنگ قرمز برانگیزاننده ترین رنگ ها است بخصوص اگر به دنبال سبز و زرد باشد اما رنگ آبی، فشار خون و میزان نبض را پایین میاورد، تعرق کمتر میشود و امواج مغزی کاهش می یابند.
رنگ آبی سر درد را کاهش میدهد و به افرادی که از بی خوابی رنج میبرند آرامش می دهد .منطقه سبز طیف خنثی است.
زرد و نارنجی اثری همچون قرمز ولی با شدت پایین تر دارند. ارغوانی و بنفش نیز شبیه آبی عمل می کنند.تحقیقات نشان داده است که سیستم های عصبی خودکار و همچنین بینایی افراد هنگام مشاهده رنگ آبی کمتر از رنگ قرمز و سفید براق، برانگیخته می شود.البته استفاده از رنگ شاید راه حلی ساده باشد ولی تشخیص اینکه چه نوع رنگ برای چه نوع سالمندی مفید است هنری پیچیده است.بر اثر تحقیقات متعددی که انجام شده است، برای درمان برخی از بیماری ها، رنگ هایی تشخیص داده شده است. به عنوان مثال:
- رنگ نیلی که نیروی متفکر و تعمق است، برای درمان بیماری های چشمی
- رنگ بنفش که کاهنده فشار عصبی و ترس و اضطراب است برای درمان ناهماهنگی های عصبی و ذهنی
- رنگ آبی که آرام کننده روح و روان است، برای بیماری های حنجره ایی و تیروئیدی
- رنگ سبز که مسکن بی خوابی است، برای بیماری های قلبی و افزایش فشار خون
