بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اهمیت منابع آب کشور و اینکه در سالهاي اخیر به شدت با بحران آب مواجه هستیم لذا کم آبیاري از راهکارهاي بهینه سازي مصرف آب می باشد. این تحقیق در اردیبهشت ماه 1393در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج ؛ به صورت فاکتوریل اسپلیت در قالب طرح آماري بلوك کامل تصادفی در چهار تکرار و از طریق لوله هاي آبیاري هیدروفلوم اجرا گردید. فاکتورهاي آزمایش عبارتند از فاکتور اول، تنش خشکی در سه سطح شامل: آبیاري نرمال - آبیاري با %100 نیاز آبی گیاه - A1:، تنش متوسط - آبیاري با %75 نیاز آبی گیاه - A2:، تنش شدید - آبیاري با %50 نیاز آبی گیاه A3 : - ، فاکتور دوم، روش هاي مختلف آبیاري در دو سطح شامل آبیاري جویچه اي معمول - B1 - ، آبیاري جویچه اي یک در میان ثابت - - B2 بصورت فاکتوریل در کرت اصلی و فاکتور سوم، کاربرد پلیمر سوپرجاذب در دو سطح شامل عدم کاربرد پلیمر - - C1وکاربرد پلیمر به میزان30کیلوگرم در هکتار - - C2 در کرت فرعی جاي گرفت. با لزوم مصرف بهینه آب؛ در ارتباط با صفات تعداد دانه در ردیف، عملکرد بلال تک بوته، تعداد کل دانه در هر بلال می توان تنش متوسط و حتی تنش شدید با آبیاري به روش یک جویچه در میان را نیز بکار گرفت زیرا که نتایج حاصله با بالاترین عملکرد اختلاف معنی داري نداشته و در یک گروه آماري قرار دارند. همچنین اعمال تیمارها بر صفات وزن هزار دانه و تعداد ردیف در بلال اثر معنیداري نداشته است. با افزایش سطح تنش خشکی، مقدار عملکرد دانه در روش آبیاري جویچه اي یک در میان به مقدار عملکرد دانه در روش آبیاري معمول نزدیک شده و در سطح تنش شدید با آن برابري می کند لذا به منظور استفاده بهینه از منابع آب می توان با آبیاري تحت شرایط تنش ملایم و روش آبیاري جویچه اي یک در میان به نتایج قابل قبولی رسید.
واژه هاي کلیدي: محدودیت منابع آب، کم آبیاري، آبیاري جویچه اي یک در میان
مقدمه
اجراي برنامه هاي تحقیقاتی جهت برنامه ریزي و مدیریت صحیح آبیاري در مزارع کشاورزي به عنوان یکی از گزینه هاي به زراعی، امري لازم و ضروري است. ایجاد تنش درمرحله اي از رشد گیاه بدون کاهش زیاد عملکرد از نقطه نظر صرفه جویی در آب آبیاري براي مناطق خشک و نیمه خشک مورد توجه؛ عده اي از محققین بوده است . - Eck,1988 - کانگ و همکاران - Kang et al., 2000 - با مقایسه آبیاري تمام جویچه ها و آبیاري یک در میان ذرت به این نتیجه رسیدند که آبیاري یک در میان ، ضمن افزایش عملکرد دانه، سبب صرفه جویی 50 درصدي در مصرف آب شده است.
اردلان و همکاران - - 1391 در بررسی تنش کم آبیاري و شیوه هاي مختلف آبیاري بر عملکرد ذرت اظهار نمودند که تنش خشکی سبب کاهش عملکرد می شود. کلانتر احمدي و همکاران - 1385 - گزارش کرد که تعداد ردیف در بلال و تعداد دانه در ردیف با افزایش سطح تنش رطوبتی بطور معنی داري کاهش یافت. دلیل این مساله را می توان چنین بیان کرد که جنین برخی از تخمدانهایی که لقاح یافته اند با افزایش دور آبیاري و در واقع تنش رطوبت سقط شده و دانه تشکیل نمی شود در نتیجه بلال ها تعداد دانه کمتري در ردیف و در نتیجه در بلال خواهند داشت.
مواد و روشها
آزمایش در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج واقع در ماهدشت کرج به ارتفاع 1174/ 08 متر بالاتر از سطح دریا با متوسط بارندگی سالیانه 251/ 2 میلی متر، اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپلیت در قالب طرح آماري بلوك کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. فاکتور تنش خشکی و روشهاي آبیاري بصورت فاکتوریل در کرت اصلی و فاکتور کاربرد پلیمر سوپرجاذب در کرت فرعی جاي گرفت. تیمار هاي آزمایش به شرح ذیل در نظرگرفته شده است: فاکتور اول، تنش خشکیA در سه سطح شامل: آبیاري نرمال - آبیاري با %100 نیاز آبی گیاه - A1:، تنش متوسط - آبیاري با %75 نیاز آبی گیاه - A2:، تنش شدید - آبیاري با %50 نیاز آبی گیاه . - A3: فاکتور دوم، روش هاي مختلف آبیاريB در دو سطح؛ آبیاري تمام جویچه اي یا معمولی - B1 - ، آبیاري جویچه اي یک در میان ثابت . - B2 - فاکتور سوم، کاربرد پلیمر سوپرجاذب C در دو سطح؛ شاهد یا عدم کاربرد پلیمر - - C1 ،کاربرد پلیمر به میزان30 کیلوگرم در هکتار - . - C2 بطور کلی 12تیمار در مجموع 48 کرت آزمایشی درنظر گرفته شد که هر واحد آزمایشی - کرت فرعی - به ابعاد 5 متر در 3/6 متر به مساحت 18 مترمربع شامل 5 خط کاشت طراحی گردید.
