بخشی از مقاله
چکیده
استفاده ازپلیمرهاي سوپرجاذب ازجمله راهکارهاي افزایش عملکرد و در نتیجه بهرهوري آب کشاورزي بوده که نه تنها شرایط بهبود عملکرد کیفی محصول را فراهم نموده، با عث افزایش قابل توجه کارایی مصرف آب نیز میگردد. هدف از انجام این تحقیق، بررسی تاثیر پلیمر سوپر جاذب استاکوزورب بر مقدار و روند تغییرات افزایش عملکرد و اجزاي عملکرد و در نتیجه افزایش بهره وري آب شده است. نتایج حاصل از تجزیه واریانس به وسیله نرم افزار SPSS نشان داد که عملکرد دانه اي، عملکرد بیولوژیک، شاخص سطح برگ، تعداد برگ، تعداد ردیف دانه در بلال و طول بلال ذرت در سطح 1% معنی دار شده است. و همچنین مقایسه میانگین به روش دانکن نشان می دهد، که تیمار 3 - کم آبیاري + سوپر جاذب - می باشد. بیشترین شاخص،و کمترین شاخص مربوط به تیمار شماره 1 که تیمار کم آبیاري می باشد. و همچنین نتایج قطر ساقه و وزن هزار دانه در سطح 5 درصد معنی دار شده و مقایسه میانگین به روش دانکن نشان داد، که تیمار 3 - کم آبیاري + سوپر جاذب - بیشترین شاخص،و کمترین شاخص مربوط به تیمار شماره 1 که تیمار کم آبیاري می باشد. نتایج حاصل از این تحقیق در مورد شاخص تعداد دانه در ردیف بلال، ارتفاع بوته و قطر بلال نشان داد که این شاخص ها معنی دار نشده است.
مقدمه
امروزه افزایش جمعیت به همراه کمبود مواد غذائی بخصوص در کشورهاي در حال توسعه به شدت در حال گسترش است و از طرفی به لحاظ استفاده بیرویه و غیراصولی و نامتعادل از منابع عظیم آب و خاك، موجبات کاهش توان تولید اراضی کشاورزي را فراهم آورده است.با توجه به نقش آب در تولید محصولات کشاورزي، بهخصوص در مناطق خشک و نیمه خشک،ارتقاي کارآیی مصرف آب در این مناطق از اهمیت بسزایی برخوردار است.از جمله تکنیکهایی که محققان براي بالا بردن راندمان مصرف آب و میزان عملکرد در دهه اخیر مورد بررسی قرار داده اند استفاده از پلیمرهاي سوپرجاذب میباشد. پلیمرهاي سوپر جاذب، ژلهاي پلیمري آبدوست یا هیدروژولهایی هستند که میتوان مقدار زیادي آب را در خود جذب کند. پس از عمل جذب و در اثر خشک شدن محیط، آب داخل پلیمربه تدریج تخلیه میشودو بدین ترتیب خاك به مدت طولانی و بدون نیاز به آبیاري مجدد، مرطوب میماند. مطالعات نشان میدهد این مواد در شرایط تنش خشکی، از طریق افزایش ظرفیت نگهداري آب در خاك، کاهش شستشوي مواد غذایی وافزایش قابلیت جذب عناصر، هوا دهی بهتر در خاك باعثافزایش عملکرد محصولات زراعی میگردد. نمونهاي از این دست میتوان به تحقیقات کوهستانی و همکاران - 1388 - بر روي ذرت دانهاي، رحیمیان و همکاران - - 1386 بر روي گوجه فرنگی، خادم و همکاران - 1378 - بر روي ذرت اشاره کرد.هدف از تحقیق حاضر بررسی تأثیر مواد سوپرجاذب بر میزان عملکرد و اجزاي عملکرد ذرت دانهاي واریته 640 در شهرستان خرم آباد، استان لرستان بود.
مواد و روشها
تحقیق در سال زراعی 1391-92در منطقه سراب چنگائی از توابع شهرستان خرمآباد در استان لرستان با طول جغرافیایی48 درجه و 17 دقیقه شمالیو عرضجغرافیایی آن 33 درجه و 26 دقیقه شرقیو ارتفاع متوسط از سطح دریا1147/8 متر اجراء شد. از نظر آب وهوایی بر اساس طبقه بندي دومارتن جزء مناطق نیمه خشک محسوب میشود. میانگین بارندگی سالانه منطقه 504 میلیمتر، درجه حرارتمتوسط17/2درجه سانتیگراد و توزیع بارندگی در طول سال غیر یکنواخت بوده و بیشترین بارندگی در اسفند ماه به میزان 84 میلیمتر گزارش شده است. خاك منطقه داراي بافت لوم رسی و سیستم آبیاري بارانی از طریق چاه اجراء گردید. آزمایش در قالب طرح بلوكهاي کاملا تصادفی با تیمارهاي کم آبیاري - تیمار - 1، آبیاري بر اساس عرف منطقه - تیمار - 2 و تیمار کم آبیاري + سوپر جاذب - تیمار - 3 در چهار تکرار انجام گرفت. کاشت بذر ذرت در 4 خرداد با تراکم 74 هزار در هکتار صورت گرفت. بطوري که فاصله ردیف کاشت 75 سانتیمتر و فاصله بذرها بر روي خطوط کاشت 18 سانتیمترمیباشد، سپس زمین را که داراي طول 100 متروعرض 75 متر بود به 12 پلات مساوي تقسیم بطوریکه هر پلات داراي طول 23 متر و عرض 23 متر بود.اعمال سطوح آبیاري از مرحله 4 برگی شروع وتا مرحله رسیدگی دانه ادامه داشت. براي اعمال تیمارهاي کم آبیاري تخلیه 75 درصد رطوبت زراعی مبناي کم آبیاري قرار گرفت که در نتیجه آن دور آبیاري از 5 روز به 9 روز افزایش یافت. سوپر جاذب بکار رفته شده در این آزمایش گرانول خشک با مقدار 75 کیلوگرم در هکتار با بذر مخلوط کرده و در دستگاه ردیف کار ریخته شده و در هنگام کاشت بذر به صورت مستقیم در کنار بذر قرار گرفت. پس از رسیدگی فیزیولوژیکی دانه تعداد 10 بوته به طور تصادفی از داخل هر کرت انتخاب شده، و عملکرد بیولوژیک، طول بلال،قطر بلال، ارتفاع گیاه، وزن هزار دانه، شاخص سطح برگ، تعداد ردیف بلال و دانه در ردیف بلال اندازه گیري شد و اطلاعات توسط نرمافزارهاي آماري تجزیه و تحلیل گردید.
نتایج و بحث
عملکرد و اجزاي عملکرد
جدول1تجزیه واریانس صفات اندازهگیري شده مربوط به عملکرد و اجزاء عملکرد تیمارهاي مختلف را نشان میدهد. اختلاف تیمارهاي مورد بررسی در عملکرد دانه، شاخص سطح برگ، قظر ساقه، تعداد برگ، تعداد ردیف دانه در بلال، طول بلال، عملکرد بیولوژیک و وزن هزار دانه از نظر آماري معنیدار بود. متغیرهاي ارتفاع بوته، قطر بلال، تعداد دانه در ردیف بلال اختلاف معنیداري در تیمارهاي بکار برده شده نشان نداد. تیمار سوپرجاذب+ کم آبیاري با عملکرد 12091/25 کیلوگرم در هکتار بیشترین و تیمار کم آبیاري با 10940 کیلوگرم در هکتار کمترین عملکرد را نشان داد. بالاترین شاخص سطح برگ در بین تیمارهاي مورد بررسی مربوط بهتیمار سوپرجاذب+ کم آبیاري با شاخص 346/22 و کمترین شاخص مربوط به رژیم کم آبیاري بود. تیمار سوپرجاذب+ کم آبیاري با تعداد ردیف دانه در بلال 13/30 بیشترین و تیمار کم آبیاري با 13/17 کمترین تعداد ردیف دانه در بلالرا نشان داد. نتایج تحقیقات کوهستانی و همکاران - 1388 - بر روي تعداد دانه در هر ردیف نشان میدهد که استفاده از پلیمرهاي سوپر جاذب باعث افزایش تعداد دانه در هر ردیف شده به طوري که مصرف 200و 300 کیلو گرم سوپر جاذب سبب 37/63و 48/83درصد افزایش تعداد دانه در ردیف شده است. نتایج تحقیق کوهستانی و همکاران - - 1388، مؤزن زاده قمصري و همکاران - - 1384 برروي عملکرد بیولوژیکی گیاه به این صورت بود که استفاده از سوپر جاذب ها باعث افزایش عملکرد بیولوژیکی گیاه شده است.
