بخشی از مقاله
چکیده
از بین بردن سلههای سطحی میتواند منجر به هوادهی بهتر خاک و حفظ ذخیره رطوبتی آن گردد که این امر سبب کاهش مشکلات ناشی از تنش رطوبتی، بهبود ساختمان خاک، افزایش عملکرد محصول در واحد سطح، افزایش درآمد و رسیدن به توسعه پایدار میشود. این پژوهش به منظور مقایسه روشهای مختلف سلهشکنی در باغات پسته استان کرمان انجام شد. بدین منظور آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار با چهار تیمار: استفاده از رتیواتور، کولتیواتور مزرعه، دیسک و عدم سله شکنی انجام شد. پارامترهایی نظیرعملکرد تر، اُنس محصول، درصد پوکی و خندانی و عملکرد اقتصادی محصول اندازهگیری شد.
نتایج نشان داد که عملکرد و صفات کیفی محصول شامل خندانی و اُنس محصول در تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری را نشان داد. در نهایت بهترین تیمار این آزمایش، تیمار کولتیواتور تشخیص داده شد. استفاده از این وسیله خاکورز موجب افزایش عملکرد و کیفیت محصول نیز شد.
مقدمه
طی سالیان متمادی، همراه با رشد تکنولوژی و تجربه بشر روشهای کشاورزی بگونه ای تغییر یافتهاند که بالاترین عملکردهای محصول، با توجه به محدودیت عوامل تولید، استحصال گردد. یکی از عملیات زراعی، سله شکنی در مرحله داشت محصولات کشاورزی میباشد که با استفاده از ادواتی مانند کولتیواتور، رتیواتور، چنگه، کولتیواتورهای غلتان و کارگر انجام میگردد.
از بین بردن سلههای سطحی میتواند منجر به هوادهی بهتر خاک و حفظ ذخیره رطوبتی آن گردد که این امر سبب کاهش مشکلات ناشی از تنش رطوبتی، بهبود ساختمان خاک، افزایش عملکرد محصول در واحد سطح، افزایش درآمد و رسیدن به توسعه پایدار میشود - منصوری راد، . - 1376 پسته از جمله محصولات عمده باغی استان کرمان با سطح زیر کشت حدود 302 هزار هکتار میباشد که رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است. سطح زیر کشت پسته کشور 431 هزار هکتار است که در بین صادرات غیر نفتی از جایگاه ویژه ای برخوردار است
عملیات خاکورزی برای دفن بقایای گیاهی، مخلوط کردن کود و سایر مواد با خاک و بهبود نفوذ ریشه در خاک انجام می شود. سیستم های خاکورزی از راه های مختلف بر کمیت و کیفیبت محصولات کشاورزی اثر دارد. در روش های معمول خاک ورزی با حداکثر استفاده از ادوات خاکورزی موجب به هم خوردن ساختمان خاک می شوند
سله بستن سبب تجزیه ذرات، فروکش کردن حجم روزنهها و ایجاد پوسته نازکی در سطح یا در زیر لایه سطحی میشوند که به دلیل تأثیر آن در چگونگی نفوذ آب یکی از مشکلات قابل بررسی در باغات پسته میباشد
سعیدی راد و همکاران - 1386 - با مقایسه فنی و اقتصادی ادوات خاک ورزی مورد استفاده در سله شکنی زعفران در سه زمان آبیاری مختلف دریافتند که در آبیاری زود هنگام روشهای مختلف سله شکنی بر عملکرد محصول تأثیر معنی داری ندارد و تنها در سال دوم رتیواتور، عدم سله شکنی و استفاده از چهار شاخ اختلاف معنی داری با هم داشتند.
در آبیاری به موقع، چهارشاخ و رتیواتور دارای عملکرد بالاتری نسبت به عدم سله شکنی و گاوآهن دامی بودند. همچنین در آزمایش آبیاری دیر هنگام، بیشترین عملکرد مربوط به تیمار عدم سله شکنی و به دنبال آن چهار شاخ بود. این محققین پیشنهاد میکنند که در دو تیمارآبیاری زود هنگام و به موقع، از رتیواتوراستفاده نموده و در آبیاری دیر هنگام عملیات سله شکنی انجام نگردد.
ریاحی - - 1384 با بررسی تأثیر مالچ و شخم در حفظ و نگهداری رطوبت و کاهش تبخیر از سطح خاک در باغات پسته نشان داد که کاربرد مالچ به همراه شخم باعث افزایش ذخیره رطوبتی و به دنبال آن عملکرد پسته نسبت به تیمارهای کاه و کلش، بدون شخم و پوشش پلاستیک گردید.
- 2003 - Morrison et al با بررسی تأثیر سله شکنی بر جوانه زنی و عملکرد دانه کلزا و خردل در دو کشت متراکم و سبک نتیجه گرفتند که سله شکنی در کشت سبک موجب افزایش عملکرد از 15 تا 35 درصد میگردد ولی در کشت متراکم افزایش عملکرد معنی دار نیست.
در تحقیقی که با استفاده از چنگه و غلتکهای کمبریج جهت سله شکنی جو انجام پذیرفت، مشخص گردید که در شرایط هوایی گرم و خشک، غلتک کمبریج از آسیب به جوانههای جو جلوگیری کرده و جوانهزنی آنها را نسبت به چنگه بهبود می-بخشد
با توجه به اثرات مفید سله شکنی و نبود اطلاعات کاربردی بویژه در باغات پسته نیاز به تحقیق در زمینه تاثیر روشهای سله شکنی بر خصوصیات کمی و کیفی و اقتصادی محصول پسته ضروری به نظر میرسد.
مواد و روشها
به منظور انجام این پژوهش، یک منطقه پستهکاری در ایستگاه تحقیقات پسته کرمان وابسته به موسسه تحقیقات پسته کشور در نظر گرفته شد. ایستگاه تحقیقاتی مورد نظر در 8 کیلومتری شمال شهرستان کرمان با طول جغرافیایی 02' ،57˚ شرقی و عرض جغرافیایی 22' ،30˚ شمالی و ارتفاع متوسط از سطح دریا 1754 متر واقع گردیده است.
برای بررسی این موضوع و مقایسه عملیات انجام شده اقدام به اعمال تیمارهای سله شکنی در چهار سطح:-1 استفاده از رتیواتور - شاهد - -2 استفاده از کولتیواتور مزرعه -3 استفاده از دیسک و- 4 عدم سله شکنی در سه تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی گردید. در ایستگاه تحقیقاتی مورد نظر متوسط فاصله بین ردیفهای درختان پسته 5 متربود. طول ردیفهای انتخابی 50 متر و برای هر تیمار 4 ردیف درخت انتخاب گردیدکه با در نظر گرفتن فاصله 2 متر بین بلوکها مساحت کل زمین مورد آزمایش 14650 متر مربع بود.
در ابتدا قبل از اعمال تیمارها نمونههایی از خاک باغ تا عمق 90 سانتی متر - در سه عمق 0-30، 30-60 و 60-90 سانتیمتر - جهت تعیین مشخصات اولیه پروفیل خاک تهیه و مورد آزمایش قرار گرفت - جدول . - 1 تیمارهای مورد مطالعه پس از هر آبیاری در زمان گاوروشدن زمین در فاصله بین ردیفهای درختان پسته اعمال گردید. صفات مورد مطالعه پژوهش عبارت بودند از: عملکرد تر محصول در باغ هنگام برداشت وصفات کیفی محصول شامل، اُنس پسته به روش توزین و شمارش، درصد خندانی و پوکی به روش شمارش و عملکرد اقتصادی - درویشیان، . - 1380
جهت بررسی اقتصادی تیمارهای مختلف ابتدا هزینههای عملیات مختلف انجام شده در طول سال در تیمارهای مشخص شد. سپس میزان عملکرد هر تیمار اندازهگیری و بر اساس رابطه زیر عملکرد اقتصادی بدست آمد.
در این رابطه: عملکرد اقتصادی بر حسب تومان در هکتار،عملکرد تیمار برحسب کیلوگرم در هکتار، قیمت هر کیلوگرم محصول برحسب تومان و هزینه هر تیمار بر حسب تومان در هکتار دادههای آزمایش با توجه به طرح مورد نظر و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه گردیده و میانگین دادهها با استفاده از آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد در قالب طرح مذکور با هم مقایسه شد.
نتایج و بحث
خصوصیات خاک منطقه مورد مطالعه در جدول - 1 - اورده شده است که خاک از لحاظ ظاهری مشکلی ندارد ولی ساختمان خاک از بین رفته است.
جدول -1 نتایج برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک محل آزمایش
پس از جمع آوری داده ها و انجام تجزیههای اولیه آماری نتایج تجزیه واریانس حاصل شد. طبق این نتایج اعمال تیمارهای آزمایشی موجب تغییر عملکرد تر محصول و برخی از صفات کیفی شدند.
جدول -2 تجزیه واریانس عملکرد و برخی صفات کیفی محصول پسته تحت تیمارهای آزمایشی
تاثیر تیمارهای آزمایشی بر میزان عملکرد تر:
مهمترین صفتی که در کلیه عملیات کشاورزی مورد مطالعه قرار میگیرد، میزان عملکرد محصول میباشد. اهمیت این صفت در مورد محصول پسته به علت ارزش اقتصادی زیادی آن دوچندان است. نتایج مقایسه صفات میانگین عملکرد تر تیمارهای مورد آزمایش نشان داد که تیمار استفاده از کولتیواتور بیشترین عملکرد و تیمار عدم خاکورزی کمترین عملکرد را دارد و عملکرد دو تیمار اختلاف معنیدار داشت. به نظر میرسد بهمخوردگی کم موجب تهویه خاک و نفوذ بهتر گازهای به درون خاک و خروج برخی از گازهای تولید شده در خاک نظیر دی اکسید کربن میشود و این عمل موجب عملکرد بهتر این تیمار در واحد سطح شده است. همچنین بین تیمارهای عدم خاکورزی، روتیواتور و دیسک و نیز بین تیمارهای استفاده از روتیواتور، دیسک و کولتیواتور اختلاف معنیداری مشاهده نشد.
