بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی اثرات سایهدهی مختلف و آسکوربیک اسید بر رشد و گلدهی گل آهار بود. این آزمایش بهصورت کرت خرده شده در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه لرستان انجام شد. شدت نور با سه سطح 1800 - ، 1200 و 600 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه - بهعنوان عامل اصلی و سه غلظت آسکوربیک اسید - صفر، 1، 2 میلی مولار - ، بهعنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد.
نتایج نشان داد که شدت نور روی صفات کلروفیل a، کلروفیل b، کارتنوئید و کلروفیل کل اثر معنی داری در سطح یک درصد داشت. همچنین تیمار آسکوربیک اسید روی صفات کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل معنیدار بود ولی روی صفت کاروتنوئید تاثیر معنی دار نداشت. مقایسه میانگین نشان داد که با کاهش شدت نور، میزان رنگیزههای فتوسنتزی افزایش یافت که بیشترین آنها در تیمار 600 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه و کمترین آنها در تیمار 1800 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه مشاهده شد. نتایج نشان داد محلولپاشی آسکوربیک اسید 1 میلیمولار عملکرد بهتری نسبت به غلظت دو میلی مولار داشت.
-1 مقدمه
گل آهار Zinnia spp. یکی از گلهای زینتی خانواده Asteraceae با گل های رنگارنگ و بومی مکزیک است . - 8 - آهار ازجمله گلهای تابستانه می باشد که در حاشیهکاری، باغچه و بهعنوان گل بریدنی استفاده میشود . - 2 - همچنین این گل به دلیل طول دوره گلدهی طولانی که از اواخر بهار تا اواسط پاییز ادامه دارد و نیز تحمل آن به خشکی و گرمای زیاد، از ارزش بالایی در فضای سبز برخوردار است . - 1 - گونه Zinnia elegans گستردهترین سطح کشت در دنیا را بین گونههای Zinnia دارد و به دلایل بزرگی و ظاهر جذاب و همچنین تنوع در رنگ و شکل گلبرگها مورد توجه واقع شده است .
نور بهعنوان یک منبع مهم برای رشد، بقاء و پراکندگی گیاهان عالی فتوسنتز کننده میباشد . - 17 - تاثیر نور روی رشد، گلدهی و کیفیت محصول به خوبی شناخته شده است. کاهش درصد مشخصی از نور، تقریبا به طور یکسان فتوسنتز کل گیاه را کاهش میدهد . رشد مطلوب گیاه نیازمند یک شدت نور مناسب است. نور بیش از اندازه یا شدت کم آن، فتوسنتز گیاه را کاهش میدهد
نتایج Pires و همکاران در بررسی تأثیر شدتهای مختلف نور در گل ساعتی - P. morifolia, Passiflora palmeri var. sublanceolata و - P. suberosa litoralis نشان داد که گیاهان نگهداری شده در سایه نسبت به گیاهان کشت شده در نور کامل خورشید غلظت کلروفیل کل بیشتر داشته و نسبت کلروفیل a/b در گیاهان رشد کرده در سایه کاهش یافته بود. گیاهان از دو میکانسیم میتوکندری برای محافظت در برابر نور زیاد استفاده میکنند. یکی افزایش ظرفیت تولید آسکوربیک اسید همراه با افزایش میزان تنفس و دیگری بالا بردن ظرفیت اکسیدازهای جایگزین جهت مقابله با اکسیداسیونهای غیر قابل کنترل مربوط به افزایش نور می باشد میزان و ظرفیت سنتز آسکوربیک اسید در برگهای اسفناج در معرض نور پایین بیشتر از برگهای قرار گرفته در تاریکی بود
آسکوربیک اسید یک ترکیب آنتیاکسیدان قوی با وزن مولکولی کم و محلول در آب است . - 15 - افزایش سطح آسکوربیک اسید سلولی، میتواند سبب کاهش گونه های اکسیژن فعال حاصل از تنش شود. بهعلاوه در خنثی کردن رادیکالهای سوپراکسید، اکسید منفرد یا سوپراکسید بهطور مستقیم بهعنوان یک آنتیاکسیدان ثانویه نقش ایفا میکند - 13 - همچنین دولت آبادیان و همکاران - 3 - گزارش کردند که تنش خشکی موجب کاهش میزان کلروفیل در ذرت میشود و اسید آسکوربیک به دلیل خواص آنتیاکسیدانی از تخریب کلروفیل جلوگیری کرده و به طور غیرمستقیم موجب افزایش آن میشود. این مطالعه با هدف بررسی اثر شدتهای نور مختلف و آسکوربیک اسید روی رنگیزههای فتوسنتزی گل آهار انجام شد.
-2 مواد و روشها
این آزمایش دراسفندماه 1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان واقع در شهر خرمآباد صورت گرفت. بذر گل آهار از شرکت مزرعه سبز نمین تهیه و در 23 اسفندماه سال 95 در محیط کشت شامل خاک - لومی رسی - ، ماسه و کود دامی پوسیده به نسبت 1 :1 :1 در گلدان پلاستیکی کشت شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار انجام شد. این آزمایش شامل سه سطح شدت نور 1800 - ، 1200 و 600 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه - بهعنوان عامل اصلی و سه غلظت آسکوربیک اسید - صفر، 1، 2 میلی مولار - ، بهعنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. تیمار شدت نور 1800 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه در نور کامل - شاهد - ، تیمار 1200 با پوشش ساران - سایبان - سبزرنگ یک لایه و تیمار 600 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه با پوشش ساران سبزرنگ دولایه اجرا شد.
-2-1 اندازهگیری ویژگیهای بیوشیمیایی کلروفیل و کارتنوئید:
برای سنجش میزان کلروفیل و کارتنوئید از روش - 11 - Lichtenthaler استفاده شد. برای این کار 0/1 گرم برگ تازه با 10 میلیلیتر استون خالص مخلوط گردید. سپس نمونه به مدت 15 دقیقه در 4000 دور بر دقیقه سانتریفوژ گردید. سپس با استفاده از اسپکتروفتومتری، جذب محلول در طولموجهای 470، 662 و 645 نانومتر اندازهگیری شد. میزان کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل و کارتنوئیدها برحسب میلیگرم در گرم وزن تر برگ به ترتیب از طریق روابط - 1 - ، - 2 - ، - 3 - و - 4 - محاسبه شدند:
-2-2 تجزیه و تحلیل آماری
برای تجزیه آماری از نرم افزارهای SAS Version 9.4 و Excel استفاده شد. مقایسه میانگین صفات با استفاده از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام گردید.
-3 نتایج و بحث
کلروفیل :a نتایج تجزیه واریانس نشان داد که کلروفیل a در سطوح مختلف شدت نور و آسکوربیک اسید در سطح آماری یک درصد معنی دار میباشد. این در حالی است که اثر متقابل شدت نور و آسکوربیک بر این فاکتور معنی دار نبود. در مقایسه میانگین اثر شدت نور بیشترین مقدار کلروفیل a در شدت نور 600 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه و کمترین در شدت نور 1800 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه مشاهده شد که نشان میدهد با کاهش شدت نور میزان کلروفیل a افزایش مییابد .
کلرفیل :b نتایج تجزیه واریانس کلروفیل b نشان داد که تأثیر شدت نور، آسکوربیک اسید و اثر متقابل شدت نور و آسکوربیک اسید بر فاکتور مورد مطالعه تأثیر معنی داری - P ≤0/01 - دارد. مقایسه میانگین اثرات متقابل - جدول - 2 نشان داد که با افزایش شدت نور، کلروفیل b کاهش می یابد. بیشترین مقدار در تیمار شدت نور 600 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه و سطح تیمار 1 میلیمولار آسکوربیک اسید و کمترین آن در شدت نور 1800 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه و سطح تیمار 2 میلیمولار آسکوربیک اسید بود.
کاراتنوئید: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که از نظر کارتنوئید در سطوح مختلف شدت نور در سطح یک درصد تفاوت معنیداری دارد، ولی تاثیر آسکوربیک اسید و برهمکنش بین شدت نور و آسکوربیک اسید بر روی این صفت اختلاف معنیداری نشان نداد. شدت نور 600 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه با میانگین - - 2/72 بیشترین و شدت نور 1800 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه با میانگین - 1/39 - کمترین مقدار کارتنوئید را دارا بودند که نشان میدهد با کاهش شدت نور مقدار کارتنوئید افزایش یافته است.
کلرفیل کل: نتایج تجزیه واریانس کلروفیل کل نشان داد که بین سطحهای مختلف شدت نور و آسکوربیک اسید در سطح احتمال 0/01 و بر همکنش شدت نور و آسکوربیک اسید در سطح آماری 0/05 اختلاف معنیداری وجود دارد. نتایج این پژوهش نشان داد که به موازات کاهش شدت نور، کلرفیل کل افزایش می یابد، به طوری که بیشترین کلرفیل کل در شدت نور 600 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه و محلول پاشی آسکوربیک اسید 1 میلیمولار و کمترین آن در شدت نور 1800 میکرومول بر مترمربع بر ثانیه و تیمار 2 میلیمولار آسکوربیک اسید مشاهده شد - جدول . - 2
گیاهان رشد یافته در سایه، نور کمتری برای فتوسنتز دریافت میکنند، در نتیجه ملزم به افزایش سطح برگ و مقدار رنگیزهها در برگ خود هستند تا بتوانند تا حدودی این کمبود نور را جبران کنند. درنتیجه مقدار کلروفیل در آنها افزایش مییابد .
نتایج این تحقیق نشان داد که با افزایش سطح سایه میزان کلروفیل افزایش یافته و غلظت 1 میلی مولار آسکوربیک اسید نیز باعث افزایش کلروفیل شده است. در پژوهش Zhao و همکاران - - 18، Pires و همکاران - 14 - میزان کلروفیل با افزایش سطح سایه افزایش یافته که با مطالعات این پژوهش همسویی دارد.
در پژوهش Dolatkhahi و همکاران میزان کلروفیل کل با افزایش سطح سایه کاهش یافت که با نتایج این پژوهش ناهمسو بود. همچنین میزان کارتنوئید نیز با کاهش شدت نور افزایش یافت. در بافتهای فتوسنتزی، کارتنوئید عامل حفاظتی محسوب میشود و از اکسید شدن مولکولهای کلروفیل در حضور نور و اکسیژن جلوگیری میکند. دولت آبادیان و همکاران - - 3 گزارش کردند که تنش خشکی موجب کاهش میزان کلروفیل در ذرت می شود و اسید آسکوربیک به دلیل خواص آنتیاکسیدانی از تخریب کلروفیل جلوگیری کرده و به طور غیرمستقیم موجب افزایش آن میشود.
