بخشی از مقاله
هدف این تحقیق بررسی تاثیر سرمایه فکری بر ارزش سهام و عملکرد مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است. پژوهش حاضر بر اساس جمع آوری داده ها از نوع تحقیقات پس از رویدادی - از طریق اطلاعات گذشته - می باشد. بر اساس ماهیت داده ها، از نوع تحقیق کمی به حساب می آید. بر اساس اهداف نیز از نوع تحقیق کاربردی به حساب می آید. جامعه آماری شرکتهای پذیرفته در بورس تهران می باشد . قلمرو مکانی این تحقیق شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و قلمرو زمانی سال های بین 1390 تا 1394 بوده است. نمونه گیری بر اساس روش حذف سیستماتیک تعداد 107 شرکت به عنوان نمونه آماری انتخاب گردید. در خصوص گردآوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع و پیشینه پژوهش از روش های کتابخانه ای استفاده شد. با مراجعه به نرم افزارهای تدبیر پرداز و ره آورد نوین و بانک اطلاعاتی بورس اوراق بهادار تهران، مراجعه به سازمان حسابرسی اطلاعات مورد نیاز استخراج گردید. در این تحقیق، سرمایه فکری، سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه ارتباطی به عنوان متغیرهای مستقل و عملکرد مالی و ارزش سهام به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شدند. به منظور توصیف و تلخیص داده های جمع آوری شده از آمار توصیفی و استنباطی بهره گرفته شده است. به منظور تحلیل داده ها ابتدا پیش آزمون های ناهمسانی واریانس، آزمون F لیمر، آزمون هاسمن و آزمون جارک - برا و سپس از آزمون رگرسیون چند متغیره برای تایید و رد فرضیه های تحقیق - نرم افزار ایویوز - استفاده گردیده است. نتایج تحقیق نشان داد سرمایه فکری بر عملکرد مالی و ارزش سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است. سرمایه انسانی بر عملکرد مالی و ارزش سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است. سرمایه ساختاری بر عملکرد مالی و ارزش سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است. سرمایه ارتباطی بر عملکرد مالی و ارزش سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تاثیرگذار است.
کلمات کلیدی: سرمایه فکری، عملکرد مالی، ارزش سهام
.1 مقدمه
این توسعه اقتصادی هر کشور بر اساس بازار بورس قابل ارزیابی است، زیرا بازار بورس می تواند باعث تقویت ساختار سرمایه ای در بازار جهانی تجارت شود. سرعت بالای رشد فناوری اطلاعات نیز بر رشد اقتصادی یک کشور تأثیرگذار است. در مسیر توسعه اقتصادی یک کشور، سطح رقابتی باعث رشد تجاری می شود. این شرایط منتج به ظهور یک مفهوم جدید در دنیای تجارت با نام اقتصاد دانش محور - تجارت دانش محور - شده است. بر اساس این پدیده، مبنای رشد یک شرکت از تجارت کار محور به تجارت دانش محور تغییر پیدا کرده است.توسعه پرشتاب فناوری در کشورهای پیشرفته منتج به پیدایش زمینه وسیعتری از اطلاعات، کیفیت، شده است - رافیندا* و دیگران . - 2011 افزایش رقابت ، منجر به تغییراتی در محیط کسب و کار شده است که این امر ، نشان دهنده نیاز سازمان ها برای جستجوی راه های جدید در راستای بقا و ارتقای عملکردشان است - وانگیتی ، . - ,2012 اقتصاد امروز مبتنی بر سرمایه فکری است و کالاهای آن دانش و اطلاعات هستند . - بونتیس ، . - 1998 سرمایه فکری به عنوان سکوی رقابتی برای شرکتها مطرح است . - کورنیاوان ، . - 2014 سرمایه فکری به سرمایه ای بسیار گرانبها در دنیای دنیای تجاری حاضر تبدیل شده است. توجه شرکتها به مدیریت سرمایه فکری افزایش یافته است. این امر بر اساس آگاهی شرکتها از این نکته است که سرمایه فکری مبنای پیشرفت و برتری رقابتی یک شرکت در قیاس با دیگران است. - فیلری**،. - 2010 فعالیت های منابع انسانی به دلیل فراگیری و اهمیت بالایی که در سازمان دارند ، تأثیر قابل توجهی را بر منابع سازمان بر جای می گذارند . در گذشته عمده تمرکز پژوهشگران و کارگزاران سازمانی بر سرمایه های مادی و فیزیکی سازمان بود . لیکن در دهه های اخیر سرمایه های غیر مادی نیز توجه اندیشمندان علوم سازمان و مدیریت را به خود مشغول داشته است. یکی از مهمترین این سرمایه ها ، سرمایه اجتماعی در سازمان است . اصطلاح سرمایه اجتماعی برای انسان ، مهمترین منبع سازمان بکار گرفته می شود. - عظیم ، . - 2013 وظایف و فعالیت های مدیریت منابع انسانی علاوه بر اینکه به طور مستقیم بر عملکرد سازمان اثر می گذارند - کوکا ، - 2009 ، به طور غیر مستقیم از طریق تأثیر بر سرمایه های سازمانی که زیر مجموعه سرمایه فکری می باشد نیز می تواند اثر گذار باشد - چودهوری ،. - 2011 مطالعه و بررسی عوامل اثر گذار بر عملکرد سازمان ، اهمیت خاصی برای پژوهشگران سازمانی دارد. به گونه ای که تأثیر عوامل گوناگون بر عملکرد سازمان بررسی شده است - استام***، - 2013 .با توجه به معرفی اجمالی عناوین نسبتا، جدید فوق ، و تأکید بر اهمیت آنها ، همچنان از جنبه های اثر گذاری موارد مذکور در زمینه های مختلف بخصوص بر ارزش سهام شرکت اطلاعات کافی در دسترس نیست .تا بتوان با بکارگیری شان به عملکرد بهینه دست یافت. محقق در تحقیق حاضر قصد دارد با هدف شناسایی تأثیر سرمایه فکری بر ارزش سهام در عملکرد مالی شرکتها به بررسی بپردازد تا دریابد که می توان آن را به عنوان ابزاری موثر بر ارزش سهام شرکت مورد استفاده قرار داد؟ در این راستا از بین عوامل گوناگون، عامل سرمایه فکری منابع انسانی که سرمایه اصلی سازمان محسوب می شود ، بسیار مورد بی مهری مسئولین و دست اندرکاران قرار گرفته که در نهایت قطعا نمی توان به آنچه که به دستیابی به عملکرد بهینه شرکت منتج می گردد ، دست یافت . از این رو با توجه به موارد فوق قصد داریم تا سرمایه فکری را تحت عنوان الگوی مناسب معرفی نماییم. که از این میان تأثیرگذاری عوامل سرمایه فکری بر عملکرد سازمانی به ویژه ارزش سهام شرکت را مورد توجه قرار می دهیم. با توجه به اینکه گریزی از پیشرفت و تغییر و تحول های موجود در جوامع نیست و نمی توان همچنان از تکنولوژی فکری و فیزیکی دوری جست ،و اینکه آهنگ رشد تحول در این زمینه در جوامع مختلف سریع و متفاوت است و با توجه به اینکه شواهد در رابطه با کشور ایران نشان از این دارد که وضعیت کشورمان در زمینه توجه به سرمایه فکری ، عملکرد و توجه مساعدی ننموده است . لذا تلاش برای بازشناسی و البته قبول این پدیده و نهادینه سازی در جوامع کوچک تا بزرگ خالی از لطف نخواهد بود. در این خصوص دستیابی به راهکارهای مناسب بکارگیری مفهوم سرمایه فکری ضرورت دارد. محقق در پژوهش حاضر با بررسی خلاء موجود در این زمینه ، و به کارگیری مولفه سرمایه فکری به شناسایی تأثیر مولفه های مذکور بر ارزش سهام و عملکرد مالی شرکتهای بورسی می پردازد تا پیاده سازی این مهم ،توجه به آن را تبدیل به یک فرهنگ نماید. که در پژوهش حاضر سرمایه فکری متغیر مستقل و ارزش سهام و عملکرد مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران متغیر وابسته می باشد. . اندازه شرکت و خالص دارایی شرکت متغیر کنترل می باشند. جامعه آماری، شرکتهای پذیرفته شده در شرکتهای بورس تهران می باشد و محقق در نظر دارد تحت سوال آیا سرمایه فکری بر ارزش سهام و عملکرد مالی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران تأثیر دارد، به الگوی ساختار یافته دست یابد.
.2 روش تحقیق
پژوهش حاضر بر اساس جمع آوری داده ها از نوع تحقیقات پس از رویدادی - از طریق اطلاعات گذشته - می باشد. بر اساس ماهیت داده ها، از نوع تحقیق کمی به حساب می آید. بر اساس اهداف نیز از نوع تحقیق کاربردی به حساب می آید.
.3 مدل رگرسیونی تحقیق
سرمایه فکری
از ضریب ارزش افزوده ی فکری به عنوان مقیاس کارایی سرمایه فکری شرکت های تجاری استفاده می شود.
