بخشی از مقاله
چکیده
این آزمایش با هدف تاثیر سطوح مختلف تغذیه نیتروژن و آهن بر برخی خصوصیات کیفی میوه سیب رقم گرانی اسمیت به صورت فاکتوریل و درقالب طرح پایه بلوك هاي کامل تصادفی انجام گرفت. فاکتور اول، آهن از منبع Fe-EDDHA در سه سطح صفر 500و 1000 میلی گرم در متر مربع به ازاي هر درخت و فاکتور دوم، نیتروژن از منبع نیترات آمونیوم و در سه سطح 20 ppm، 40 و 60 به کار برده شد. میزان سفتی میوه و درصد مواد جامد محلول تحت تاثیر معنی دار کاربرد آهن و نیتروژن قرار نگرفت. تغذیه آهن تاثیر معنی داري بر درصد اسیدیته، نسبت قند به اسید و pH عصاره میوه نداشت، در صورتی که تغذیه نیتروژن در سطح 40 ppm باعث کاهش اسیدیتهو pH عصاره میوه و افزایش نسبت قند به اسید گردید.
واژگان کلیدي: نیتروژن، آهن، کیفیت میوه و سیب.
مقدمه
سیب با نام علمی یکی از مهمترین میوه هاي مناطق سردسیري و معتدله است که میوه تازه و فرآورده هاي آن بزرگترین تجارت جهانی را در بین میوه هاي باغی دارا می باشد و ایران به دلیل داشتن شرایط آب و هوایی مناسب براي کشت سیب جایگاه ممتازي در دنیا دارد کلروز ناشی از کمبود آهن یکی از مهم ترین مشکلات فیزیولوژیکی است که بسیاري از گیاهان را تحت تاثیر قرار می دهد.
بالا بودن pH خاك، سطح بالاي آهک، زیاد بودن غلظت بی کربنات محلول در خاك، کمبود مواد آلی، ناتوانی ریشه گیاهان در جذب آهن، و رطوبت زیاد خاك از مهم ترین عواملی هستند که سبب کمبود آهن در گیاهان می شوند و کلروز آهن متابولیسم میوه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد که شامل تغییراتی در رنگ پوست، سفتی گوشت، میزان مواد جامد محلول، اسید هاي آلی، ترکیبات کربوهیدرات، ویتامین ها و ترکیبات فنولیک است. این تغیییرات باعث تداخل در فرایند رسیدن و اندازه میوه می شود.
نیتروژن عنصري ضروري مورد نیاز براي تمام گیاهان است و بعد از کربن، نیتروژن فراوان ترین عنصر است که گیاهان به آن نیاز دارند و تقریبا 1-5 درصد وزن خشک گیاهان را شامل می شود. کمبود نیتروژن باعث کاهش رشد عمومی و کلی گیاه میشود. به طور کلی نیتروژن مهمترین عنصر غذایی در کوددهی درختان میوه است. به طور معمول نیتروژن بیشترین کمبود را در بین مواد غذایی در خاك نشان می دهد. . بنابراین هدف از انجام این مطالعه، بررسی تاثیر کودهاي آهن و نیتروژن به تنهایی و به طور ترکیبی بر کیفیت میوه و ارزیابی غلظت هاي مورد استفاده از هر کدام می باشد.
مواد و روشها
این آزمایش در ابتداي فصل رشد سال 1393 در ایستگاه تحقیقات گروه علوم باغبانی و فضاي سبز پردیس کشاورزي و منابع طبیعی دانشگاه تهران واقع در جاده محمد شهر استان البرز انجام گرفت. پس از آغاز رشد رویشی آزمایشی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی با رقم گرانی اسمیت با پایه M26 با 9 تیمار - مرکب از آهن و نیتروژن و هر کدام در سه غلظت - و چهار تکرار انجام گرفت. فاکتور اول،آهن از منبع در سه سطح صفر، 500 و 1000 میلی گرم در متر مربع به ازاي هر درخت و فاکتور دوم، نیتروژن از منبع نیترات آمونیوم و در سه سطح به کار برده شد.
با توجه به اینکه مقدار نیتروژن معدنی خاك برابر با می باشد، غلظت نیتروژن مورد استفاده براي سطح اول، دوم و سوم برابر با و 60 تنظیم شد. مقادیر محاسبه شده آهن و نیتروژن نصف شد و در هر دو طرف درخت به صورت نواري زیر قطره چکان ها ریخته شد. در زمان برداشت، میوه ها به طور جداگانه از هر درخت جمع آوري گردید و از هر تکرار 10 میوه به طور تصادفی انتخاب گردید و پس از تهیه عصاره با دستگاه آبمیوه گیري میزان TSS با استفاده از دستگاه رفرکتومتر مدل عصاره میوه با دستگاهpH متر اندازه گیري شد.
به منطور تعیین میزان سفتی میوه از دستگاه پنترومتر مدل FT 327 استفاده شد. براي این کار ابتدا پوست میوه در دو طرف میوه به مساحت تقریبی 2 سانتی متر از ناحیه مرکزي میوه برداشته و با نفوذ میله با نوك 8 میلی متري انجام و بر اساس نیروي لازم براي نفوذ میله - کیلوگرم بر سانتی متر مربع - بیان شد. اندازه گیري میزان اسیدیته کل با استفاده از تیتراسیون آب میوه با سود 0/1 نرمال تا رسیدن به pH = 8/1 انجام شد و مقدار آن بر حسب درصد مالیک اسید بیان شد. تجزیه واریانس دادههاي مربوط به هر صفت و میانگین اثر متقابل در صورت معنیدار بودن بر اساس آزمون دانکن در سطح پنج درصد توسط نرم افزار سیستم پردازش آماري SAS انجام گردید.
نتایج و بحث
تاثیر تغذیه نیتروژن و آهن بر برخی صفات کیفی میوه سیب رقم گرانی اسمیت نشان داده شده است. میزان سفتی میوه تحت تاثیر معنی دار کاربرد آهن و نیتروژن قرار نگرفت، در صورتی که اثر متقابل بین آن ها نشان می دهد همه ترکیب تیمار ها به جز ترکیب 20 ppm نیتروژن و 500 میلی گرم آهن و نیز تیمار 20 ppm نیتروژن به طور معنی داري سفتی را کاهش دادند.
کاربرد آهن و نیتروژن نیز تاثیر معنی دار بر درصد مواد جامد محلول درصد مواد جامد محلول نداشت. با توجه به اثر متقابل بین آن ها ترکیب 20 ppm نیتروژن و 500 میلی گرم آهن بیشترین مواد جامد محلول را داشت درصد اسیدیته، نسبت قند به اسید و pH عصاره میوه تحت تاثیر معنی دار تغذیه آهن قرار نگرفت، در صورتی که تغذیه نیتروژن به طور معنی دار این صفات را تغییر داد تیمار 40 ppm نیتروژن باعث کاهش معنی دار درصد اسیدیته، pH عصاره میوه و افزایش معنی دار نسبت قند به اسید شد.
کاربرد مقدار بیشتر نیتروژن نسبت قند به اسید را کاهش و pH عصاره میوه را افزایش داد. اثر متقابل بین آن ها نیز معنی دار نشد طبق گزارش فلاحی و مهن ، درختان سیب که با نیتروژن کمتر تیمار شده بودند شرایط بهتري از لحاظ رشد رویشی و زایشی نسبت به درختانی که میزان بیشتري از آن را دریافت کرده بودند را داشتند. رشد زیاد در نتیجه نیتروژن فراوان سایه اندازي در داخل درخت را زیاد می کند و از طرف دیگر رشد شاخه در درختان غنی از نیتروژن افزایش می یابد. هر دو عامل باعث کاهش کربوهیدرات هاي مورد استفاده براي تولید میوه است؛ بنابراین تغذیه نیتروژن باید در سطح متوسطی مورد استفاده قرار گیرد.
سطحی که رشد رویشی را به اندازه کافی براي تولید بالا و ادامه دار و بالابودن اندازه بیشینه و کیفیت میوه تامین کند در پژوهش حاضر تغذیه آهن واضحی بر کیفیت میوه نداشت، کاربرد نیتروژن در غلظت40 ppm باعث بهبود طعم میوه از طریق کاهش اسیدیتهو pH عصاره میوه و افزایش نسبت قند به اسید گردید.
