بخشی از مقاله
چکیده
در بین کشورهای تولیدکننده انار در دنیا، ایران دارای بیشترین سطح زیر کشت میباشد و انار ایران به دلیل کیفیت مرغوب، زیبایی ظاهری و رنگ درخشان دانهها جایگاه ویژه خود را دارد به همین دلیل در بخش صادرات محصولات کشاورزی، انار ایران در بازارهای جهانی بیرقیب میباشد و رتبه اول را در دنیا دارا میباشد . افزایش روزافزون سطح زیر کشت این محصول، نشاندهنده افزایش درخواست برای مصرف انار میباشد و ضرورت تحقیق و مطالعه روی نگهداری و حفظ کیفیت ظاهری و حسی این میوه را پس از برداشت با کاربرد بهترین روش انبارداری با توجه به امکانات در دسترس منطقه را آشکار میکند .
در این پژوهش اثر طول دوره انبارداری بر برخی خصوصیات کیفی میوه انار رقم ملس ساوه بررسی شد. میوهها به مدت 90 روز در دمای 4 درجهسانتیگراد و رطوبت نسبی %85 نگهداری شدند و هر 45 روز یکبار شاخصهای کیفی مختلف میوه اندازه-گیری شدند. نتایج نشان داد میوهها در زمان برداشت، دارای بالاترین میزان مواد جامد محلول 16/81 - درصد - ، اسیدیته قابل تیتر 1/67 - درصد - و ویتامین ث 2/59 - میلیگرم در100 میلیلیتر آبمیوه - بودند.
میزان شاخصهای مذکور در طی دوره انبارداری کاهش یافت. درحالیکه میزان پیاچ - 3/50 - و هدایت الکتریکی آبمیوه 4 /75 - میلیموس بر سانتیمتر - در طی دوره انبارداری افزایش یافت و در آخرین دوره انبارداری به بیشترین میزان رسید.
-1 مقدمه
امروزه تقاضا برای محصولات با کیفیت تازه و ماندگاری بالا در حال افزایش است - احمدزاده قویدل و همکاران، . - 1390 محصولات باغی به دلیل داشتن رطوبت بالا، بسیار فساد پذیر بوده و به طوری ذاتی آمادگی تخریب را دارا میباشند و به لحاظ بیولوژیکی نیز بسیار فعال هستند. تنفس، تبخیر و تعرق، رسیدن و سایر فعالیتهای بیوشیمیایی منجر به کاهش کیفیت و زوال آنها میشود
طولانی نمودن عمر نگهداری میوهها و سبزیجات همیشه مسئلهساز بوده و از توجه ویژهای برخوردار بوده است. این محصولات بعد از برداشت به تنفس خود ادامه میدهند، در اثر تداوم تنفس تدریجا دچار فساد میشوند. عوامل مختلفی از قبیل عوامل بیولوژیکی، عوامل زیست-محیطی، روش برداشت و جابهجایی محصول، طول دوره و نوع انبارداری، برخواص مختلف محصولات کشاورزی تأثیر میگذارند که این عوامل به نحو گستردهای طعم، عطر و ظاهر محصول را تحت تأثیر قرار میدهند. این تأثیر در مورد میوهها بارز است و پیامدهای اقتصادی قابل توجهی در بر دارد
در صورت رسیدگی کامل میوه، حتی در شرایط بهینه انبارداری، به دلیل تداوم فعالیتهای فیزیولوژیکی، عملیات انبارداری مشکل خواهد بود
در نتیجه مطالعه بر خواص مختلف شیمیایی میوهها که در دوره های مختلف انبارداری از انبار خارج شده و روانه بازار میشود جهت بهبود کیفیت میوه در فرآیندهای مختلف پس از برداشت مانند بستهبندی، حمل ونقل، انبارداری و صادرات مفید میباشد
مطلوبترین نوع انبارداری آن است که کیفیت میوههایی که انبار شدند به بهترین نحو حفظ شود. عواملی چون درجه حرارت، رطوبت نسبی، اکسیژن و دی-اکسیدکربن در انبارمانی موثر هستند - میرجلیلی، . - 1381 دما یکی از مهمترین عوامل است که در افزایش عمر انبارداری و حفظ کیفیت تازهخوری میوهها و سبزیها نقش کلیدی دارد
دمای پایین میتواند عمر انبارداری میوه را افزایش دهد اما نمیتواند به طور کامل از پوسیدگی و کاهش وزن میوه جلوگیری کند
-2 مواد و روشها
این پژوهش در طی پاییز و زمستان سال 1395 در آزمایشگاه علوم باغبانی دانشکده تولید گیاهی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان به شرح زیر انجام شد. به این منظور میوههای سالم و یک اندازه - به وزن تقریبی 300 گرم - انار رقم ملس ساوه در مرحله رسیدگی تجاری به طورتصادفی از همه جهات درخت، از باغی در اطراف شهرستان گنبد جمعآوری و بلافاصله به آزمایشگاه منتقل شدند. پس از انتقال میوهها به آزمایشگاه، انارهای بدون آسیب فیزیکی و پاتوژنی انتخاب شدند و جهت انجام آزمایشهای بعدی مورد استفاده قرارگرفتند.
میوهها با استفاده از هیپوکلریت 5 درصد به مدت پنج دقیقه ضدعفونی سطحی شدند و با آب مقطر آبکشی گردیدند، پس از آن در هوای آزاد قرار داده شدند تا رطوبت سطحی میوهها کاهش یابد و سطح میوهها خشک شود. سپس میوهها در سبدهای پلاستیکی قرار داده شدند و در دمای 4 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی %85 به مدت 90 روز نگهداری شدند. هر 45 روز یکبار شاخصهای کیفی میوه اندازهگیری شد. پهاش آبمیوه - به وسیله پیاچ متر - ، هدایت الکتریکی آب میوه - با استفاده از هدایتسنج - ، مواد جامد محلول - با رفرکتومتر - ، اسیدیته قابل تیتر - با روش تیتراسیون با هیدروکسید سدیم 0/1 نرمال - ، اسید آسکوربیک - با استفاده از محلول یدیت و ید - در3 تکرار اندازهگیری شد.
کلیه دادههای بهدست آمده از این پژوهش در قالب طرح کاملا تصادفی توسط نرم افزار SAS آنالیز شدند. مقایسه میانگینها به روش LSD رسم نمودارها از طریق نرمافزار اکسل صورت گرفت.
-3نتایج
نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر دوره انبارداری بر میزان مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتر، ویتامین ث در سطح %1 و بر میزان پیاچ آبمیوه و هدایتالکتریکی در سطح احتمال %5 معنیدار بود - جدول . - 1
جدول -1 تجزیه واریانس اثر دوره انبارداری بر خصوصیات کیفی میوه انار رقم ملس ساوه طی 90 روز انبارداری
-3نتایج
پیاچ آبمیوه انار در طی انبارداری افزایش یافت . با توجه به شکل - 1 - بیشترین میزان پیاچ آب میوه بعد از 90روز انبارداری - 3/50 - و کمترین میزان پیاچ در زمان برداشت - 3/38 - مشاهده شد. پیاچ آبمیوه انار به مرور زمان افزایش پیدا میکند که به دلیل افزایش رسیدگی میوه و کاهش میزان اسید موجود در میوه انار است - راحمی، . - 1387 میزان پیاچ به چگونگی فعالیتهای بیوشیمیایی، نوع بافت، نوع اسیدهای آلی و رقم بستگی دارد و افزایش پیاچ به علت فعالیتهای بیوشیمیایی داخل میوه میباشد که باعث شدهاند مواد اسیدی موجود در میوه به فرآوردههای قندی تبدیل شوند
افزایش میزان پیاچ را در طی انبارداری در به رقم اصفهان گزارش کردند. همچنین برخی از محققین گزارش کردند که میزان پیاچ آبمیوه به در طول مدت نگهداری در سردخانه افزایش مییابد - ترک و ممیکوگلو1، . - 1993 در میوهها ضمن رسیدن، میزان زیادی از اسیدهای آلی مصرف شده و در نتیجه کاهش این اسیدها، پیاچ آب میوه افزایش مییابد
شکل -1 اثر دوره انبارداری بر میزان پیاچ آبمیوه انار
هدایت الکتریکی آبمیوه انار در طی انبارداری افزایش یافت و بیشترین میزان هدایت الکتریکی بعد از 90 روز انبارداری 4/75 - میلیموس بر سانتیمتر - و کمترین مقدار در زمان برداشت 4/22 - میلیموس بر سانتیمتر - ثبت شد
هدایت الکتریکی بیانگر میزان عبور جریان الکتریکی است. میزان هدایت الکتریکی بستگی به نوع یونها و گرانروی عصاره دارد
افزایش هدایت الکتریکی بیانگر نشت یونها و بعضی الکترولیتهای متصل به پکتینها، به فضای بین سلولی است که علت آن آسیبهای غشایی میباشد
در پژوهش حاضر شاید یکی از علل کاهش هدایت الکتریکی عصاره در طول مدت انبارداری به کاهش میزان اسیدیته قابل تیر مربوط باشد. هدایت الکتریکی میتواند به عنوان یک شاخص رسیدگی فیزیکی میوه و تعیین کیفیت آن مورد استفاده قرار گیرد
