بخشی از مقاله
چکیده:
به منظور بررسی اثر سیلیکون برعملکرد و اجزائ عملکرد گندم - Triticum aestivum L. - در شرایط کم آبیاري، آزمایشی در شرایط مزرعه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفی با 12 تیمار در سه تکرار اجراء شد. در این آزمایش، سیلیکون در سه سطح - شاهد، 0.5 و 1 میلی مولار سیلیکون - و تنش کم آبی در چهارسطح بدون تنش - آبیاري در حد رطوبت ظرفیت زراعی - ، تنش ملایم - آبیاري معادل 75 درصد ظرفیت زراعی - ، تنش متوسط - آبیاري با 50 درصد ظرفیت زراعی و تنش شدید - آبیاري با 25 درصد ظرفیت زراعی - در نظرگرفته شد.
نتایج آزمایش بیانگر اثر منفی تنش کم آبی - خشکی - بر روي رشد رویشی و عملکرد گیاه از طریق کاهش ارتفاع گیاه، ارتفاع پدانکل، عملکرد دانه و تعداد دانه است. اما استفاده از سیلیکون باعث افزایش معنی دار عملکرد دانه و رشد گیاه گندم نسبت به سایر تیمارها گردید. اثر متقابل تنش کم آبی و سیلیکون نیز بر روي رشد و عملکرد دانه گندم معنی دار بود. بعبارتی، تیمارهاي سیلیکون تحمل به خشکی را در گیاه گندم افزایش داد. تیمارهاي سیلیکون میزان جذب یون سدیم و کلسیم را هم در ریشه و هم دربخش هوایی به صورت معنی داري کاهش دادند. تصور می شود کاهش جذب سدیم در تیمارهاي سیلیکون ناشی از اثر بازدارندگی سیلیکون بر میزان تعرق در شرایط خشکی باشد. در مجموع می توان گفت که مصرف سیلیکون می تواند ضمن کاهش اثر منفی تنش آبی در گیاه، موجب افزایش راندمان مصرف آب گردد.
مقدمه
خشکی یکی از عوامل مهم کاهش دهنده رشد گیاهان، به خصوص در مناطق خشک ونیمه خشک است . تنش خشکی با تولید فرآوردههاي زیان آور، سبب بهم خوردن تعادل تشکیل گونه هاي فعال اکسیژن شده که با بسیاري از ترکیبهاي سلولی واکنش و سبب خسارت به ماکرومولکولهاي ضروري از قبیل رنگدانه هاي فتوسنتزي، پروتئینها، اسیدهاي نوکلئیک و لیپیدها میشود - یوردانف و همکاران،. - 2003 یکی از راهکارهاي کاهش اثرات زیانبار خشکی، استفاده از روش هاي تغذیه معدنی از جمله تغذیه سیلیکون می باشد
سیلیکون در محلول خاك به صورت منوسیلیسیک اسید وجود دارد و به همین فرم نیز توسط گیاهان جذب می شود - راون،1983 ؛ مارسنر، . - 1995 سیلیکون براي گیاهان تیره گندم به عنوان یک عنصر ضروري شناخته شده است - احمد و همکاران . - 1992 هدف از این پژوهش، بررسی اثر سیلیکون برعملکرد و تولید گندم در شرایط کم آبیاري و و ارزیابی اثر تغذیه سیلیکون در افزایش مقاومت به خشکی در گندم است.
مواد و روش ها:
طرح آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفی با 12 تیماردر سه تکرار اجراء شد. در این آزمایش، سیلیکون در سه سطح - شاهد، 0.5 و 1 میلی مولار سیلیکون به صورت سیلیکات سدیم - و تنش کم آبی در چهارسطح - بدون تنش و آبیاري در حد رطوبت ظرفیت زراعی خاك، تنش ملایم و آبیاري معادل 75 درصد ظرفیت زراعی، تنش متوسط و آبیاري درحد رطوبت50 درصد ظرفیت زراعی ، تنش شدید و آبیاري با رطوبت معادل 25 درصد ظرفیت زراعی - در نظرگرفته شد. تیماردهی گیاهان با پاشیدن غلظت مورد نظر اسید سالیسیلیک روي سطح برگها و از هنگام شروع گلدهی آغاز شد. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، طول پدانکل، تعداد پنجه، عملکرد دانه، و تعداد دانه در سنبله اصلی بود.
اندازه گیري میزان یون هاي سدیم و پتاسیم در عصاره حاصل از خاکستر خشک گیاهان با استفاده از دستگاه فلیم فتومتر انجام شد. غلظت یون کلسیم در این عصاره نیز با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر جذب اتمی اندازه گیري گردید. اندازه گیري سیلسیم با استفاده از روش هضم اتوکلاوي و رنگ سنجی انجام شد - الیوت و سیندر، . - 1991 تجزیه واریانس و مقایسه میانگین ها با استفاده از نرم افزار MSTATC انجام گرفت.
بحث و نتیجه گیري:
نتایج آماري نشان دهنده کاهش رشد ناشی از تیمارهاي خشکی و افزایش رشد با تیمارهاي سیلیکون است. برطبق نتایج - جدول - 1، بالاترین ارتفاع گیاه در تیمار آبیاري کامل - بدون تنش - و پایین ترین ارتفاع گیاه در تنش شدید بدست آمد. کمترین ارتفاع پدانکل نیز در تیمار کم آبیاري یا تنش شدید حاصل شد. اثر خشکی در تراکم کلسیم ریشه و سیلیکون درکاهش تراکم کلسیم ریشه و بخش هوایی نیز معنی دار بود - جدول . - 2 کاهش غلظت یون کلسیم بافت گیاهی در تیمارهاي سیلیکون - به خصوص در تیمار 1 میلی مولاراحتمالاً - به سبب رسوب سیلسیم در فضاهاي خالی ریشه و کاهش جذب اپوپلاستی کلسیم مربوط است. این نتایج مشابه نتایج کار تاکاهاشی و فنگ - 1993 - در گیاه برنج می باشد.
جدول :1 مقایسات میانگین ارتفاع گیاه ، ارتفاع پدانکل، تعداد پنجه،عملکرد دانه، تعداد دانه درسنبله.
جدول :2 مقایسه میانگین غلظت عناصر *103 - کیلو گرم در کیلو گرم وزن خشک - درتیمارهاي سیلیکون و خشکی.
گرچه نتایج نشان داد که سیلیکون اثر مثبت و معنی دار بر تراکم یون سیلیس بخش هوایی و ریشه دارد - تیمار 1میلی مولار - ، اما تیمار کم آبیاري سبب کاهش معنی دار میزان سیلیس هر دو بخش شد. از طرف دیگر، نتایج حاصل از آزمایش تغذیه اي سیلیکون نشان می دهد که از لحاظ صفات رشد رویشی نیز بین تیمارها تفاوت
