بخشی از مقاله
چکیده:
خشکی مهم ترین عامل محدود کننده تولید موفقیت آمیز محصولات گیاهی در سراسر جهان به حساب می آید و این عامل هنگامی ایجاد می شود که ترکیبی از عوامل فیزیکی و محیطی باعث تنش در گیاه شده و در نتیجه تولید را کاهش می دهند.
یکی از زیان بارترین اثرات تنش خشکی اختلال در روند جذب و تجمع عناصر غذایی است.در این آزمایش اثر سیلیکون و میکوریز برکاهش جذب پتاسیم ومنیزیوم ناشی از خشکی در گیاه گوجه فرنگی بررسی شد بدین منظور آزمایشی با سه عامل، خشکی، سیلیکون - صفر و 0/2 میلی مولار - و تلقیح قارچ میکوریزا وزیکولار- آرباسکولار - VAM - در قالب فاکتوریل بر پایه بلوک های کاملا تصادفی با چهارتکرار اجرا شد. کشت گیاهان در شرایط گلخانه و در داخل پرلیت صورت گرفت.نتایج نشان داد.
تیمارخشکی وتیمار میکوریز،خشکی باعث افزایش معنی دارپتاسیم در بخش هوایی گیاه گوجه فرنگی گردید وهمچنین تیمارهم زمان خشکی- میکوریز باعث افزایش معنی دار میزان عنصر منیزیم ریشه شد . تیمار سیلیکون به تنهایی باعث افزایش معنی دار میزان عنصر منیزیم در میوه شد .بنابراین می توان نتیجه گرفت که افزایش میزان پتاسیم درشرایط خشکیومیکوریز باعث جلوگیری از پژمردگی گیاه وافزایش مقاومت گیاه نسبت به تنش خشکی میشودهمچنین افزایش منیزیوم از زرد شدن برکها در تنش خشکی جلوگیری می نماید.
مقدمه
یکی از مهم ترین تنش های محیطی تنش خشکی است و از بین عوامل محیطی تنش زا خشکی دومین عامل اصلی کاهش عملکرد بعد از عوامل بیماری زا می باشد. از زیان بارترین اثرات تنش خشکی اختلال در روند جذب و تجمع عناصر غذایی است.مکانیسم های جذب و انتقال عناصر غذایی در گیاهان، مانند جریان توده ای، انتشار و یا جذب و انتقال به وسیله پدیده اسمز همگی، تابعی از مقدار رطوبت موجود در خاک و ریشه است و در صورت کاهش رطوبت، شدت و مقدار جذب عناصر غذایی دستخوش تغییر و تحول می گردد.
اگرچه برخی از این سیستم های انتقالی عناصر، نظیر انتشار به مقدار رطوبت کمتری جهت جذب عناصر غذایی نیازمند بوده در این راستا، با کاهش رطوبت تا آستانه بحرانی، نیز روند جذب عناصر غذایی توسط ریشه ادامه می یابد. ولی برخی دیگر از جمله جریان توده ای وابستگی زیادی به مقدار رطوبت دارند. در صورت کاهش رطوبت،عناصری که بوسیله این جریان انتقال می یابند، روند جذب منفی خواهد داشت.
کم آبی موجب کاهش تعداد انشعابات ریشه و آسیب بر شکل ریشه می شود. در نتیجه آن جذب عناصرغذایی توسط ریشه کاهش می یابد که سبب کاهش عملکرد گیاهان در شرایط تنش کم آبی می شود.پتاسیم ومنیزیم از ماکروالمنتها یی هستند که پتاسیم به عنوان مهم ترین عنصر نقش آنزیمی وکوانزیمی دارد ومنیزیم نیز در سنتز کلروفیل نقش مهمی دارد و در بذور گیاهان به مقدار زیادی ذخیره میشود .تنش خشکی باکاهش جذب این عنصرباعث زرد شدن مابین رگبرگهامی شودولی ابتدا در برگهای پیر صدمات جبران ناپذیریایجاد میکند.
تحمل به خشکی یک واژه عمومی است که در برگیرنده دامنه ای از مکانیزم های مختلف است که به وسیله آن ها، گیاهان می توانند شرایط خشکی را تحمل کنند لذا هدف از این پژوهش، مقایسه تأثیر سیلیکون و قارچ میکوری را بر شاخص هایی از جمله عناصرپتاسیم ومنیزیوم در گیاه گوجه فرنگی در شرایط کاهش آبیاری است.
مواد وروشها:تحقیق بر روی گیاه گوجه فرنگی - - Lycopersicon esculentum.Mill در شرایط گلخانه تحقیقاتی دانشگاه پیام نور نجف آباد صورت گرفت. تیمارهای اعمال شده شامل: خشکی، میکوریز و سیلیکون در دو سطح 0 و 0/2 میلی مولار بود. برای تلقیح گیاه با میکوریز در ظروف پتریدیش 250 گرم از خاک حاوی اسپورمیکوریزی ریخته شد و بذر ها بر روی آن قرار داده شدند.
خاک با آب مقطر مرطوب گردید تازمانی که بذرها که جوانه بزنند. کشت گیاهان در گلدان پلاستیکی حاوی پرلیت صورت گرفت. جهت تیمارهای میکوریزی در هر گلدان بر روی سطح پرلیت 50 گرم خاک حاوی اسپورمیکوریز ریخته شد و گیاهچه های جوانه زده بر روی آن قرار گرفت. گیاهان در گلدان ها به 8گروه تقسیم شدندو سه روز یک بار تحت آبیاری و کوددهی قرار گرفتند.
برای آبیاری گلدان ها از آب مقطر و محلول غذایی لانگشتاین استفاده شدکه به گلدان های تحت تیمار خشکی میزان آبیاری رانسبت به شاهد به 1/2رساندیم. گلدان ها در شرایط گلخانه با درجه حرارت 25درجه و رطوبت مناسب قرار گرفتند. گیاهان پس از گذشت دو ماه برداشت شدند.این تحقیق با 4تکرار در طرح فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت. آنالیز داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و MSTATC انجام و رسم نمودارها توسط نرم افزارEXCELصورت گرفت.
نتایج:بررسی نتایج مربوط به تاثیر تیمار سیلیکون و میکوریز برروی عناصر منیزیوم وپتاسیم درگیاه گوجه فرنگی درشرایط تنش خشکی بررسی شد. نتایج مربوط به اندازه گیری میزان عنصر پتاسیم در بخش هوایی گیاه گوجه فرنگی نشان داد که تیمار خشکی باعث افزایش یا کاهش معنی داری در میزان عنصر پتاسیم بخش هوایی نشد.
تیمار سیلیکون به تنهایی باعث افزایش معنی دار میزان عنصر پتاسیم گردید اما تیمار میکوریز به تنهایی باعث افزایش معنی دار میزان عنصر پتاسیم بخش هوایی نگردید. تیمارهای هم زمان خشکی- میکوریز ، خشکی- سیلیکون و تیمار خشکی-میکوریز-سیلیکون باعث افزایش میزان عنصر پتاسیم بخش هوایی شدند اما این تغییر تنها در تیمارهای خشکی- میکوریز وخشکی- سیلیکون نسبت به شاهد معنی دار بود و بیشترین افزایش در تیمار هم زمان تیمارهای خشکی- میکوریز مشاهده شد
نتایج مربوط به اندازه گیری میزان عنصر پتاسیم در ریشه گیاه گوجه فرنگی نشان داد که تیمار خشکی باعث افزایش معنی داری در میزان عنصر پتاسیم ریشه گردید. تیمار سیلیکون به تنهایی باعث افزایش معنی دار میزان عنصر پتاسیم نگردید اما تیمار میکوریز به تنهایی باعث افزایش معنی دار میزان عنصر پتاسیم ریشه گردید. تیمارهای هم زمان خشکی- میکوریز ، خشکی-سیلیکون و تیمار خشکی-میکوریز-سیلیکون باعث کاهش میزان عنصر پتاسیم ریشه شدند اما این کاهش تنها در تیمار خشکی-میکوریز نسبت به شاهد معنی دار بود.
نتایج مربوط به اندازه گیری میزان عنصر پتاسیم در میوه گیاه گوجه فرنگی نشان داد که تیمار خشکی باعث افزایش معنی داری در میزان عنصر پتاسیم میوه گردید. تیمار سیلیکون و میکوریز به تنهایی باعث افزایش معنی دار میزان عنصر پتاسیم میوه نگردیدند. تیمارهای هم زمان خشکی- میکوریز ، خشکی- سیلیکون و تیمار خشکی-میکوریز-سیلیکون باعث کاهش معنی دار میزان عنصر پتاسیم میوه شدند
