بخشی از مقاله
چکیده
به منظور اثر محلول پاشی سیلیکون و سالیسیلیک اسید بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج، آزمایشی به صورت فاکتوریل درقالب طرح بلوک کامل تصادفی در3 تکرار، درموسسه تحقیقات برنج کشور - آمل - اجرا شد. تیمارها شامل سیلیکون در منبع سیلیکات پتاسیم در3 سطح 0 - ، 3 ، - 6 سی سی در لیتر و سالیسیلیک اسید در4 سطح 0 - ، 0/5 ،1 ، - 1/5 میلی مولار در لیتر اعمال گردید.
در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک، صفاتی از قبیل طول خوشه، تعداد دانه پر، تعداد دانه پوک، تعداد کل دانه در خوشه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی سیلیکون بر طول خوشه، تعداد دانه پر در خوشه، وزن هزاردانه و عملکرد دانه، تاثیر معنی داری نداشت. محلول پاشی سالیسیلیک اسید بر طول خوشه، تعداد دانه پر، تعداد دانه پوک، تعداد کل دانه در خوشه و عملکرد، تاثیر معنی داری داشت.
مقدمه :
برنج - Oryza sativa - پس از گندم مهمترین محصول کشاورزی است و نقش بسیار بارز و چشمگیری در تغذیه مردم جهان و نیز ایران دارد - 1 - و به طوری که برنج 40 تا 70 درصد کالری مورد نیاز انسان را تأمین میکند - . - 3 سیلیکون - Sio2 - بعد از اکسیژن فراوان ترین عنصر درخاک است و %31 وزن خاک را تشکیل می دهد - . - 4 عنصر سیلیکون در افزیش فتوسنتز و استقامت اندام های گیاهی، کاهش تبخیر و تعرق، بهبود تحمل گیاه در برابر تنش های زیستی و غیر زیستی نقش دارد
پتاسیم یک عنصر ضروری برای گیاهان می باشد که نقش مهمی در رشد و نمو گیاهان ایفا می کند - . - 6 سالیسیلیک اسید یا ارتو هیدرکسی بنزوئیک اسید ترکیبی فنلی است باشد که دارای یک حلقه آروماتیک به همراه یک گروه هیدرو کسیل با مشتقات وابسته اش می باشد
سالیسیلیک اسید یک ترکیب شبه هورمونی است که معمولا با اثر برهورمونهای اتیلن و آبسیزیک اسید بر رشد و نمو گیاهان اثر می گذارد و در تنظیم فرایندهای فیزیولوژیکی مختلف مثل رشد و تکامل گیاه جذب یون، فتوسنتز و جوانه زنی نقش عمده ای را ایفا می کند و این ماده یک نشانگر مولکولی قوی در گیاهان در پاسخ به تنش زنده و غیرزنده محیطی به شمار می آید
هدف از این آزمایش بررسی تاثیر محلول پاشی سیلیکون سالیسیلیک اسید برعملکرد و اجزای عملکرد در گیاه برنج می باشد.
مواد و روش:
این آزمایش درسال1393در مزرعه موسسه تحقیقات برنج کشور - آمل - اجرا شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در3 تکرار و تعداد کرت ها 36 عدد بود. ابعاد هرکرت3×4 و فاصله بین کپه ها 25 سانتی متر و فاصله بین کرت ها5 0 سانتیمتر در نظرگرفته شد. تیمارها شامل سیلیکون در منبع سیلیکات پتاسیم در3 سطح 0 - ،3 ، - 6 سی سی در لیتر و سالیسیلیک اسید در4 سطح - 0 ، 0/5،1، - 1/5 میلی مولار در لیتر اعمال گردید. محلول پاشی در دو مرحله، حداکثر پنجه زنی و قبل از گلدهی صورت گرفت. نمونه گیری درمرحله رسیدگی و صفاتی از قبیل طول خوشه، تعداد دانه پر، تعداد دانه پوک، تعدادکل دانه در خوشه وزن هزار دانه و عملکرد دانه اندازه گیری شدند. در این تحقیق برای تجزیه واریانس داده ها، از نرم افزار SAS وMSTAT و برای مقایسه میانگین از آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد استفاده شد.
نتایج و بحث :
نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورد بررسی در جدول 1 نشان داده شده است. طبق این نتایج، اثر سیلیکون بر طول خوشه تاثیر معنی داری نداشت. اثر سالیسیلیک اسید بر طول خوشه در سطح احتمال 5 درصد تاثیر معنی داری داشت. مقایسه میانگین داده ها نشان دادکه بیشترین میزان طول خوشه مربوط به سطح 1میلی مولار سالیسیلیک اسید بود - شکل. - 1 اثر سیلیکون برتعداد دانه پر درخوشه تاثیر معنی داری نداشت. اثر سالیسیلیک اسید بر تعداد دانه پر در خوشه، در سطح 1 درصد معنی دار شد.
مقایسه میانگین داده ها نشان داد، بیشترین تعداد دانه پر در خوشه، مر بوط به سطح 0/5 میلی مولار سالیسیلیک اسید بود - شکل. - 2 اثر سیلیکون بر تعداد دانه پوک در خوشه درسطح احتمال 5 درصد معنی دار شد. اثرسالیسیلیک اسید بر تعداد دانه پوک درخوشه،در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد. طبق مقایسه میانگین، بیشترین تعداد دانه پوک در خوشه، مربوط به سطح شاهد سیلیکون بود - شکل. - 3 طبق مقایسه میانگین بیشترین تعداد دانه پوک درخوشه، مربوط به سطح شاهد سالیسیلیک اسید بود - شکل. - 4 تاثیر سیلیکون بر تعدادکل دانه در خوشه، درسطح احتمال 5 درصد معنی دار شد.
تاثیرسالیسیلیک اسید بر تعداد کل دانه درخوشه،در سطح احتمال 1 درصد معنی دار شد. مقایسه میانگین داده ها نشان داد، بیشترین تعدادکل دانه در خوشه، مربوط به سطح شاهد سیلیکون بود - شکل. - 5 طبق مقایسه میانگین، بیشترین تعدادکل دانه در خوشه، مربوط به سطح 0/5میلی مولار سالیسیلیک اسید بود - شکل. - 6 اثر سیلیکون و سالیسیلیک اسید بر وزن هزار دانه، تاثیر معنی داری نداشتند.تاثیرسیلیکون بر عملکرد دانه، اثر معنی داری نداشت.
اثر سالیسیلیک اسید بر عملکرد دانه، در سطح احتمال 5 درصد، تاثیر معنی داری داشت . مقایسه میانگین داده ها سیلیکون از لحاظ آماری تاثیر معنی داری برعملکرد نداشت، اما روند افزایشی نسبت به شاهد نشان داد و بیشترین میزان عملکرد مربوط به سطح 6 سی سی در لیتر بود. مقایسه میانگین اثر سالیسیلیک اسید نشان داد، بیشترین میزان عملکرد مربوط به سطح 0/5 میلی مولار بود که نسبت به شاهد 17/66درصد افزایش داشت - شکل. - 7 در آزمایشی که بر روی گندم انجام شد، اعلام کردند که سطوح سیلیکون تاثیر معنی داری بر تعداد دانه پر درخوشه نداشت . - 2 - کاربرد سالیسیلیک اسید، تعادل هورمونی را درگیاهان تغییر داده و سبب افزایش اکسین و سیتوکنین در گیاهان و در نتیجه افزایش عملکرد می شود
جدول -1نتایج تجزیه واریانس عملکرد و اجزای عملکرد برنج
شکل.1 اثر اصلی سالیسیلیک اسید بر طول خوشه
شکل.2 اثر اصلی سالیسیلیک اسید برتعداد دانه پردرخوشه
شکل.3 اثر اصلی سیلیکون بر تعداد دانه پوک در خوشه
شکل.4 اثر اصلی سالیسیلیک اسید بر تعداد دانه پوک در خوشه
