بخشی از مقاله
چکیده
دراین تحقیق، تاثیرعملکرد شرکت بر حق الزحمه حسابرسی مستقل شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا، اثر متغیرهای بازده داراییها، بازده حقوق صاحبان سهام، سود عملیاتی به فروش و سود خالص به فروش - معیارهای حسابداری ارزیابی عملکرد - ، بازده سهام - معیار مدیریت مالی ارزیابی عملکرد - ، ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده بازار - معیارهای اقتصادی ارزیابی عملکرد - ، قیمت به سود، قیمت به ارزش دفتری و نسبت Qتوبین - معیارهای تلفیقی ارزیابی عملکرد - بر حقالزحمه حسابرسی مستقل در قالب چهار فرضیه تدوین و با انتخاب 100 شرکت از بین شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 6 ساله، 1387 الی 1392، آزمون شده است.
روش تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نوع توصیفی-همبستگی است و برای آزمون فرضیهها از مدلهای رگرسیون خطی چند متغیره با دادههای پانل و اثرات تصادفی استفاده شده است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بین معیارهای ارزش افزوده بازار، قیمت به سود، قیمت به ارزش دفتری و نسبتQ توبین با حق الزحمه حسابرسی رابطه مستقیم و معناداری وجوددارد.
کلمات کلیدی: معیارهای حسابداری، معیارهای مدیریت مالی، معیارهای اقتصادی، معیارهای تلفیقی، حق الزحمه حسابرسی مستقل.
مقدمه :
طبق استانداردهای حسابرسی و موازین آئین رفتار حرفهای، حسابرسان باید پیش از شروع کار حسابرسی قراردادی تنظیم کنند. تنظیم نامه پذیرش کار پیش از شروع حسابرسی هم به نفع حسابرس میباشد و هم به نفع صاحبکار؛ چرا که از بدفهمی و بروز اختلافات بعدی پیشگیری میکند. نامه پذیرش کار متنی است که حسابرس برای صاحبکار ارسال میکند و در آن پذیرش کار، هدف و دامنه حسابرسی، حدود مسئولیت حسابرسان نسبت به صاحبکار و شکل گزارشهایی که باید منتشر شود و همچنین مبلغ قرارداد خدمات را مشخص و مستند میکند. در واقع نامه پذیرش کار وقتی تنظیم میشود که بین صاحبکار و حسابرس درباره تمامی این موارد توافق نهایی صورت گرفته باشد.
یکی از مواردی که در قرارداد تعیین میشود میزان حق الزحمه، نحوه تعیین آن و چگونگی پرداخت آن به حسابرس میباشد. در این قسمت، مبنای تعیین حق الزحمه توسط خود حسابرس تعیین میشود. مبنای محاسبه حق الزحمه میتواند از موسسهای تا موسسه دیگر تغییر کند. البته هر موسسه حسابرسی روش زیر بنای محاسبه حق الزحمه حسابرسی را برای قراردادهای حسابرسی متفاوت خود به شکل یکسانی بکار میبرد.
باتوجه به عدم وجود روش رسمی و قابل قبول برای مبنای محاسبه حق الزحمه حسابرسان و رقابت موجود بین موسسات حسابرسی در گرفتن کار حسابرسی شرکت ها، این موسسات نیازمند ابزارهای لازم برای برآورد مناسبی از حق الزحمه مورد نظر خود می باشند. از این رو، انجام پژوهش گسترده و وسیع، با تدوین مدل اثباتی برای تعیین حق الزحمه حسابرسی، ضروری به نظر میرسد.
در این تحقیق، با توجه به تحقیقهای انجام شده، چند مورد از متغیرهایی که اولا اطلاعات آنها قابل دسترسی است و ثانیا رابطه قابل پیشبینی بین آنها و حق الزحمه حسابرسی انتظار میرود، انتخاب گردید. این متغیرها شامل متغیرهای مربوط به اندازهگیری عملکرد میباشد، که مورد بررسی قرار میگیرند و میتواند نتایج مفیدی هم برای شرکتهای صاحبکار و هم برای موسسات حسابرسی در جهت کمک به بهبود نحوه تعیین حق الزحمه و شناسایی موارد هزینهبر در فرآیند حسابرسی داشته باشد و در راستای منصفانه کردن حق الزحمه حسابرسی موثر واقع شود.
مبانی نظری پژوهش:تعاریف ارایه شده از حق الزحمه حسابرسی
به نظر سیمونیکَ - 1980 - ، حق الزحمه موسسه های حسابرسی از سه بخش تشکیل می شود؛ اول، هزینه های ذاتی حسابرسی شامل رویه های×حسابرسی مورد نیاز، انتشار گزارش و هزینه فرصت از دست رفته سپس هزینه های مورد انتظار شامل ریسک و هزینه های بالقوه ناشی از اجرای حسابرسی و در نهایت، سود موسسه×حسابرسی ؟صاحبکاران امیدوار به کاهش هزینه سیستم های×گزارشگری و در مقابل، حسابرسان امیدوار به کسب سودی معقول از انجام حسابرسی هستند و حق الزحمه حسابرسی نتیجه حداکثر×کردن منافع دو طرف است؟
دمسکی و سویرینگاٌ - 1974 - ، بیان می کنند که حسابرسی مستقل بخشی مهم از نظام گزارشگری مالی را تشکیل می دهد ؟ استفاده از حسابرس مستقل می تواند گویای ایفای تعهدهای مدیریت صاحبکار نسبت به سرمایه گذاران باشد و حق الزحمه حسابرسی را می توان هزینه ای در نظر گرفت که صاحبکار در ازای ایفای این تعهدها به حسابرس پرداخت می کند ؟از طرفی، میزان حق الزحمه حسابرسی به میزان کار صورت گرفته برای بررسی صورت های مالی نیز بستگی دارد ؟تفاوت در حق الزحمه حسابرسی موسسه های مختلف ناشی از تفاوت در میزان و به نوعی کیفیت کار آنها است و این حق الزحمه باید هزینه های صورت گرفته به وسیله موسسه ها را پوشش دهد؟
عوامل موثر بر تعیین حق الزحمه حسابرسی
تحقیقات مربوط به حق الزحمه حسابرسی، برای اولین مرتبه توسط سایمونیک در سال 1980 آغاز گردید. پس از وی بود که مطالعاتی مشابه در کشورهای اغلب توسعه یافته و خصوصاً انگلیسی زبان انجام گرفت. ایالات متحده، استرالیا و بریتانیا از پیشگامان اینگونه تحقیقات محسوب میگردند. در طی این سالها عوامل بسیاری توسط پژوهشگران و محققان مورد بررسی قرار گرفت تا معلوم گردد چه عواملی در قیمت گذاری و تعیین حق الزحمه حسابرسی موثر میباشند. شاید بطور کلی بتوان عواملی که حق الزحمه حسابرسی را تحت تاثیر قرار میدهند را به دو دسته کلی تقسیم نمود.
.1 عوامل مربوط به طرف تقاضا دهنده خدمات حسابرسی؛ .2 عوامل مربوط به طرف عرضه کننده خدمات حسابرسی. از عوامل مهم مربوط به طرف تقاضا دهنده خدمات حسابرسی - شرکت - ، میتوان به وجود هزینه نمایندگی بعلت عدم تقارن اطلاعاتی، تقاضا برای حسابرسی با کیفیت بالا و توسط حسابرس معتبر و خوشنام، نیاز به حسابرسی با تخصص ویژه اشاره نمود. همچنین، ویژگیهای مشتری-مانند اندازه شرکت مشتری - بزرگی یا کوچکی شرکت - ، نوع مالکیت آن - خصوصی یا عمومی - یا نوع صنعتی که شرکت در آن فعالیت میکند و...، بطور بالقوه با عوامل مرتبط با طرف تقاضا دهنده، ارتباط تنگاتنگی دارد.
از عوامل موثر ناشی از طرف عرضه کننده نیز میتوان به ریسک حسابرسی، صرفه جویی در هزینهها بواسطه افزایش حجم کار، انحصاری بودن بازار کار حسابرسی - بالقوه یا بالفعل - و سرمایهگذاری موسسه حسابرسی در ارائه خدمات ویژه یا تخصصی، نام برد. عواملی که به بررسی تاثیر احتمالیشان در تعیین حق الزحمه خواهیم پرداخت به شرح زیر میباشد.
.1 اندازه شرکت مورد حسابرسی .2 ریسک حسابرسی .3 وضعیت مالکیت شرکت .4 پایان سال مالی .5 پیچیدگیهای شرکت مورد بررسی .6 حسابرسی داخلی و مشارکت مشتری .7 سودآوری شرکت .8 رونق در بازار سهام .9 گزارش حسابرسی و سایر گزارشات
