بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت ذرت در تلفیق با تراکم علفهرز قیاق بر عملکرد و اجزاي عملکرد ذرت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوك کامل تصادفی با چهار تکرار، در منطقه مغان اجرا گردید. تیمارهاي آزمایشی شامل 5 تراکم علفهرز قیاق 0 - ، 4، 8، 12 و 16 بوته در متر مربع - و دو تاریخ کشت ذرت به فاصله 40 روز از یکدیگر 18 - اردیبهشت و 28 خرداد - بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر اصلی تاریخ کشت ذرت بر صفات عملکرد تاثیر معنی داري داشته ولی براي صفت بیوماس ذرت اختلاف معنیداري مشاهده نگردید. در اثر اصلی تراکم علفهرز قیاق، براي صفات اندازهگیري شده ذرت اختلاف معنیدار بدست آمد.
همچنین اثر متقابل تاریخ کاشت ذرت × تراکم قیاق نشان داد که براي صفات عملکرد و بیوماس اختلاف معنیداري بدست آمد. نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه ذرت مربوط به تیمار شاهد - تراکم 0 قیاق - در تاریخ کشت دوم ذرت و کمترین عملکرد دانه ذرت مربوط به تاریخ کاشت اول ذرت × تراکم 16 قیاق در متر مربع بدست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از تاریخ کاشت دقیق میتواند به طوري موثري توان رقابتی ذرت در مقابل علفهرز قیاق را بهبود بخشد.
کلمات کلیدي: اجزاي عملکرد، بیوماس، شاخص برداشت، عملکرد دانه
مقدمه
در حال حاضر ذرت با توجه به موارد مصرف زیاد، کیفیت و ارزش غذایی بالا و قدرت سازگاري با آب و هواهاي مختلف - به خصوص با تولید هیبریدهاي جدید - در اکثر نقاط جهان کشت میشود. یکی از مشکلات مربوط به تولید ذرت مساله علفهاي هرز است که از طریق رقابت باعث کاهش عملکرد ذرت میگردند. 10 درصد از کاهش تولیدات کشاورزي جهان را علیرغم کنترل شدید علفهاي هرز، در اکثر سیستمهاي کشاورزي میتوان به اثر رقابت علفهاي هرز نسبت داد .
امروزه با توجه به گسترش مقاومت علفهاي هرز به علفکشها و اثرات مخرب زیست محیطی ناشی از مصرف آنها، توسعه راهکارهاي اکولوژیک، به عنوان یک گزینه ایمن و کم هزینه براي مدیریت علفهاي هرز در جهت کاهش مصرف سموم از اولویتهاي کشاورزي پایدار محسوب میشود . در این میان، افزایش توان رقابتی گیاه زراعی به عنوان یکی از ابزارهاي کلیدي مدیریت علفهاي هرز شناخته شده که در کشاورزي پایدار مورد توجه میباشد و از طریق اصلاح نباتات، مدیریت حاصلخیزي خاك و تغییر آرایش فضایی کانوپی گیاه زراعی قابل حصول میباشد .
این بررسی با هدف تعیین تراکم و الگوي کاشت مناسب براي کنترل علفهاي هرز، جلوگیري از مصرف بی رویه سموم شیمیایی در منطقه مغان، کنترل علفهاي هرز و کاهش هزینههاي وجین و سمپاشی و در نهایت کاهش هزینه تولید انجام گرفت.
مواد و روشها
به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت ذرت در تلفیق با تراکم علفهرز قیاق بر عملکرد و اجزاي عملکرد ذرت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوك کامل تصادفی با چهار تکرار، در منطقه مغان اجرا گردید. تیمارهاي آزمایشی شامل 5 تراکم علفهرز قیاق 0 - ، 4، 8، 12 و 16 بوته در متر مربع - و دو تاریخ کشت ذرت به فاصله 40 روز از یکدیگر 18 - بودند. پس از انجام عملیات زراعی شامل شخم زنی، تسطیح، دیسک زنی و پشته بندي، هر کرت آزمایشی شامل چهار خط کاشت به طول 10 متر و فاصله بین ردیف ها 75 سانتی متر و فاصله بین بوته ذرت در روي ردیف ها 18 سانتی متر در نظر گرفته شد.
در زمان کاشت براي رسیدن به تراکم هاي مورد نظر قیاق در متر مربع، از روش آلوده سازي مصنوعی استفاده گردید. براي این منظور دورمانسی بذور قیاق جمع آوري شده از منطقه را با کمک نیترات پتاسیم %5 به مدت 25 دقیقه شکسته و سپس با دست کرت هاي آزمایشی آلوده سازي شدند، بعد از سبز شدن تراکم هاي مورد نظر حفظ و بقیه به صورت دستی حذف گردیدند. پس از کشت آبیاري انجام گرفت و آبیاريهاي بعدي بر اساس نیاز آبی گیاه و طبق الگوي منطقه انجام شد.
جهت یادداشت برداري صفات از کوادرات 1 متر مربع که بطور تصادفی از هر کرت انتخاب شده بود، استفاده گردید و صفات عملکرد و اجزاي عملکرد ذرت با در نظر گرفتن اثر حاشیه و حذف آن توزین و ثبت گردید. تجزیه واریانس دادهها به کمک نرم افزار SAS ومقایسه میانگینها با آزمون LSD انجام یافت.
نتایج و بحث:
نتایج تجزیه واریانس مرکب در دو تاریخ کاشت ذرت نشان داد که تاثیر تاریخ کاشت براي عملکرد ذرت معنی دار گردیده ولی براي صفت بیوماس اختلاف معنی داري وجود نداشتاثر اصلی تراکم قیاق براي هر دو صفت عملکرد دانه و بیوماس ذرت ذر سطح احتمال 1 درصد معنیدار بدست آمد همچنین اثر متقابل تاریخ کاشت × تراکم قیاق براي هر دو صفت مذکور معنی دار بدست آمد نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه ذرت مربوط به تیمار شاهد - تراکم 0 قیاق - در تاریخ کشت دوم ذرت و کمترین عملکرد دانه ذرت مربوط به تاریخ کاشت اول ذرت × تراکم 16 قیاق در متر مربع بدست آمد.
پس از تیمار شاهد، بیشترین عملکرد دانه ذرت متعلق به تاریخ کاشت دوم × تراکم 4 قیاق بود که 45 درصد کاهش عملکرد دانه نسبت به شاهد در کشت دوم ذرت داشته است. براي بیوماس ذرت بیشترین میزان به طور غیر معنیداري مربوط به تیمار شاهد - تراکم 0 قیاق - در تاریخ کاشت اول و دوم بدست آمد در آزمایش دیده باز مغانلو - 2 - با افزایش تراکم علف هرز تاج خروس عملکرد دانه و بیوماس ذرت کاهش یافت. نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از تاریخ کاشت دقیق میتواند به طوري موثري توان رقابتی ذرت در مقابل علفهرز قیاق را بهبود بخشد.
