بخشی از مقاله
از گذشته های دور تا به حال همواره معماری جزء اثر گذارترین هنرها در میان جوامع انسانی بوده است. آثار معماری با گنجاندن تفکرات سازندگانش در بطن خود نمودی از بامعناترین آثار انسان ساخت می باشد. تفکراتی که در اثر شناخت انسان از خود و محیط پیرامون حاصل شده است. یکی از سوال های بزرگ انسان در زندگی، خود شناسی و شناخت ارزش ها در جهان است؛ پس چه بهتر که هنر معماری در این شناخت کمک کننده باشد. چه بسا رجوع به آثار معماری به جامانده از گذشته در بسیاری از مواقع نمایش دهنده فرهنگ، باورها و اعتقادات یک تمدن بوده است و به شناخت جامع از تفکرات حاکم بر جوامع کمک شایانی می نماید. در این تحقیق سعی شده است تا نیازها و طرح واره های ذهن انسان در علم روانشناسی شناخته شود. به این معنا که عوامل تاثیر گذار بر طرح واره های ذهن انسان مانند ارزش های انسان و نیاز عمیق وی در یافتن معنای زندگی در او بررسی گردد و یافته های حاصل با نیازهای انسان در هنر معماری مقایسه شود. همچنین محرک های روانشناختی موجود در فضاهای شهری مورد بررسی قرار گرفته و رابطه آن با هنر معماری مشخص می گردد تا بتوان تاثیر آن را بر طرح واره های ذهن انسان بدست آورد و به یک رابطه دوسویه میان عوامل یاد شده نائل شد. از این طریق، تاثیر محرک های روانشناختی معماری امروز شهر هایمان بر طرح واره های ذهن انسان با دیدگاه روان شناسانه بررسی می شود. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفیB تحلیلی می باشد و از مطالعات کتابخانه ای در این مسیر بهره گرفته شده است.
واژه های کلیدی: حقیقت زندگی، مکتب شیکاگو، اهمیت معماری
مقدمه
خلق معماری و ماندگاری آن ارتباط تنگاتنگی با درک و شهودی که ساختمان ها و فضاهای شهری به ما می دهند و در نتیجه عکس العمل های احساسی ای که درون ما ایجاد می کنند دارد. آن ها موجب برانگیختگی احساسات و افکار ما می شوند. سی سال قبل از میلاد ویتروویوس از سه عنصر معماری نام برد : - 1استحکام - 2سودمندی - 3لذت - زیبایی - یک ساختمان در عین حال که باید قابل استفاده باشد باید غیر قابل استفاده نیز باشد چون هنر - آن چه ویتروویوس لذت نامید - به خاطر ذات حقیقی خود فاقد عملکرد مادی است. موزه سرجان سوان - شکل - 1 خانه غیر عادی معماران در لندن می تواند جزییات این موضوع را روشن کند یا ارزش های معماری کلاسیک در ژاپن گواهی دیگر بر این مدعاست.
از طرفی تلاش در یافتن معنای زندگی خود نیرویی اصیل و بنیادین است و نه توجیهی ثانویه از کشش های غریزی او. نکته جالب توجه در دوران مکتب شکاگوی صرفاً نگاه فیزیولوژیک به ابعاد وجودی انسان به دور از بعد باطنی وی است. دکتر ویکتور فرانکل می گوید:»من یکی حاضر نیستم بخاطر مکانیسم های دفاعی زندگی کنم و یا بخاطر واکنش های معکوس بمیرم - «فرانکل، . - 1392 انسان می تواند بخاطر ایده ها و ارزش هایش زندگی کند و یا در این راه جان ببازد. دکتر ویکتور فرانکل در کتاب خود نظرسنجی عمومی در فرانسه انجام داد که نتیجه نشان داد %89 از شرکت کنندگان اظهار داشتند که انسان چیزی لازم دارد که بخاطر آن زندگی کند و %61 اذعان داشتند که کسی یا چیزی در زندگی آنان هست که حاضرند به خاطر آن بمیرند و این درصدها با یک یا دو درصد اختلاف بین بیماران او نیز وجود داشت. با توجه به نیاز انسان برای یافتن معنی هستی در زندگی و با فرض تآثیر و اهمیت معماری بر احساس و عواطف و افکار انسانی این سوال مطرح می شود که معماری شهرها در ایران چگونه می تواند در رفع این نیاز موثر باشد و تا به امروز چگونه عمل کرده؟
با توجه به بنیادین بودن سوال طرح شده ضرورت دارد از راه های بنیادین به بررسی بپردازیم. این پژوهش به بررسی نیاز ها و ارزشهای انسان در علم روانشناسی پرداخته و ارتباط آن با معماری را بررسی می کنیم. در این مسیر سوال هایی به وجود می آید از قبیل نیاز ها و ارزش های انسان چه هستند؟ و معماری چه پاسخی برای آن دارد؟ در این راستا می توان به تحقیقات سایکودینامیکی درباره ارزش ها رو آورد البته این تحقیقات تنها قادرند نیروهای انگیزاننده و محرک را در انسان کشف و آشکار کنند و آن ها را بر نمی انگیزند و او را سوق نمی دهد و معماری می تواند یکی از روش های سوق دادن انسان به سوی ارزش ها باشد.
معنای هستی
معنی هستی ساخته و پرداخته ما نیست بلکه ما آن را جست و جو و کشف می کنیم. فیزیکدانان معتقدند بالفعل هیچ جهان واقعی در خارج وجود ندارد. جیمز بورک می گوید:»جهان در هر زمان همان است که شما آن را جهان خطاب می کنید - «کلی ال، . - 1388 همه انسان ها بدون شک تجربه ای از فضاهای پیرامون خود دارند و ادراک معنا یا عدم ادراک معنا هر دو بخشی از تجربه اند. در حقیقت معنا یابی و ارزش گذاری به هم وابسته اند. - شکل - 2
تجربه ای از فضای پیرامون
شکلB2ارتباط معنای فضای پیرامون
نکته حائز اهمیت آن است که ارزش ها گاهی باهم برخورد می کنند.همان طور که - شکل - 3 نشان می دهد انسان برای یافتن ارزش خود در میان ارزش ها دچار تعارضات و تنش هایی می شود که باعث رنج و درد می شوند؛ این رنج و درد در حد تعادل لازم است و نشانه سلامت است. رنج و دردی که باعث پیشرفت انسان می شود و از ناکامی وجود انسان نشات می گیرد. انسان که دچار ناکامی می شود به دنبال معنا و ارزش بین ارزش هایش می گردد.
پیشرفت
شکلB3روند پیشرفت انسان در زندگی
در این ارزش ها معماری زمانی اهمیت پیدا می کند که شادی، غم، حیرت، سرگشتگی به همراه بیاورد و آرامش و نشاط بیافریند تا به آن حد که حتی اضطراب، خصومت و ترس را تداعی کند. ساختمان ها قادر به انجام تمامی آنچه گفته شد و بیشتر از آن نیز هستند. در معماری، ساختمان ها و فضاهای شهری محرک ذهن انسان هستند و به طرز تفکر انسان نسبت به محیط طرح می دهند. - شکل - 4
