بخشی از مقاله
چکیده:
پوست اندازی شهرهای ارزشمند و بی هویتی سیمای معماری چهره معماری را درایران بیش از هر زمان دیگر آشفته و گسسته از گذشته خویش کرده است .همه چارچوب ها و اصول و مصالح و مفاهیم و ترکیب های حجمی معماری سنتی نمی توانست به همان صورت مورد استفاده قرار گیرد دگرکونی ضروری بود اما نوع این تغییرات می توانست نرم تر و پیوسته تر با معماری سنتی ما باشد . امروزه تکنولوژی و آموزش دو روند مهم در شکل گیری معماری هستند که هر کدام دارای آفت ها و مزیت هایی هستند و نیاز به نقد و بررسی علی الخصوص در حوزه ی آموزش دارند .
این مقاله سعی در بررسی ماهیت تکنولوژی و محتوای آموزشی این نیاز اولیه ی بشر دارد که قدمت آن به پیدایش وجودی انسان باز می گردد و تا کنون دچار تکامل فراوان شده و یکی از بحث بر انگیز ترین و ضروری ترین نیاز هاست که با گذشت زمان و پیشرفت انسان در عرصه های مختلف دچار افت و خیز می شود و گاهی به اصل خود و گاهی از ماهیت خود باز میماند که نحوه ی صحیح آموزش می تواند اخلاق را به این حوزه بازگرداند و هویت فراموش شده را احیا کند.بخش اول این مقاله به ماهیت تکنولوژی مدرن و سنتی و بخش دوم هویت و معماری بومی و بخش سوم آموزش معماری و بخش چهارم راهکارهای بهبود آموزش در روند بومی سازی و هویت گرایی در معماری می پردازد.
واژگان کلیدی : بوم -تکنولوژی مدرن -تکنولوژی بومی - آموزش معماری
مقدمه:
هر اتفاق فیزیکی و کالبدی اعم از معماری، شهر سازی و به ویژه شکل پیچیده ی آن در بافت های تاریخی ، حاصل قوام و استعدادهای فرهنگی جامعه ای است که مسبب تولد و حیات آن بوده است . ادامه روند زندگی چنین نظم و همزیستی نیز منوط به دوام همین روابط فرهنگی است . مرگ هر یک می تواند شکل دیگری را به کلی دگرگون نماید و حتی موجب نابودی آن شود.در تعریف امروزین زندگی نمی توان به مفاهیم مستتر در این بافت بی اعتنایی کرد .از این رو تمام جوامع علمی و فرهنگی به هر نحو ممکن بر حفظ این ارزش ها ی تاریخی تاکید می کنند - سعید فلاح فر،. - 148 :1384اصیل ترین و زیبا ترین نمونه های معماری بومی، خانه ها هستند که در ارتباط با شرایط آب و هوایی محل ،مصالح بوم آورد ،شیوه های ساخت سبک زندگی ،سنت و فرهنگ هر منطقه شکل گرفته اند .
محصول معماری گذشته در کنار همامنگی با شرایط محیطی به دنبال حفظ آسایش کاربران و بیان کننده هویت جامعه بوده اما فرآیند های تقلیدی طراحی ساختمان های امروزی و تکنولوژی ساخت بدون توجه به ارزشهای هویتی ، فرهنگی، خاطرات فردی و جمعی و شیوه زندگی اصیل ساکنان بحران هویت در خانه های معاصر را به همراه داشته است .افزون بر پدیده ی تکنولوژی مدرن باید به نقش دگرگونی ها و تحولات فکری و فلسفی حوزه ی معماری در کشور های پیشرفته و تاثیر آن به ویژه در مراکز آموزشی ایران اشاره کرد . بیش از شش دهه است که از آموزش معماری به شکل امروز در دانشگاه های ایران سپری می شود اما هنوز روش یا روش هایکاملاٌ رضایت بخشی شکل نگرفته و این نکته کمابیش در همه ی دانشکده های معماری وجود دارد.
با این روند پیش روی دانشگاه ها و تعدد بالای دانشجویان معماری و خروجی ها به علت ناکافی بودن امکانات و دانش لازم در آموزش روز به روز معماری ایران دچار سر در گمی می شود و تنها تعداد محدودی از دانش آموختگان وارد بازار کار می شوند که آن هم اگر ریش سفیدان این هنر اجازه دهند شاید راهی به آینده روشن برای این تازه نفسان باز می شود زیرا نشر دانش گاهی با چنان سختی ای با استدلال اینکه ما دانش آموختگان قدیم همه چیز را به سختی آموختیم صورت می گیرد که این رکود در معماری و نیز معماری بازاری بی هویت چندان عجیب نیست.در این تحقیق جامعه آماری دانش آموختگان این رشته در دانشگاه و بعضا تعدادی از اساتید هستند که نموداری در این راستا نشان دهنده ی پاسخ گویی به پرسشنامه می باشد.
طرح مسئله و ضرورت آن:
معماری امروز دچار بی هویتی در سیمای خود شده است ،چند قرن اخیر دوران رشد سریع تکنولوژی بوده و گاه این روندموجب ایجاد احساس قدرتی مطلق در انسان شده که او را از حقایق فراموش شده معماری گذشته غافل می سازد.معمار ایرانی نیز پیش از اواخر قاجار و پهلوی اول، راوی روایتی اعظم بوده است. ایرانیان بویژه از روزگار مشروطه با سرعتی خیره کننده در معرض فرهنگ و زندگی مدرن و نیازهای خاص و بی سابقه ی آن قرار گرفتند این مواجهه آنان را بر آن داشت که تصمیم گیران و برنامه ریزان مدرن سازی ایران در اوایل سده اخیر هجری شمسی را به سوی این نتیجه هدایت نمود که سازو کار معماری رایج ایران که به معماری سنتی معروف است ، یارای پاسخگویی به نیاز های روزگار نو را ندارد و اگر از آن دست نکشند پروژه مدرن سازی ایران در یکی از مهم ترین جهاتش یعنی آبادانی باشکست مواجه خواهد شد.
اتخاذ تصمیم های کلان در نظام شهر و معماری و از همه مهمتر تاسیس نخستین مدرسه ی معماری ایران مطابق الگوی فرانسوی نتیجه ناگزیر چنین اعتقادی بود . وضعیت کنونی مدارس و دانشگاه های معماری ایران ،چه در حوزه ی دانشگاه و چه در حوزه ی حرفه ای وضعیتی قابل تامل دارد .مدارس معماری ایران که شاید کهن ترین آنها در شهر تهران واقع اند و سابقه ای چند ده ساله دارند مدارسی غیر منسجم و فاقد گفتمان اند . از مدارس شهرستانی نیز که روز به روز در حال افزایش اند کم و بیش صدای قابل توجهی شنیده می شود.هم تکنولوژی و هم آموزش ناصحیح به بهانه ی مدرن بودن ریشه و هویت معماری سنتی اصیل ایرانی را به چالش کشیده و به دست فراموشی می سپارد در صورتی که الگوی صحیح در آموزش بنیان های معماری و تکنولوژی می تواند به باز سازی سنت های اصیل ما که گنجینه های معنوی هستند بینجامد.
پیشینه تحقیق:
از زمان فراموشی معیار های سنتی و نا پدید شدن هشتی ها و کوچه های کاه گلی معماری بومی در هیا هوی تکنولوژی و مدرن گرایی فراموش شد.گفت و گو درباره ی معماری بومی سابقه ای طولانی ندارد با اینکه معماری سنتی ما هویت وجودی ایرانیان می باشد و با دیدن بناهای سنتی به تاریخ خود افتخار می کند و این مد گرایی و تقلید های مکرر را در معماری بی محتوا می دانند ولی این حقیقت در پس معماری بی هویت امروز پنهان شده است که تحقیقات امروزه و سخن نویسندگان و پژوهشگران و معماران باز هم به سوی سنت کشیده شده است.مقالات بسیاری به رویکرد هویت و بومیت گمشده ی معماری امروز پرداخته اند و تکنولوژی را گاه خیانت به معماری و گاه راه پیشرفت دانسته اند ولی هنوز راه حل مناسبی ارائه نشده است که این مسیر را هدایت کند شاید یک راه هدایت آموزش صحیح باشد؛ این مقاله برگرفته از مقاله جایگاه دانش و صناعت بومی می باشد که اینجانب را بر آن داشت تا در این مقوله به تحقیق بپردازم و در راستای شکوفایی هر چه بیشتر معماری امروز قدمی کوچک بردارم..مقاله حاضر در صدد است رویکردی به مسئله تکنولوژی مدرن و بومی ، هویت معماری بومی ، آموزش در معماری داشته و راه رسیدن به سیما و شکوه معماری سنتی ایران قدم بر دارد .
-پرسش تحقیق:
چگونگی بازگشت معماری بومی به کشور؟ آیا تکنولوژی معضل است یا موهبت؟ تکنولوژی بومی یا مدرن؟
دلایل فقدان معماری بومی در کشور؟
