بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی مدیریت آبیاری جویچه ای و روشهای کاشت بر عملکرد و کارایی مصرف آب ارقام سیبزمینی در اصفهان این تحقیق اجرا گردید. به این منظور با استفاده از طرح کرتهای دوبار خرده شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار، اثر روشهای کاشت یک ردیفه و دو ردیفه شیاری به عنوان کرتهای اصلی، میزان آب مصرفی در روش جویچهای شامل 60، 80 ، 100 و120درصد نیاز خالص آبیاری به عنوان کرتهای فرعی و ارقام سیبزمینی شامل سانته، مارفونا و آریندا به عنوان کرت فرعی فرعی بر عملکرد محصول و کارایی مصرف آب ارزیابی گردید.
نتایج آزمایش نشان داد که تیمارهای آبیاری 100 و120 درصد نیاز خالص آبیاری بیشترین عملکرد سیبزمینی را به خود اختصاص دادند. مقایسه میانگین اثر روشهای کاشت بر تولید محصول نشان داد که کشت دو ردیفه نسبت به کشت یک ردیفه عملکرد بالاتری داشت در حالی که عملکرد محصول تحت تاثیر رقم سیبزمینی قرار نگرفت.
مقدمه
خشکسالیهای اخیر در بیشتر مناطق کشور از جمله استان اصفهان، موجب کاهش سطح زیر کشت و عملکرد محصولات کشاورزی گردیده و ضرورت استفاده بهینه از آب را نشان میدهد. یکی از روشهای استفاده بهینه از آب در بخش کشاورزی، افزایش کارآیی مصرف آب در تولید محصولات کشاورزی نظیر سیبزمینی است.
بررسیهای انجام شده - رئیسی، - 1370 نشان داد که سیب زمینی در دوره ابتدای رشد حساسیت کمتری به آب دارد و در فاصله میان سبز شدن تا تمایز غدهها، آبیاری زیاد منجر به توسعه ریشههای سطحی میگردد. همچنین میزان تولید محصول و اندازه قطر غدهها تحت تأثیر رژیمهای مختلف آبیاری متفاوت قرار میگیرد. اثر رژیمهای آبیاری بر عملکرد سیبزمینی نشان داد که عملکرد محصول در تیمار کم آبیاری در مراحل تشکیل غده 12 درصد و در مراحل رسیدن غده، حدود 42 درصد عملکرد آبیاری کامل بوده است
در تحقیق دیگری رژیمهای مختلف آبیاری بر روی 10 رقم سیبزمینی اعمال گردید. نتایج نشان داد که عملکرد غده سیبزمینی در تیمار آبیاری کامل تا 40 روز و سپس دو آبیاری به فاصله 20 روز، 22 درصد و در تیمار آبیاری کامل تا 40 روز و سپس بدون آبیاری، 40 درصد نسبت به تیمار شاهد - آبیاری کامل - کاهش یافته است
فابریو و همکاران گزارش کردند که آبیاری به صورت کامل قبل و در حین مراحل اولیه غدهدهی سیبزمینی موجب افزایش تعداد غده و آبیاری به صورت کامل بعد از مراحل اولیه غدهدهی باعث افزایش اندازه غده میشود
احسانپور - 1366 - پس از مطالعه تأثیر رژیمهای مختلف آبیاری - شیاری - بر تعداد غده نتیجه گرفت که دورهای 4، 7 و10 روز 35 - ، 50 و 70 میلی متر تبخیر از تشتک - تأثیر معنیداری بر عملکرد غده سیب زمینی ندارد. اثر آبیاری متناوب بر گیاه سیبزمینی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که اعمال 30 درصد تنش بعد از مرحله رشد اولیه غدهها باعث حفظ محصول و افزایش راندمان مصرف آب در آبیاری متناوب نسبت به نمونه شاهد، گردیده است
تحقیق حاضر با عنایت به لزوم شناسایی و معرفی ارقام مقاوم سیبزمینی به کم آبیاری و تعیین مناسبترین آرایش و روش کاشت در جهت افزایش عملکرد، اجرا گردید.
مواد و روشها
این پژوهش با هدف بررسی تاثیر میزان آب مصرفی و روشهای کاشت بر کارایی مصرف آب در ارقام تجاری سیبزمینی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان طی دو سال اجرا گردید. به منظور اجرای این تحقیق از طرح آماری کرتهای دو بار خرده شده و بر پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار استفاده شد.
در این آزمایش، روشهای کاشت یک ردیفه و دو ردیفه شیاری به عنوان کرتهای اصلی، آب مصرفی به میزان 60 ، 80 ، 100 و120درصد نیاز خالص آبیاری - به ترتیب I1، I2، I3 و - I4 به عنوان کرتهای فرعی و ارقام سیب زمینی شامل: سانته، مارفونا و آریندا به عنوان کرتهای فرعی فرعی در نظر گرفته شد و اثر آنها بر عملکرد محصول و کارایی مصرف آب ارزیابی گردید. ابتدا قطعه زمینی به مساحت 1650 مترمربع با شیب یکنواخت انتخاب و سپس جویچه ها آماده گردیده و با توجه به دو نوع آرایش مد نظر برای کشت سیبزمینی، فاصله پشتهها بر روی دو مقدار 70 سانتی متر - درکاشت یک ردیفه - و 80 سانتی متر - درکاشت دو ردیفه - و فاصله غدهها بر روی ردیفها به میزان 20 سانتیمتر تنظیم گردید .
هر کرت آزمایش شامل چهار ردیف کشت به طول 6 متر در نظر گرفته شد. برای اجرای تیمارهای آبیاری، حجم آب مورد نیاز برای هر تیمار محاسبه گردید. این میزان آب پس از انتقال آب چاه ایستگاه بوسیله لوله تا سر زمین، توسط چهار عدد کنتور حجمیاندازهگیری شده و از طریق لولههای برزنتی - آتش نشانی - به کرتهای آزمایشی انتقال یافت. حجم آب آبیاری در تیمار 100 درصد نیاز خالص آبی، از کتابچه برآورد آب مورد نیاز گیاهان عمده زراعی و باغی کشور - فرشی و همکاران، - 1376 محاسبه شد.
حجم آب آبیاری در تیمارهای 60 ، 80 و 120 درصد نیاز آبی، به همان نسبت اختصاص یافت. با توجه به انتقال آب توسط لوله به شیارهای کشت، تنها راندمان کاربرد آب در محاسبات لحاظ گردید. دور آبیاری در منطقه کبوتر آباد براساس شرایط آب و هوایی و عرف محل 4 روز در نظر گرفته شد. پس از رسیدن محصول با حذف یک متری حاشیههای ابتدایی و انتهایی شیارهای آزمایشی، تمام غدههای هر کرت آزمایشی برداشت گردید و تعداد غدههای موجود، در دو اندازه درشت - بزرگتر از 55 میلی متر - و متوسط 20-55 - میلی متر - توزین و شمارش شدند. دادهها با نرم افزارSAS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و میانگینهای اثرات معنیدار شده با آزمون دانکن مقایسه شدند.
نتایج و بحث اثر سطوح آبیاری بر عملکرد سیبزمینی
نتایج حاصل از تجزیه واریانس - جدول - 1 نشان داد که در سال اول سطوح آبیاری و روش کاشت و اثر متقابل آبیاری در روش کاشت بر عملکرد کل و عملکرد غدههای درشت و متوسط در سطح یک درصد معنی دار بوده است. همچنین در سال دوم آزمایش اثر سطوح آبیاری بر عملکرد کل و عملکرد غدههای درشت در سطح آماری 5 درصد معنی دار شد .
نتایج حاصل از مقایسه میانگینهای سطوح آبیاری در سال اول نشان داد که تیمار آبیاری 100 - I3 درصد نیاز خالص آبیاری - و تیمار I4 120 - درصد نیاز خالص آبیاری - به ترتیب با میانگین تولید 25/931 و 25/289 تن در هکتار بدون اختلاف معنیدار با یگدیگر از تیمار 80 - I2 درصد نیاز خالص آبیاری - و تیمار 60 - I1 درصد نیاز خالص آبیاری - به ترتیب با میانگین تولید 18/6 44 و17/611 تن در هکتار برتری داشت.
در سال دوم، اعمال تیمار آبیاری120درصد نیاز خالص آبیاری - I4 - با میانگین تولید غدههای درشت به میزان 21/4 کیلوگرم در هکتار نسبت به سایر تیمارها برتری معنیدار نشان داد. از طرفی عملکرد کل در تیمار 31/5 - I4 تن در هکتار - نسبت به تیمار 28/2 - I3 تن در هکتار - بدون اختلاف معنی دار بود در حالی که عملکرد کل در تیمار 28/2 - I2 تن در هکتار - و 24/7 - I1 تن در هکتار - به صورت معنیدار کمتر از I4 بود.
جدول - 1 تجزیه واریانس اثر روش کاشت، سطوح آبیاری و رقم بر عملکرد سیبزمینی
اثر روش کاشت بر عملکرد سیبزمینی
طبق نتایج حاصل از تجزیه واریانس آزمایش در سال اول، تاثیر روش کاشت بر هر سه نوع عملکرد کل، غدههای درشت و غدههای متوسط در سطح یک درصد معنی دار شد. مقایسه میانگینهای روشهای کاشت در سال اول نشان داد که تولید محصول در کشت دو ردیفه سیبزمینی به ترتیب با عملکرد کل 24/4 تن در هکتار، غدههای درشت با عملکرد 14/2 تن در هکتار و غدههای متوسط با عملکرد 9 تن در هکتار نسبت به کشت یک ردیفه با عملکرد کل 19/4 تن در هکتار، غدههای درشت با عملکرد 11/3 تن در هکتار و غدههای متوسط با عملکرد 6/4 تن در هکتار به صورت معنیدار افزایش یافته است.
در سال اول اثر متقابل آبیاری در روش کشت بر عملکرد کل و عملکرد غدههای درشت و متوسط در سطح یک درصد معنی دار گردید. در دو تیمار آبیاری 60 و 80 درصد نیاز آبی، روش کشت سیبزمینی به صورت یک ردیفه یا دو ردیفه تغییر معنیداری در عملکرد ایجاد نکرد و در حالی که در تیمارهای 100و 120درصد نیاز آبی، کشت دو ردیفه به صورت معنیدار موجب افزایش عملکرد سیبزمینی شده است. در سال دوم، اثر روش کاشت بر عملکرد کل و عملکرد غدههای متوسط به ترتیب در سطح یک و 5 درصد معنیدار گردید
