بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی تأثیر نوع سهامداران نهادی بر محافظه کاری غیرشرطی حسابداری می پردازد. جامعه مطالعاتی تحقیق شامل کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی سال های 1388تا 1392 می باشد. نمونه مدنظر در این تحقیق شامل 936 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار که 299 شرکت دارای مالکیت نهادی فعال و 637 شرکت دارای مالکیت نهادی غیر فعال می باشد.
منابع تحقیق، شامل صورت های مالی، یادداشت های همراه و گزارش های مالی شرکت های مورد مطالعه می باشد که از طریق نرم افزار ره آورد نوین و سایت رسمی بورس اوراق بهادار تهران گرد آوری شده و پس از طبقه بندی و محاسبه، متغیرها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند.
برای این منظور از آمار توصیفی شامل - میانگین، انحراف استاندارد و ... - و در بخش استنباطی از ضریب همبستگی پیرسون R ، رگرسیون تک متغیره و در نهایت آزمون دوربین واتسون نیز استفاده شده است. نتایج نشان داد که: بین سهامدار نهادی و محافظه کاری غیرشرطی رابطه مثبت و معناداری وجود داشت. همچنین نتایج نشان داد که بین سهامدار نهادی فعال و محافظه کاری غیرشرطی رابطه مثبت و معنادار، اما بین سهامدار نهادی منفعل و محافظه کاری غیرشرطی رابطه منفی و معنادار وجود دارد.
1. مقدمه
سرمایه گذاران نهادی با توجه به مالکیت بخش درخور توجهی از سهام شرکت ها، دارای نفوذ قابل ملاحظه ای برآنها هستند؛ ضمن آنکه محرک هایی برای نظارت بر رویه های شرکت ها - شامل رویه های حسابداری - دارند. رویه های حسابداری محافظه کارانه، مدیران را از رفتار فرصت طلبانه و خوشبینی بیش از حد در ارائه سود باز داشته، سبب گزارش سودهای قابل اتکاتری می گردد. بنابراین در این تحقیق، سعی برآن است که تاثیر نوع سهامداران نهادی بر محافظه کاری غیرشرطی حسابداری تعیین شود.
با توجه به این موضوع که سرمایه گذاران نهادی مشابه با هم نیستند و تأثیر متفاوتی بر رویه های حسابداری شرکت ها دارند، این تحقیق با طبقه بندی سرمایه گذاران نهادی به فعال و منفعل، ارتباط انواع مختلف مالکیت نهادی و محافظه کاری را نیز بررسی می کند. لذا با این اوصاف در این پژوهش سعی شده است تا به بررسی تاثیر نوع سهامداران نهادی بر محافظه کاری غیرشرطی حسابداری پرداخته شود.
.1-1 تعاریف مفهومی:
.1-1-1 سهامدار نهادی:
برابر درصد سهام نگهداری شده توسط سرمایه گذاران بزرگ نظیر بانک ها، شرکت های بیمه، شرکتهای سرمایه گذاری و ... است.
.2-1-1 محافظه کاری:
واکنش محتاطانه در شرایط عدم اطمینان برای نشان دادن اینکه این عدم اطمینان و خطر ذاتی مربوط به فعالیت واحد تجاری، به اندازه کافی مدنظر قرار گرفته است.[2] محافظه کاری عبارت است از انتخاب روش حسابداری تحت شرایط عدم اطمینان که در نهایت به ارائه کمتر دارایی ها و درآمد ها بیانجامد و کمترین اثر مساعد را بر حقوق صاحبان سهام داشته باشد. این دیدگاه، دیدگاه ترکیبی ترازنامه و سود و زیان است.
.3-1-1 محافظه کاری غیرشرطی:
محافظه کاری غیر شرطی در واقع کم نمایی پایدار خالص دارایی ها می باشدکه مستقل از اخبار است.
.4-1-1 محافظه کاری شرطی:
محافظه کاری شرطی نیز کم نمایی خالص دارایی هاست اما این کم نمایی ناشی از واکنش نامتقارن نسبت به اخبار خوب و بد می باشد. در این نوع محافظه کاری اخبار بد - زیانها - سریعتر و کاملتر از اخبار خوب - سودها - شناسایی می شود.
.5-1-1 شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار:
کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی سال های 1388تا 1392، که تمامی شرایط زیر را دارا باشند:
· شرکت قبل از سال 1388 در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده باشد.
· پایان سال مالی شرکتها 29 اسفند هر سال باشد.
· تعداد روزهای معاملاتی شرکتها در هر سال مالی کمتر از 70 روز نباشد.
· جزء شرکتهای مالی و سرمایه گذاری نباشد.
· اطلاعات مالی مورد نیاز شرکت ها قابل دسترس باشد.
2. بیان مسأله
سهامداران نهادی در دهه های اخیر به یکی از مهمترین اجزای بازار سرمایه در بیشتر کشورهای جهان تبدیل شده اند، به طوری که حجم بزرگی از سرمایه گذاری های انجام شده را این نهادها صورت داده اند. در حقیقت، سرمایه گذاران نهادی منابعی برای نفوذ و نظارت بر شرکت و مدیران دارند و یکی از روش های حل مشکل نمایندگی این است که از طریق مالکیت نهادی، رابطه ی بین مدیران شرکت و ذی نفعان به هم نزدیک شود. از منظر تئوری، سرمایه گذاران نهادی ممکن است انگیزه هایی برای نظارت فعال بر مدیریت داشته باشند.
براساس فرضیه ی نظارت فعال، سرمایه گذاران نهادی، سهامداران متبحری هستند که دارای مزیت نسبی در جمع آوری و پردازش اطلاعات هستند . منطق فرضیه ی نظارت فعال این است که به علت بالا بودن هزینه ی نظارت، فقط سهامداران بزرگ نظیر سرمایه گذاران نهادی می توانند با دستیابی به مزایای کافی، انگیزه ی نظارت را داشته باشند. سهامدار نهادی، سهامدارانی با افق دید بلند مدت هستند که مبادلات خود را به تنهایی بر مبنای اخبار سود ترتیب نمی دهند. در حقیقت سهامداران نهادی به ارزش بلند مدت شرکت توجه زیادی داشته وعمدتاً از توانایی و قدرت کنترل شرکت نیز برخوردار هستند.
از سوی دیگر، مفهوم محافظه کاری در حسابداری سابقه ی نفوذ طولانی دارد و به قول باسو - 1997 - ، محافظه کاری در حسابداری حداقل به 500 سال می رسد .حسابداران به طور سنتی محافظه کاری را " قانون پیشی گرفتن زیان ها و عدم سبقت سودها "معرفی کرده اند. باسو محافظه کاری را تمایل حسابداران به الزام برای داشتن مستندات قوی و درجه بالایی از قابلیت تأیید شوندگی برای شناسایی اخبار خوب در مقابل شناسایی اخبار بد معرفی می کند
بنابراین، هر چه تفاوت درجه تأیید شوندگی برای سود بیشتر از زیان باشد، محافظه کاری بیشتر است.اخیراً مفهوم کلی محافظه کاری را به دو زیر مفهوم، محافظه کاری شرطی و غیرشرطی در تحقیقات بیور و همکاران - - 2005 و بال و همکاران - - 2005 و برخی مطالعات مثل پوپ و همکاران - - 2003 این دو گروه را به ترتیب به عنوان محافظه کاری پس رویدادی - بعد از دریافت خبر - و پیش رویدادی - قبل از دریافت خبر - طبقه بندی می کنند.
محافظه کاری غیرشرطی در واقع کم نمایی پایدار خالص دارایی ها می باشد که مستقل از اخبار است. برای مثال شناسایی بدون درنگ مخارج تبلیغات و تحقیق و توسعه به عنوان هزینه به جای سرمایه ای کردن آن است. از سوی دیگر، محافظه کاری شرطی نیز کم نمایی خالص دارایی هاست اما این کم نمایی ناشی از واکنش نامتقارن نسبت به اخبار خوب و بد می باشد. در این نوع محافظه کاری اخبار بد - زیان ها - سریعتر و کاملتر از اخبار خوب - سودها - شناسایی می شود. در محافظه کاری غیرشرطی اخبار بد قبل از وقوع پیشبینی می شود اما در محافظه کاری شرطی اخبار بد بعد از وقوع، زودتر از اخبار خوب شناسایی می شود. در واقع محافظه کاری شرطی وابسته به اخبار است
