بخشی از مقاله
چکیده
بیشتر پژوهشگران نشان دادهاند که شرکتها از محافظه کاری سود استفاده مینمایند تا دستکاری سود را کاهش دهند با وجود این، پژوهشگران معتقدند که شرکتها انگیزه بیشتری به دستکاری سود دارند. در این مطالعه رابطه بین محافظه کاری حسابداری و دستکاری سود و تاثیر سهامداران نهادی بر این رابطه درایران بررسی شده است.برای اندازهگیری محافظه کاری حسابداری از مدل احمد و دولمان استفاده شده است و جهت اندازهگیری دستکاری سود از مدل کوهن-زاوین استفاده شده است. در این پژوهش تعداد 152 شرکت در بورس اوراق بهادار تهران طی سالهای 1386-1392 بررسی شده است.روش پژوهش ازنوع همبستگی وعلی پس رویدادی است وبرای آزمون فرضیه ها از رگرسیون وتحلیل داده ها از نرم افزارها Eviews7،Spss18 استفاده شده است نتایج نشان میدهد شرکتهایی با گزارش مالی محافظه کارانهتر احتمال کمتری برای استفاده از دستکاری سود دارند.
واژه های کلیدی: سهامداران نهادی فعال، سهامداران نهادی منفعل، محافظه کاری غیرشرطی، دستکاری سود، اهرم مالی
مقدمه
مدیران به عنوان تهیه کنندگان صورتهای مالی با وقوف کامل بر وضعیت مالی شرکت و با برخورداری از سطح آگاهی بیشتر نسبت به استفاده کنندگان صورتهای مالی از یک سو و افزایش اطلاعات آنان راجع به روشها و دستورالعملهای حسابداری، همگام با قدرت گرفتن بازارهای سرمایه و همچنین انعطافپذیری اصول و استانداردهای پذیرفته شده حسابداری، منجر به ایجاد انگیزههای بیشتر در مدیران جهت ارائه تصویری مطلوب از وضعیت مالی واحد تجاری از طریق پدیده نوظهوری به نام مدیریت سود گردید. مدیریت سود به عنوان برداشتن گامهای آگاهانه در محدوده اصول پذیرفته شده حسابداری برای رساندن سود گزارش شده به سطح سود مورد نظر تعریف شده است، که این عمل از طریق دستکاریهای حسابداری انجام میشود - ملانظری، کریمی زند، . - 1386
به طور مثال، مدیران ممکن است جهت دستیابی به اهداف مدنظر خود دارائیها و درآمدها را بیش از واقع و یا بدهیها و هزینهها را کمتر از واقع گزارش نمایند که نتیجه کلی این عملیات موجب ایجاد تصویری بهتر از وضعیت مالی واقعی واحد تجاری میگردد، که در نهایت منجر به افزایش انگیزه تزریق سرمایه و منابع مالی از طریق افراد برون سازمانی به واحد تجاری می-شود - کردستانی، امیربیگی، . - 1387 محافظهکاری در واقع واکنشی است احتیاطی که در شرایط نبود اطمینان نسبت به آینده بکار برده میشود، چون همیشه آینده در ابهام قرار دارد و به هیچ وجه نمی توان آینده را به طور دقیق برآورد کرد. علارغم مطالعات گسترده صورت گرفته در خصوص تأثیر محافظهکاری در گزارشگری مالی بر مدیریت سود در سطح جهان، با این حال، نتایج مطالعات پژوهشگران، یافتههای متناقضی را نشان میدهد.
مثلاً لوبو و زوهو1 در سال 2006، در پژوهشهای خود دریافتند، شرکتهایی که گزارشگری مالی محافظهکارانهای ارائه میکنند، میتوانند رفتارهای مدیریت سود بیشتری داشته باشند. در مقابل زوهو2 در سال 2008، به این نتیجه رسیده، شرکتهایی که گزارشگری مالی محافظهکارانهای ارائه می کنند، کمتر به مدیریت سود میپردازند - زوهو، . - 2008از سویی دیگر، گزارشهای چهار کمیته کلیدی حاکمیت شرکتی حاکی از آن است که سهامداران نهادی به علت درصد بالای مالکیت، توانایی اعمال کنترل بر اقدامات مدیران شرکتها را دارند، آنها نقش اصلی را در شکلگیری بسیاری از تغییرات در سیستمهای حاکمیت شرکتی دارند - گیلان و استارکز، 3 - 2003 هر چه درصد مالکیت نهادها در یک شرکت بیشتر باشد، محافظه-کاری در پیشبینی سود نیز افزایش مییابد.
سهامداران نهادی به نیابت از دامنه گستردهای از مالکان و با اتکا به توان تحلیل و سرمایههای اطلاعاتی بالای خود، تصمیماتی هدفمند و تأثیرگذار بخصوص در حوزه مدیریت سود و سازوکارهای تقسیم آن اتخاذ نموده و تأثیر بسزایی در تخصیص منابع، افزایش کارایی و تسریع جهتدهی به حرکت بازار دارند، پژوهشهای پیشین نیز نشان داده است که ساختار مالکیت، بر مدیریت سود مؤثر است و انگیزهای قوی برای انجام آن است - بارتون و سیمکو، 2002؛ فرانکل و همکاران، .4 - 2002 نظارت بر شرکت توسط سرمایهگذاران نهادی میتواند مدیران را وادار به حساسیت بیشتر نسبت به عملکرد شرکت و کاهش رفتار فرصتطلبانه نماید - دل؛ گورسیو و هاوکینز، 1999؛ مک کونل و سروائز، 1990 نسبیت، 1994؛ اسمیث،1. - 1996
اگرچه، دو انگیزه اساسی سرمایهگذاران نهادی عبارتند از مسئولیتهای امانتی و دستیابی به شاخصهای عملکردی سرمایهگذاری بالاتر است، اما مطالعات پیشین مؤید این نکته نیز هستند که سرمایهگذاران نهادی هم، مشابه یکدیگر نیستند و انگیزههای یکسانی برای نظارت بر رویههای اتخاذشده از سوی شرکتها ندارند - کورنت و همکاران، 2007؛ دلگورسیو و هاوکینز، 1999؛ مککونل و سروائز، 1990؛ ناویسی و نایکر، 2006؛ نسبیت، 1994؛ اسمیث، .2 - 1996 آنها را میتوان بر اساس مدت زمان سرمایهگذاری، بهعنوان سرمایهگذاران موقت - کوتاه مدت - و بلندمدت طبقهبندی نمود، که بسته به چشمانداز زمانی سرمایهگذاری-های خود از رفتار مدیریتی کوتاهمدت حمایت کرده یا آن که در اداره شرکت فعالانه مشارکت میکنند - بهاید، 1993؛ فروت و همکاران، 1992؛ پورتر، 3 - 1992 و آزادی مدیریت را محدود کنند - کورنت و همکاران، 2007؛ ناویسی و نایکر، . - 2006
برخی از صاحبنظران باورمند هستند که سرمایهگذاراننهادی، عمدتاً چشمانداز بلندمدت داشته و بر سودهای بلندمدت تأکید دارند، چر ا کهمعمولاً خرید، فروش و انتقال مالکیت بلوکها و مقادیر بالای سهام شرکتها هزینهبر بوده و اغلب مستلزم ارائه مشوقهای تخفیفی فروش و صرف هزینههای جانبی و انتقالی میباشد کهمعمولاً درکوتاهمدت سودآور نیست؛ از دید اینان، سرمایهگذاران نهادی بلندمدت به لحاظ کارکردی بر عملکرد سودهای جاری تأکیدی ندارند، اما سرمایهگذاریهای آنها میتواند اختیار اجرایی شرکتهایی را که انگیزه قوی و ظرفیت خوبی برای مدیریت سود جهت دسترسی به اهداف سود پیشبینی شده خود دارند را محدود میکند - بینج و دی ؛ باند، 1998؛ بوشی، 1998؛ چانگ و همکاران، 2002، ماجومدر و ناگاراجان، 1997؛ میترا، .4 - 2002 آنها یک نقش نظارتی دارند و با پایشهای خود، احتمال مدیریت سود و ارائه شاخصهای ساختگی سود را کاهش میدهند - بوشی، . - 1998 مخالفان این دیدگاه بر این باورند که بیشتر سرمایهگذاران نهادی، سرمایهگذاران موقتی هستند، بنابراینعمدتاً در معاملات سهام و مدیریت شرکتها به سودهای جاری توجه دارند، نه سودهای بلندمدت - بوشی، . - 1998
ادبیات و چهارچوب نظری تحقیق
سهامداران نهادی
سرمایهگذاران نهادی، سرمایهگذاران بزرگ نظیر بانکها، شرکتهای بیمه، شرکتهای سرمایهگذاری، موسسات بازنشستگی و ...هستند. سرمایهگذاران نهادی معمولاً به دلیل در اختیار داشتن درصد قابل توجهی از سهام شرکتها و همچنین حرفهای بودن در امر سرمایهگذاری، توان و انگیزه لازم برای نظارت بر شرکتها را دارا میباشند. سرمایه گذاران نهادی به عنوان مالکان عمده ای شرکت، مسئول اثرگذاری بر مدیریت شرکت هستند تا نقش موثری در کارایی سرمایه گذاری آنها ایفا کنند. - یگانه و پوریا نسب، 1384، . - 164 سهامداران، ناظران فعالی هستند که مدیران را از طریق کاربرد رویههای حسابداری محافظهکارانهتر به گزارش سود با کیفیت بالاتر تشویق میکنند. - اسکندر و همکاران - .
سرمایهگذاران نهادی فعال و منفعل
