بخشی از مقاله
چکیده
یکی از روشهاي بیوتکنولوژي کشاورزي تولید گیاهان هاپلوئید از طریق کشت بساك و استفاده از آنها در برنامههاي اصلاحی و مطالعات ژنتیکی و سیتوژنتیکی میباشد. در تحقیق حاضر که در زمستان 1389 در دانشکده کشاورزي دانشگاه تربیت مدرس انجام گرفت، به منظور بررسی تأثیر نیترات نقره بر کشت بساك توتفرنگی، نیترات نقره در 4 غلظت 5 - ، 10، 15، 20 میلیگرم در لیتر - به همراه شاهد - محیط بدون نیترات نقره - در محیط کشت H1 مورد استفاده قرار گرفت و صفات درصد بساكهاي آندروژنیک، درصد کالوسزایی بساكها و درصد جنینزایی بساكها مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج نشان داد که بین تیمارها براي هر سه صفت مورد مطالعه اختلاف معنیدار وجود دارد و اضافه کردن 15 میلیگرم در لیتر نقره باعث ایجاد بیشترین درصد بساكهاي آندروژنیک و جنینزایی بساكها شده است همچنین این تیمار به همراه 5 میلیگرم در لیتر نیترات نقره بیشترین درصد کالوسزایی را نشان دادند.
مقدمه
توتفرنگی - Fragaria × ananassa D. - جایگاه خود را در رژیم غذایی میلیونها نفر در جهان پیدا کرده و از جهت عطر و طعم و محتویات سرشار از ویتامین آن، گونهاي شناخته شده است. اصلاح توت فرنگی تجاري که اکتاپلویید میباشد به کندي صورت میگیرد زیرا داراي هتروزیگوسیتی بالایی میباشد و تثبیت خصوصیات مفید آن به وسیله خویشآمیزي به دلیل پسروي ناشی از خویشآمیزي مشکل میباشد، بنابراین تولید گیاهان هاپلویید با استفاده از کشت بافت و دوبرابر کردن کروموزم هاي آن ها روشی سریع و مفید براي اصلاح توتفرنگی محسوب میشود
امروزه از کشت بساك به طور موفقیت آمیزي در برنامههاي اصلاح نباتات استفاده میشود و به منظور به دست آوردن هموزیگوسسیتی در حداقل زمان ، در مقایسه با روشهاي کلاسیک اصلاح نباتات به کار میرود
این روش همچنین سیستم ایدهآلی براي جداسازي موتانتها و انتقال ژن محسوب میشود. آنتاگونیستهاي اتیلن1 مانند نیترات نقره در تعدادي از سیستمهاي کشت، مورد استفاده قرار گرفتهاند. تولید جنین میتواند با تغییر اجزاي مختلف محیط کشت بساك، به خصوص با اضافه کردن نیترات نقره، تغییر یابد. اضافه کردن نیترات نقره در برخی از ژنوتیپها، اثر مثبتی داشته است، بطور مثال نیترات نقره، کارآیی باززایی گیاه را در کشتهاي کالوس ذرت، افزایش داده است
مواد و روشها
در این تحقیق از توتفرنگی رقم کاماروزا استفاده شد. براي تعیین مراحل مختلف نموي میکروسپور از میکروسکوپ 50 Olympus IX و رنگ لاکتوفنل آبی استفاده شد. براي تعیین مارکر مورفولوژیکی از طول کاسبرگ استفاده شد و رابطه بین طول کاسبرگ و مرحله نموي میکروسپور مشخص شد و در آزمایشات از طول کاسبرگ به عنوان مارکر مورفولوژیکی استفاده شد.
غنچههاي برداشت شده که حاوي بساكهایی با میکروسپورهاي اوایل تا اواخر تکهستهاي بودند، بعد از اینکه در داخل قوطی فیلم عکاسی مشبک قرار داده شدند، به مدت 15 دقیقه در محلول هیپوکلریت سدیم %2/5 و سپس به مدت 30 ثانیه در الکل 70٪ قرار داده شدند.
غنچهها پس از طی این مرحله، 3 بار با آب مقطر استریل آبکشی شدند. لازم به ذکر است که کلیه مراحل ضدعفونیکردن در داخل دستگاه لامینار ایرفلو انجام شد. این آزمایش در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی باچهار تکرار انجام شد، تیمارهاي این آزمایش عبارت بودند از نیترات نقره در 4 غلظت 5، 10، 15 و 20 میلی گرم در لیتر و شاهد - محیط بدون نیترات نقره - . به منظور کشت بساكها در محیطهاي کشت، ابتدا گلبرگها و کاسبرگهاي غنچههاي استریل شده املاًک جدا و با استفاده ازیک پنس نوك تیز، بساكها خارج شده و به محیط کشت منتقل میشدند.
محیط کشت مورد استفاده یک نوع محیط کشت MS تغییر یافته به نام محیط کشت - 4 - H1 بود. تعداد 10 بساك در هر پتري دیش با قطر5/5 سانتیمتر، و از هر پتري 4 تکرار کشت شد. حجم محیط کشت در هر پتريدیش 7 میلیلیتر بود. بعد از کشت، پتري دیشها توسط پارافیلم درز گیري شده و سپس در داخل فویل آلومینیوم قرار گرفته و در نهایت به اتاق رشد با دماي 25 C و در شرایط تاریکی منتقل شدند.
نتایج وبحث
در این آزمایش، سه صفت درصد بساك هاي آندروژنیک ، درصد جنینزایی و درصد کالوسزایی بساكها در رقم کاماروزا بررسی شدند. تجزیه واریانس - جدول - 2-4 نشان میدهد که براي سه صفت ذکر شده، در سطح %1 اختلاف معنیدار بین تیمارهاي مورد مطالعه وجود دارد.
درصد بساكهاي آندروژنیک = درصد تعداد بساكهاي آندروژنیک به کل بساكهاي کشت شده درصد کالوسزایی = درصد تعداد کالوسهاي باززایی شده به بساكهاي کشت شده درصد جنینزایی = درصد تعداد جنینهاي باززایی شده به بساكهاي کشت شده
مقایسه میانگینها براي صفت درصد بساك هاي آندروژنیک - شکل - 5-4 نشان داد که تیمار15 mg.l-1 نیترات نقره باعث ایجاد بالاترین درصد بساك هاي آندروژنیک شد اما به طور کلی همه تیمارها درصد بساك هاي آندروژنیک بالاتري نسبت به شاهد نشان دادند.
مقایسه میانگین اثر نیترات نقره براي صفت درصد بساك هاي آندروژنیک
مقایسه میانگینها براي صفت درصدکالوسزایی بساكها نشان داد که تیمارهاي 15 mg.l-1 و 5 نیترات نقره بالاترین درصد کالوسزایی را نشان دادند
مقایسه میانگین اثر نیترات نقره براي صفت درصد کالوسزایی بساكها
مقایسه میانگینها براي صفت درصد جنینزایی بساكها - شکل - 7-4 نشان داد که همانند صفت درصد بساك هاي آندروژنیک تیمار 15 mg.l-1 نیترات نقره باعث ایجاد بالاترین درصد جنینزایی بساكها شده است.
