بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی اثر محلول پاشی پوترسین و اسید هیومیک بر صفات کیفی توت فرنگی در کشت بدون خاك بود. آزمایش به صورت فاکتوریل با دو عامل پوترسین درپنج سطح صفر، 0/5، 1، 2 و 3 میلی مولار و اسید هیومیک در چهار سطح صفر، 10، 20 و 40 میلی گرم بر لیتر در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی با 20 تیمار و 3 تکرار - بلوك - و هر تکرار شامل 2 گلدان به عنوان دو مشاهده - هر گلدان حاوي یک بوته - و در مجموع با 120 بوته اجرا شد.
محلول پاشی برگی در پنج نوبت - سه و پنج هفته پس از کاشت نشاء، شروع گلدهی و هفته اول و سوم پس از میوه دهی - انجام شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی پوترسین موجب افزایش معنی دار کل مواد جامد محلول و اسید هیومیک نیز موجب کاهش غیر معنی دار اسیدیته قابل تیتراسیون در میوه شد. چنان چه اسید هیومیک در غلظت بالاتر و یا به طور عمده در دوران رشد رویشی استفاده شود ممکن است در بهبود ویژگیهاي کیفی گوناگون میوه توت فرنگیمؤثرتر باشد.
مقدمه
پلی آمین ها، آمین هاي بیوژنیک - زیست زاد - از کلاس پلی کاتیون هاي آلیفاتیک، با وزن مولکولی کم و فعالیت بیولوژیکی بالا و منحصر به فردي هستند که در طیف گسترده اي از فرآیندهاي رشد و نمو از قبیل تقسیم و تمایز سلولی، مرگ سلولی، سنتز دي ان اي و پروتئین ها، تنظیم فعالیت هاي آنزیمی و بیان ژن گیاهان به عنوان مولکول هاي تنظیم کننده عمل می کنند.
یافته هاي زیادي بر این نکته تاکید دارند که کاربرد خارجی پلی آمین ها بر صفات کیفی میوه مانند سفتی میوه، کاهش وزن، چرخه اتیلن، کل مواد جامد محلول و اسیدیته قابل تیتراسیون میوه تاثیر دارد - Liu . - Alcazar et al., 2010; et al., 2006 - اسید هیومیکها پلی الکترولیت هاي آلی طبیعی هستند که در هوموس و مواد آلی خاك تثبیت شده اند. این اسید از طریق افزایش نفوذپذیري و جذب مواد غذایی از غشا، جذب اکسیژن و تاثیر بر فتوسنتز با بهبود تولید قند و پروتئین در گیاه، باعث فعال کردن آنزیم ايتیپی آز و فعالیت هاي متابولیکی، تنفسی و افزایش عملکرد کمی و کیفی می-گردد
مواد و روش ها
این پژوهش در پاییز و زمستان 1392 در گلخانه اي به مساحت 32 متر مربع واقع در شهر بوشهر انجام شد. بوته هاي دختري توت فرنگی رقم کاماروسا از گلخانه اي واقع در کرج، خریداري و در تاریخ 17 آبان 92 در گلدان هاي 3 لیتري حاوي مخلوط کوکوپیت و پرلیت به نسبت 1 به 2 کشت شدند. آبیاري و تغذیه بوته ها با محلول هوگلند3 نوبت در روزجمعاً، به میزان 150 میلی لیتر محلول غذایی براي هر گلدان با استفاده از دستگاه کنترلر به صورت خودکار در تمام طول دوره آزمایش انجام گرفت.
آزمایش به صورت فاکتوریل با دو عامل پوترسین درپنج سطح 0، 0/5، 1، 2 و 3 میلی مولار و اسید هیومیک در 4 سطح 0، 10، 20 و 40میلی گرم بر لیتر در قالب طرح پایه بلوك هاي کاملاً تصادفی با 20 تیمار و 3 تکرار - بلوك - و هر تکرار شامل 2 گلدان براي هر تیمار - هر گلدان حاوي یک بوته - و در مجموع با 120 بوته اجرا شد. محلولپاشی برگی در پنج نوبت سه هفته بعد از کاشت، پنج هفته بعد از کاشت، در شروع گلدهی، هفته اول میوه دهی و سه هفته پس از میوه دهی در ساعات اولیه روز و قبل از گرم شدن هوا انجام شد و درهر نوبت 100 میلی لیتر از هر محلول تیمار بر روي بوته محلول پاشی شد.
به منظور اندازهگیري مواد جامد محلول - TSS - میوه از دستگاه قندسنج دیجیتال جیبی مدل Atago PAL-3، استفاده شد. براي اسیدیته قابل تیتراسیون از روش تیتراسیون عصاره میوه با محلول 0/1 نرمال هیدروکسید سدیم - NaOH - تا pH= 8/2 استفاده شد و نتایج بر حسب گرم اسید سیتریک در 100 گرم وزن تر میوه بیان شد.
مقدار ویتامین C بر حسب میلیگرم آسکوربیک اسید در 100 گرم نمونه از روش تیتراسیون 20 سی سی عصاره میوه و با استفاده از محلول 2و6 دي کلروفنل ایندوفنل اندازه گیري و بیان گردید. براي تعیین میزان سفتی بافت میوه از دستگاه سفتی سنج یا پنترومتر مدل FT-011 استفاده شد. تجزیه و تحلیل آماري داده ها با استفاده تجزیه واریانس و مقایسه میانگینهاي تیمارها در صفات نیز با آزمون چند دامنهاي دانکن در سطح احتمال 5 درصد با استفاده از نرم افزار آماري SAS و مقایسه میانگین اثرات متقابل با استفاده از نرم افزار MSTAT- C انجام شد.
نتایج
نتایج تجزیه واریانس صفات کیفی میوه نشان دادکه پوترسین فقط بر صفت کل مواد جامد محلول در سطح احتمال %1 اثر معنی داري داشته است و اسید هیومیک به طور مستقل بر هیچ یک از صفات مورد اندازه گیري اثر معنی داري را از لحاظ آماري نشان نداد. اثر متقابل این دو عامل آزمایشی نیز بر هیچ یک از صفات کیفی اندازه گیري شده معنی دار نشد.
مقایسه میانگین اثر مستقل پوترسین بر صفات کیفی میوه همان طور که در جدول1 مشاهده می شود پوترسین در همه غلظت ها موجب افزایش درصد کل مواد جامد محلول، در مقایسه با تیمار شاهد شده است به طوري که در غلظت یک میلی مولار پوترسین باعث افزایش معنی داري در حدود 6 درصد نسبت به تیمار شاهد - صفر میلی مولار - شده است.
هم چنین کمترین میزان اسیدیته قابل تیتراسیون نیز در غلظت یک میلی مولار پوترسین مشاهده شد هر چند که از لحاظ آماري این کاهش معنی دار نبود. در غلظت 0/5 میلی مولار پوترسین افزایش غیر معنیداري در میزان ویتامین C نسبت به تیمار شاهد مشاهده شد در غلظت 2 میلی مولار پوترسین، بیشترین سفتی میوه با افزایش غیر معنیداري در حدود 10 درصد نسبت به تیمار شاهد مشاهده شد.
جدول -1 مقایسه میانگین اثر مستقل پوترسین بر صفات کیفی میوه توت فرنگی رقم کاماروسا
میانگین هاي داراي حرف مشترك در هر ستون از لحاظ آماري در سطح احتمال 5 درصد آزمون دانکن تفاوت معنی داري با یکدیگر ندارند.
مقایسه میانگین اثر مستقل اسید هیومیک بر صفات کیفی میوه همان طور که از جدول 2 پیداست افزایش اسید هیومیک از سطح شاهد - صفر - به 40 میلیگرم در لیتر موجب کاهش غیر معنی دار اسیدیته قابل تیتراسیون از 1/19 به 1/02 شده است. همچنین با افزایش غلظت اسید هیومیک افزایش غیر معنیدار 1 و 4/5 درصدي بترتیب در صفات کل مواد جامد محلول و ویتامین C در مقایسه با تیمار شاهد مشاهده شد.
جدول -2 مقایسه میانگین اثر مستقل اسید هیومیک بر صفات کیفی میوه توت فرنگی رقم کاماروسا
میانگین هاي داراي حرف مشترك در هر ستون از لحاظ آماري در سطح احتمال 5 درصد آزمون دانکن تفاوت معنی داري با یکدیگر ندارند.
بحث
با توجه به نتایج آزمون مقایسه میانگین، پوترسین به طور معنی داري موجب افزایش درصد مواد جامد محلول در گیاه شد به طوري که در غلظت یک میلی مولار پوترسین، بیشترین درصد مواد جامد محلول مشاهده گردید. نتایج این آزمایش با نتایج Movahed و همکاران - 2010 - مشابهت دارد که با کاربرد پوترسین در غلظت 1 میلی مولار در توت فرنگی واریته هاي پاروس و سلوا، بیشترین درصد مواد جامد محلول را مشاهده کردند.
از این آزمایش می توان نتیجه گرفت که پوترسین از طریق افزایش در راندمان فتوسنتز یا افزایش سطح فتوسنتز کننده - برگ - و یا هر دو موجب افزایش درصد مواد جامد محلول در میوه شده است. محققان در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند که اثر پوترسین در افزایش شاخص کلروفیل و فتوسنتز می تواند در ارتباط با تاثیر پلی آمین ها بر شاخص کلروفیل آ و کلروفیل کل در برگها از طریق افزایش فعالیت ترنس گلوتامیناز و اتصال بیشتر ترکیب پلی آمین- پروتئین باشد
اسید هیومیک در مجموع در هیچ یک از صفات کیفی اثر معنی داري نداشت اما موجب کاهش غیر معنی دار اسیدیته قابل تیتراسیون در میوه شد. کاهش اسیدیته قابل تیتراسیون در میوه تحت تاثیر اسید هیومیک می تواند مرتبط با تاثیر آن بر فتوسنتز و بهبود تولید قند، ایجاد ترکیبات پیچیده بین اسید هیومیک و یون هاي معدنی و نقش شبه آنزیمی و فعالیت شبه هورمونی آن و وجود تنظیم کننده هاي رشد از قبیل اکسین، جیبرلین و سایتوکینین و فعالیت بیوشیمیایی آن ها بر روي دیواره سلول، غشا و سیتوپلاسم نیز باشد
در خصوص اسید هیومیک به دلیل اینکه چند صفات در یکی از غلظت هاي مورد استفاده بیشترین مقدار را نشان داده اند و از طرفی در قریب به اتفاق صفات، افزایش ناشی از عمل اسید هیومیک غیر معنی دار بوده است، لذا نتیجه گرفته می شود که باید با تکرار آزمایش با سطوح بالاتر اسید هیومیک جهت تعیین حداقل غلظت بهینه قضاوت نمود.
